| تعداد نشریات | 56 |
| تعداد شماره‌ها | 2,162 |
| تعداد مقالات | 22,325 |
| تعداد مشاهده مقاله | 99,323,447 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 40,033,069 |
واکاوی اعتبار قاعدۀ الحاق مشکوک به اعم اغلب | ||
| فقه و اصول (Fiqh va uṣūl) | ||
| مقاله 3، دوره 55، شماره 3 - شماره پیاپی 134، آذر 1402، صفحه 45-66 اصل مقاله (622.56 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.74840.1276 | ||
| نویسنده | ||
| مصطفی دهقان* | ||
| استادیار دانشگاه شیراز و استاد سطوح عالی حوزه | ||
| چکیده | ||
| «الحاق مشکوک به اعم اغلب» از قواعدی است که به میزان درخورِ توجهی در آثار فقهی و اصولی مورد استناد واقع شده و احکام و قواعد فقهی و اصولی متعددی از آن استخراج شده است. طبق این قاعده آنگاه که اغلب افراد ماهیتی خصوصیت مشترکی دارند و فردی از آن ماهیت در داشتن این خصوصیت، مشکوک است، فرد مشکوک به افراد غالب، ملحق می‌شود. در باب اعتبار این قاعده، به‌طور کلی سه دیدگاه اعتبار، عدم‌اعتبار و دیدگاه تفصیلی مطرح است. در این جستار، اعتبار قاعده، به‌عنوان ظن خاص در احکام و موضوعات، به‌روش تحلیلی و توصیفی بررسی شده است. حاصل اینکه گرچه حجیت قاعدۀ الحاق در احکام شرعی ثابت نیست، لیکن اعتبار قاعده در موضوعات احکام، به پشتوانه بنای عقلا ثابت است. این بنا توسط شارع ردع نشده، بلکه در مواردی امضا شده است و در مواردی که بنای عقلا محرز است، می‌توان از آن به‌عنوان یکی از ظنون خاص در زمینه موضوعات، بهره جست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قاعدۀ غلبه؛ ظن خاص؛ حجیت ظن؛ قاعدۀ الحاق مشکوک | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن‌شهید ثانی، حسن‌بن‌زین‌الدین. معالم الدین و ملاذ المجتهدین. قم: قدس. 1376.
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس. معجم مقائیس اللغه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. 1404ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. لسان العرب. بیروت: دار الفکر. 1414ق.
اشتهاردی، علی‌پناه. مدارک العروة. تهران: دار الأسوة. 1417ق.
اصفهانی، محمدحسین. حاشیۀ کتاب المکاسب. قم: پایۀ دانش. 1425ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. المکاسب. قم: مجمع فکر اسلامی. 1425ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. فرائد الأصول. قم: مجمع فکر اسلامی. 1424ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. کتاب الطهارة. قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. 1415ق.
آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌حسین. کفایة الأصول. قم: آل‌البیت(ع). 1409ق.
بجنوردی، حسن. القواعد الفقهیة. قم: الهادی. 1419ق.
بهبهانی، محمدباقربن‌محمداکمل. الحاشیة علی مدارک الأحکام. قم: آل‌البیت(ع). 1419ق.
بهبهانی، محمدباقربن‌محمداکمل. مصابیح الظلام. قم: مؤسسة العلامه المجدد الوحید البهبهانی. 1424ق.
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. فرهنگ نامۀ اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی. 1389.
جابلقی بروجردی، علی‌اصغربن‌محمدشفیع. القواعد الشریفة. قم: مؤلف. بی‌تا.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد. الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دار العلم. 1410ق.
حاج آخوند قمی، غلامرضابن‌رجبعلی. قلائد الفرائد. قم: میراث نبوت. 1428ق.
حر عاملی، محمدبن‌حسن. تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. قم: آل‌البیت(ع). 1409ق.
حسینی مراغی، عبدالفتاح‌بن‌علی. العناوین الفقهیة. قم: دفتر انتشارات اسلامی. 1425ق.
حیدری، علی‌نقی. اصول الإستنباط. قم: لجنة ادارۀ الحوزة العلمیة. 1412ق.
خمینی، روح‌الله. جواهر الأصول. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). مقرر: مرتضوی لنگرودی. 1376.
خوئی، ابوالقاسم. فقه الشیعة: کتاب الطهارة. قم: آفاق. 1418ق.
خوئی، ابوالقاسم. مصباح الفقاهة. قم: داوری. مقرر: محمدعلی توحیدی. بی‌تا.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. مفردات الفاظ القرآن. لبنان: دار العلم. 1412ق.
رشتی، حبیب‌الله‌بن‌محمدعلی. بدائع الأفکار. قم: آل‌البیت(ع). بی‌تا.
شهید اول، محمدبن‌مکی. القواعد و الفوائد فی الفقه و الأصول و العربیة. قم: کتاب‌فروشی مفید. 1400ق.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر. جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی. 1404ق.
صدر، محمدباقر. بحوث فی علم الأصول. قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع). مقرر: سیدمحمود هاشمی شاهرودی. 1417ق.
طباطبائی، علی‌بن‌محمد. ریاض المسائل. قم: آل‌البیت(ع). 1418ق.
طباطبائی، محمدبن‌علی. کتاب المناهل. قم: آل‌البیت(ع). بی‌تا.
طباطبائی، محمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی. 1417ق.
طریحی، فخرالدین. مجمع البحرین. تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی. 1416ق.
عاملی، سیدجواد. مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. قم: دفتر انتشارات اسلامى. 1419ق.
عراقی، ضیاء‌الدین. نهایة الأفکار. قم: دفتر انتشارات اسلامی. مقرر: محمدتقی بروجردی. 1417ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. تذکرة الفقهاء. قم: آل‌البیت(ع). 1414ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. منتهى المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة. 1412ق.
فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله. نضد القواعد الفقهیة على مذهب الإمامیة. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی(ره). 1403ق.
فیومی، احمدبن‌محمد. المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: دار الرضی. بی‌تا.
قزوینی، علی‌بن‌اسماعیل. الحاشیة علی قوانین الأصول. بی‌جا: چاپخانهٔ حاجی علی قزوینی. 1299ق.
قزوینی، علی‌بن‌اسماعیل. تعلیقۀ علی معالم الأصول. قم: دفتر انتشارات اسلامی. 1427ق.
کاشانی، حبیب‌الله‌بن‌علی‌مدد. مستقصی مدارک القواعد و منتهی ضوابط الفوائد. قم: چاپخانۀ علمیه. 1404ق.
لاری، عبدالحسین. تقریرات فی اصول الفقه. قم: اللجنة العلمیة. 1418ق.
لجنة الفقه المعاصر. الفائق فی الأصول. قم: مرکز ادارة الحوزات العلمیة. 1441ق.
محقق حلی، جعفربن‌حسن. شرایع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان. 1408ق.
مشکینی، علی. اصطلاحات الأصول و معظم ابوابها. قم: الهادی. 1427ق.
مشکینی، علی. مصطلحات الفقه. قم: بی‌نا. بی‌تا.
مصطفوی، حسن. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب. 1402ق.
مظفر، محمدرضا. اصول الفقه. قم: بوستان کتاب. 1426ق.
موسوی عاملی، محمدبن‌علی. مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام. بیروت: آل‌البیت(ع). 1411ق.
میرزای قمی، ابوالقاسم‌بن‌محمدحسن. القوانین المحکمة فی الأصول. قم: احیاء الکتب الإسلامیة. 1430ق.
میرزای قمی، ابوالقاسم‌بن‌محمدحسن. جامع الشتات فی اجوبه المسائل. تهران: کیهان. 1413ق.
نائینی، محمدحسین. فوائد الأصول. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی. مقرر: کاظمی خراسانی. 1424ق.
نراقی، احمدبن‌محمدمهدی. انیس المجتهدین فی علم الأصول. قم: بوستان کتاب. 1388.
هاشمی شاهرودی، محمود. کتاب الحج. قم: انصاریان. 1402ق.
همدانی، رضابن‌محمدهادی. مصباح الفقیه. قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی. 1416ق.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,904 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 8,834 |
||