ماکروفسیل‌های گیاهی سازند نایبند (تریاس پسین)، شمال شرق اصفهان، ایران مرکزی

رخساره‌های رسوبی

مقاله 5، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 25، اسفند 1399، صفحه 226-238   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.2021.72408.1006

نویسندگان

مریم منانی^{* 1}؛ جواد سعادت نژاد²؛ محسن علامه³

¹استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری چینه نگاری و دیرینه شناسی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³دانشیار گروه زمین شناسی و مهندسی نفت، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

سازند نایبند در شمال شرق اصفهان از پایین به بالا به پاره‌سازند‌های گلکان (ماسه‌سنگ و مارن)، بیدستان (ماسه‌سنگ و سنگ‌آهک ریفی)، حوض شیخ (ماسه‌سنگ و مارن)، حوض خان (سنگ‌آهک ریفی با میان لایه‌هایی از مارن) و قدیر (ماسه‌سنگ، شیل و مارن) قابل تفکیک است. در پاره‌سازند قدیر یک لایه کلیدی ماسه‌سنگ خاکستری دارای فسیل گیاهی وجود دارد که در این پژوهش دو جنس و چهار گونه از فسیل‌های گیاهی شامل Clathropteris meniscoides، Clathropteris obovata، Nilssonia pseudobrevis و Nilssonia sp از این واحد سنگی شناسایی گردیدند. بر اساس سن این گونه‌ها و موقعیت چینه‌شناسی این طبقات، این رسوبات در طی زمان رتین ته‌نشین شده‌اند. با توجه به حضور فراوان جنس Clathropteris می‌توان به رطوبت بالا و هوای گرم منطقه شمال اصفهان در رتین اشاره داشت.

کلیدواژه‌ها

فسیل گیاهی؛ سازند نایبند؛ تریاس پسین؛ اصفهان

مراجع

زاهدی، م.، عمیدی، م.؛ امامی، م. ه. و زهره‌بخش، م.، 1370. نقشه زمین شناسی کاشان، مقیاس 1:250000. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی‌ کشور.

سعادت نژاد، ج.، 1395. ماکروفسیل‌های گیاهی سازند کلاریز (رتین) از معادن زغال سنگ کناررود (جنوب باختری چابکسر)، تعیین سن و مقایسه آن با سایر مناطق در حوضه زغال خیز البرز غربی. دیرینه‌شناسی، 4 (2): 189-208.

نجفی حاجی پور، د.، 1388. مطالعه ماکروفسیل‌های گیاهی سازند شمشک در ناحیه غزنوی ـ فارسیان، در مسیر جاده شاهرود ـ آزادشهر (البرز شرقی)، شمال ایران: کاربرد چینه شناسی ناحیه‌ای و آب و هوای دیرینه. رخساره‌های رسوبی، 2 (1): 106-114.

معین السادات، س.ح.، زاده‌کبیر، ا.ا.، 1370. زمین‌شناسی و رسوبات زغال‌دار ایران (جلد اول ـ البرز). وزارت معادن و فلزات، شرکت ملی فولاد ایران، 566 ص. (منتشر نشده).

واعظ جوادی، ف.، 1391. بیوستراتیگرافی سازند نایبند در منطقه معادن زغال‌سنگ پروده طبس بر مبنای ماکروفسیل‌های گیاهی. پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 46 (1): 113-143.

واعظ جوادی، ف.، پرواسیده، ا.، 1393. ماکروفسیل‌های گیاهی معدن زغال سنگ مینودشت، تعیین سن و بررسی فراوانی نسبی و اندکس سورنسون فلور آن و مقایسه با سایر فلوریزون‌های ایران و اوراسیا. پژوهش‌های چینه‌نگاری و رسوب شناسی، 57 (4): 68-59.

Assereto, R., Barnard, P.D.W., & Fantini-Sestini, N., 1968. Jurassic Stratigraphy of the Central Elburz. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 74 (1): 3-21.

Barnard, P.D.W., 1967a. Flora of the Shemshak Formation. Part 2: Liassic Plants from Shemshak and Ashtar. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 73 (2): 539-589.

Barnard, P.D.W., 1967b. Two new Plants from the Upper Triassic of North East Afghanistan. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 73 (3): 723-728.

Benton, M.J., 1993. The Fossil Record 2. Chapman & Hall, London, 846 p.

Bröennimann, P., Zadinetti., L., Bozorghnia., F., Dashti, G.R., & Moshthaghian, A., 1971. Lithostratigraphy and foraminifera of the Upper Triassic Nayband Formation, Iran. Revue de Micropaléontologie, 14: 7-16.

Brongniart, A., 1824/25. Observations sur les végétaux fossiles renfermés dans les grès de Hoer en Scanie. Annales des Sciences Naturelles, 4: 200-219. (In French)

Brongniart, A., 1828. Prodrome d'une histoire des végétaux fossiles. Dictionnaire Sciences Naturelles, 56: 16-212. (In French)

Brongniart, A., 1828-1837. Histoire des Vegetaux fossiles, ou Recherches botaniques et geologiques sur les Vegetaux renfermes dans les divers couches du globe. A Paris et a Amsterdam: Chez G. Dufour et Ed. d'Ocagne, 488 pp.

Bucefalo Palliani, R., & Buratti, N., 2006. High diversity dinoflagellate cyst assemblages from the Late Triassic of southern England: new information on early dinofalgellate evolution and palaeogeography. Lethaia, 39: 305-312.

Corsin, P., & Stampfli, G., 1977. La formation de Shemshak dans l'Elburz oriental (Iran): flore-stratigraphie-paleogeographie. Geobios, 10: 509-571.

Douglas, J.A., 1929. A marine Triassic fauna from Eastern Persia. The Quaterly Journal of the Geological Society of London, 85: 624-648.

Fakhr, M.S., 1977. Contribution a l'etude de la flore Rheto-Liasique de la formation de Shemshak de l'Elburz (Iran). Memoire de Section de Science, 5: 1-178 (In French)

Fürsich, F., Hautmann, M., Senowbari-Daryan, B., & Seyed-Emami, K., 2005. The Upper Triassic Nayband and Darkuh Formations of east-central Iran: Stratigraphy, facies patterns and biota of extensional basins on an accreted terrane, Beringeria, 35: 53-133.

Harris, T.M., 1961. The Yorkshire Jurassic flora, I. Thalophyta & Pteridophyta. British Museum Natural History, London, 212 p.

Kilpper, K., 1964. Über eine Rhät/Lias-Flora aus dem nördlichen Abfall des Alburz-Gebirges in Nordiran. Teil 1: Bryophyta und Pteridophyta. Palaeontographica, Abt. B, 114 (1-3): 1-78.

Kluyver, H.M., Tirrul, R., & Chance, P.N., 1983. Explanatory text of the Naybandan Quadrangle maps, scale 1:250000. Geological Survey of Iran, 143 p.

Mannani, M., & Yazdi, M., 2009. Late Triassic and Early Cretaceous sedimentary sequences of the northern Isfahan Province (Central Iran), stratigraphy and paleoenvironments. Boletin de la Socieded Geologica. 61 (3): 367-374.

Mannani, M., 2020. Late Triassic scleractinian corals from Nayband Formation, southwest Ardestan, Central Iran. Boletín de la Sociedad Geológica Mexicana, 72 (2): A090619.

Nützel, A., Mannani, M., Senowbari-Daryan, B., & Yazdi, M., 2010. Gastropods from the Late Triassic Nayband Formation (Iran), their relationships to other Tethyan faunas and remarks on the Triassic gastropods body size problem. Neus Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. 256 (2): 213- 228.

Oishi, S., 1932. The Rhaetic Plants from the Nariwa District. Provance Bitchû, 1 (3,4): 257-379.

Sadovnikov, G., 1976. The Mesozoic flora of Alborz and Central Iran and its stratigraphic importance. National Iranian Steel Compani, 118 pp, 13 table. (unpublished)

Schweitzer, H.J., Kirchner, M., & van Konijnenburg-van Citteret, J.H.A., 2000. The Rhaeto-Jurassic flora of Iran and Afghanistans. 12. Cycadophyta. II. Nilssoniales. Palaeontographica, B., 254 (1-3): 1-63.

Schweitzer, H.J., Schweitzer, U., Kirchner, M., Van Konijnenburg-Van Cittert, J.H.A., Van der Burg, J., & Ashraf, R.A., 2009. The Rhaeto-Jurassic flora of Iran and Afghanistan. 14. Pterophyta - Leptosporangiatae. Palaeontographica, B., 279: 1-108.

Senowbari-Daryan, B., Rashidi, K., & Torabi, H., 2010. Foraminifera and their associations of a possibly Rhaetian section of the Nayband Formation in central Iran, Northeast of Esfahan. Facies, 56: 567-596.

Seyed-Emami, K., 2003. Triassic in Iran. Facies, 48: 91-106.

Vaez-Javadi, F., & Ghavidel-Syooki, M., 2002. Plant megafossil remains from Shemshak Formation at Jajarm Area, NE Alborz, Iran. Palaeobotanist, 51: 57-72.