مروری روایی بر رویکردهای نظری سکشوالیته

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 1، دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 40، تیر 1401، صفحه 38-1   

نوع مقاله: پژوهشی -مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.74682.1129

نویسندگان

سعیده میرابی¹؛ علی یوسفی^{* 2}؛ عذرا قندهاریون³

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد،ایران

²دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد ،مشهد،ایران

³دانشیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران

چکیده

سکشوالیته یکی از مهم‌ترین عرصه‌های نظری در فلسفه اجتماعی معاصر است؛ مفهومی که تغییرات در ارزش‌های جنسی جهان مدرن و ایران امروز، توجه به آن را ضرروی کرده است. با وجود اهمیت و تغییرات سکشوالیته در ایران کنونی، به این عرصه نظری توجه کافی نشده است؛ بنابراین این مقاله در نظر دارد رویکردهای نظری سکشوالیته و چیستی آن را بررسی کند. روش استفاده‌شده در معرفی نظریات سکشوالیته، مرور روایی است و طی شش مرحله انجام شده است: شناسایی منابع معتبر، دسته‌بندی نظریات سکشوالیته، گزینش و معرفی پراستنادترین نظریات، شناسایی نقاط اشترک و افتراق نظریات، تلفیق نظریات براساس نقاط اشتراک و سازگاری منطقی آن‌ها و ارزیابی نظریات. نتایج مرور روایی نظریات سکشوالیه نشان داد، فوکو مهم‌ترین نظریه‌پرداز  اجتماعی معاصر درباره سکشوالیته است. همچنین نظریه «آزادسازی مردان همجنس‌گرا»، «برساختگرای اجتماعی سکشوالیته»، «کوئیر تئوری» و «ترنسجندریسم» مهم‌ترین رویکردهای نظری سکشوالیته هستند. در ترکیب رویکردهای نظری مذکور می‌توان سکشوالیته را یا ارزش‌ها، قوانین و باورهای اجتماعی درباره رابطه جنسی یعنی برساخت اجتماعی دانست یا به‌عنوان هویت جنسی ذاتی افراد در نظر گرفت. به‌علاوه سکشوالیته غربی در سیستم اقتصادی سرمایه‌داری و تحولات ناشی از آن ریشه دارد. پیامد سکشوالیته در عصر مدرن نیز کنترل موالید، کنترل نظام خانواده و تعریف هویت‌های جنسی متمایز است. این پیامدها را می‌توان  سرکوب میل جنسی یا نوعی توجه مضاعف قدرت‌های مدرن به میل جنسی در نظر گرفت؛ توجهی که به کنترل میل جنسی و بدن منجر شده است. در ارزیابی نظریات سکشوالیته می‌توان گفت، نظریاتی که پس از فوکو درباره سکشوالیته مطرح شده‌اند، بسط مفاهیم نظری فوکو هستند. همچنین این نظریات در پاسخ به مسائل اجتماعی جنس/جنسیت‌های حاشیه‌ای شکل گرفته‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

سکشوالیته؛ جنسیت؛ رابطه جنسی؛ کوئیر تئوری؛ ترنسجندریسم

مراجع

1. آزاد ارمکی، ت.، شریفی ساعی، م.، و ایثاری، م. (1390). سنخ‌شناسی الگوهای روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران. مجله جامعه‌پژوهی فرهنگی؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 2(2)، 1-34.
2. باتلر، ج. (1385). آشفتگی جنسیتی (ا. قضایی، مترجم). نشر مجله شعر.
3. باومن، ز. (1397). عشق سیال (ع. ثابتی، مترجم). تهران: ققنوس.
4. بودیار، ژ. (1395). فوکو را فراموش کن (پ. یزدانجو، مترجم). تهران، نشر مرکز.
5. پوستر، م. (1380). فوکو و استبداد یونان. در د. هوی، فوکو در بوته نقد (پ. یزدانجو، مترجم). تهران: نشر مرکز.
6. خواجه نوری، ب.، روحانی، ع.، و هاشمی، س. (1391). گرایش به حجاب و سبک‌های متفاوت زندگی. جامعه‌شناسی کاربردی، 23(3)، 141-166.
7. دریفوس، ه.، و رابینو، پ. (1379). میشل فوکو فراسویی ساختارگرایی و هرمونتیک. (ح. بشریه، مترجم). تهران: نشر نی.
8. ریتزر، ج. (1386). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر (م. ثلاثی، مترجم). تهران: انتشارات علمی.
9. سیدمن، ا. (1391). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی (ه. جلیلی، مترجم). تهران: نشر نی.
10. صدیق اورعی، غ.، غنی‌زاده، م.، صداقت ، ه.، و کابلی، ع. (1397). نگرش و موضع زنان و دختران مشهدی به حجاب. مطالعات فرهنگ - ارتباطات، 19(44)، 229-252.
11. فروید، ز. (1343). سه رساله درباره تئوری میل جنسی (ه. رضی، مترجم). تهران: انتشارات آسیا.
12. فوکو، م. (1389). تولد زیست سیاست؛ درس گفتارهای کُلِژ دو فرانس، 1979-1978 (ر. نجف‌زاده، مترجم). تهران: نی.فوکو، م. (1396). اراده به دانستن (ن. سرخوش، و ا. جهاندیده، مترجم). تهران: نی.
13. فوکو، م. (1396). اراده به دانستن (ن. سرخوش، و ا. جهاندیده، مترجم). تهران: نی.
14. فوکو، م. (1397). مراقبت و تنبیه؛ تولد زندان (ن. سرخوش، و ا. حهاندیده، مترجم). تهران: نی.
15. کرایب، ی. (1391). نظریه اجتماعی مدرن، از پارسونز تا هابرماس (ع. مخبر، مترجم). تهران: نشر آگه.
16. گیدنز، آ. (1377). پیامدهای مدرنیت (م. ثلاثی، مترجم). تهران: نشر مرکز.

 

17. Altman, D. (1993). Homosexual: Oppression and liberation. NYU Press.
18. Beasley, C. (2005). Gender and sexuality: Critical theories, critical thinkers. London: Sage.
19. Bernstein, M. (2013). The sociology of sexualities: Taking stock of the field. Contemporary Sociology, 42(1), 22-31.
20. Cornwall, A., Corrêa , S., & Jolly, J. (2008). Development with a Body: Making the connections between sexuality, human rights and development. In A. Cornwall, S. Corrêa, & J. Jolly (Eds.), Development with a body: sexuality, human rights and development. London, New York: Zed Books.
21. D’Emilio, J. (2007). Capitalism and gay identity. In R. Parker , & P. Aggleton, Culture, Society and Sexuality (2 edition ed.). London & NewYork: Routledge.
22. Foucault, M. (1984). The will to knowledge: Volume 1 of the history of sexuality (R. Hurley, Trans). New York: Pantheon books.
23. Foucault, M. (1985). The use of pleasure: Volume 2 of the history of sexuality (R. Hurley, Trans). NewYork: vintage books. (Original work published 1985).
24. Foucault, M. (1986 ). The care of the self: Volume 3 of The History of Sexuality (R. Hurley, Trans). New York: Pantheon Books. (Original work published 1984).
25. Glossary of LGBTQ Terms. (2021). Retrieved from doi: https:// www. dictionary. com/
26. Graziottin, A. (2000). Libido: the biologic scenario. Maturitas, (34), S9-S16.
27. Green, A. (2007). Queer theory and sociology: Locating the subject and the self in sexuality studies. Sociological Theory, 25(1), 26-45.
28. Gutting, G. (2018, May 22). Foucault. Retrieved from stanford encyclopedia of philosophy: https://plato.stanford.edu/entries/foucault/
29. Hall, D. (2003). Queer theories. New Yok: Red Globe Press.
30. Hausman, B. (2001). Recent transgender theory. Feminist studies, 27(2), 465-490.
31. Jagose, A. (1996). Queer theory: An introduction. Melbourne: Melbourne University Press.
32. Kirsch, M. (2000). Queer theory and social change (2^nd). London & New York: Routledge.
33. Mahdavi, P. (2009). Passionate uprisings: Iran's sexual revolution. Stanford: Stanford University Press.
34. Moon, D. (2008). Culture and the sociology of sexuality: It's only natural? The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 619(1), 183-205.
35. Nagoshi, J., & Brzuzy, S. (2010). Transgender theory: Embodying research and practice. Affilia: Journal of Women and Social Work, 25(4), 431-443.
36. Newman, L. K. (2002). Sex, gender and culture: Issues in the definition, assessment and treatment of gender identity disorder. Clinical child psychology and psychiatry, 7(3), 352-359.
37. Popay, J., Roberts, H., Sowden, A., Petticrew, M., Arai, L., Rodgers, M., . . ., & Duffy, S. (2006). Guidance on the conduct of narrative synthesis in systematic reviews: A Product from the ESRC methods programme. Academia Accelerating the World's Research.
38. Rahman, M., & Jackson, S. (2010). Gender and sexuality: Sociological approaches. Bristol: Polity.
39. Roen, K. (2002). Either/Or" and" Both/Neither": Discursive Tensions in Transgender Politics-TEST. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 27(2), 501-522.
40. Rother, E. T. (2007). Systematic literature review X narrative review. Acta Paulista de Enfermagem, 20, v-vi.
41. Sadeghi, F. (2008). Negotiating with modernity: Young women and sexuality in Iran. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 28(2), 250-259.
42. Salih, S. (2002). Judith butler. London & New York: Routledge.
43. Sears, A. (2005). Queer anti-capitalism: What's left of lesbian and gay liberation? Science & Society, (69), 92-112.
44. Stryker, S. (2011). My words to Victor Frankenstein above the village of chamounix: Performing transgender rage. Kvinder, Køn & Forskning, (3-4), 83-96.
45. Turner, W. B. (2000). A genealogy of queer theory (Vol. 12). Philadelphia: Temple University Press.
46. Vance, C. S. (1991). Anthropology rediscovers sexuality: A theoretical comment. Culture, society and Sexuality, 33(8), 875-884.
47. Warner, M. (1993). Fear of a queer planet: Queer politics and social theory (Vol. 6). Minnesota: Minnesota Press.
48. Weeks, J. (2002). Sexuality and its discontents: Meanings, myths, and modern sexualities. London & New York: Routledge.
49. Winter, T. (2004). Victorian Era. In American Masculinities: A Historical Encyclopedia (pp. 473-475). London: SAGE Publications.