نقش مشاهده‌گر در اشتراک دانش سازمانی بر اساس نظریه اتوپوئسیس و ارتباط علمی در سیبرنتیک

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23، خرداد 1401، صفحه 27-43   

نوع مقاله: مقالات مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2021.69793.1026

نویسندگان

ماندانا حیاتی^{* 1}؛ سعیده ابراهیمی²

¹دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شیراز

²دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شیراز

چکیده

مقدمه: ارتباطاتِ علمیِ سازمانی به‌عنوان بنیان سازمان‌های مدرن، تأثیر بسیاری بر پیشرفت سازمان‌ها داشته و در چرخه مدیریت دانش مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به نقش ارتباطات و سیستم ارتباطی به‌عنوان مهم‌ترین مفروضه سیبرنتیک، این مقاله با رویکردی سیبرنتیکی، روند تکاملی دانش در انواع سیبرنتیک را با توجه به نقش مشاهده‌گر و با در نظر گرفتن نظریه اتوپوئسیس ماتورانا و وارلا و ارتباطات علمی لومان مورد بررسی قرار داده است و با مطرح کردن مبانی فلسفی چهارگانه سیبرنتیک سعی دارد اهمیت این ‌رویکرد را در اشتراک دانش سازمانی آشکار سازد.
روش‌شناسی: این مقاله از نوع مروری است که با استفاده از روش مرور روایتی و بررسی منابع نظری و جستجو در پایگاه‌های معتبر گوگل اسکالر، مگیران و ایرانداک تهیه شده است
یافته‌ها: یافته‌ها بیانگر آن است که هر چهار رویکرد سیبرنتیکی در اشتراک دانش حائز اهمیت می‌باشند و اوج این اهمیت را می‌توان در نظریه ارتباطات علمی لومان و نقش متفاوت مشاهده‌گر در هر مرتبه از سیبرنتیک در راستای اشتراک دانش، بر طبق نظریه اتوپوئسیس نیز مشاهده کرد.
نتیجه گیری‌: مدیریت دانش به دلیل دارا بودن ماهیتی بین‌رشته‌ای زیربنای دانش سازمانی است لذا ضروری است مطالعات اشتراک دانش از دیدگاه نظریه‌های اتوپوئسیس و ارتباط علمی لومان در سیبرنتیک مورد توجه قرار گیرد. اشتراک دانش مشاهده‌گران در سیستم‌های اجتماعی از جمله حوزه‌هایی است که سیبرنتیک مرتبه چهارم در آن به‌خوبی متبلور می‌گردد و برای توسعه علمی جوامع که در نهایت منجر به پیشرفت آنان می‌گردد، پشتوانه بسیار مناسبی است.

کلیدواژه‌ها

مشاهده گر؛ اشتراک دانش؛ اتوپوئسیس؛ سیبرنتیک چهارگانه؛ ارتباط علمی

مراجع

ابراهیمی، سعیده، فرج­پهلو، عبدالحسین (1389). رویکردی سایبرنتیکی به سیستم داوری مقالات در مجلات علمی، فصلنامه کتاب، 82. بازیابی شده در دی‌ماه 1399 از

 http://ensani.ir/file/download/article/20120329124627-2152-446.pdf

 اسحق‌زاده، نیره؛ مهرگان، محمدرضا؛ ابویی اردکان، محمد. (1396) کاربرد تئوری اتوپایسیس در مدیریت. مدیریت دولتی، 9(3)، 427-462.‎ بازیابی شده در آذر 1399 از

https://www.magiran.com/paper/1794266

بهپور، الهام (1395). مدیران فردا. مشهد: انجمن علمی دانشگاه فردوسی، 14(29)، 17-22.

تاجر، پگاه؛ فقیه، نظام­الدین (1394). روند تکامل دانش با توجه به نقش مشاهده‌گر در رویکردهای چهارگانه سیبرنتیک. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 5 (2)21-5. بازیابی شده در آذر 1399 از

 https://www. sid. ir/fa/journal/ViewPaper. aspx? id= 288320

حیاتی، ماندانا؛ نصیرپور، بهزاد (1397). بررسی ارتباطات علمی در منابع انسانی از طریق سنجش ارتباط استعداد تکنولوژیکی مشارکتی با حافظه فونولوژیکی (مطالعه موردی: شرکت سهامی آب منطقه‌ای فارس). دومین همایش ملی چشم‌اندازهای ارتباط علمی. شیراز: انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی فارس. ص.1-12.

زاهدی، شمس السادات؛ اسدپور، امین؛ حاجی نوری، خاطره (1390). رابطه سیبرنتیک و مدیریت دانش در سازمان. فصلنامه مدیریت بهبود و تحول. 63(4). 1-25. بازیابی شده در دی‌ماه 1399 از

https://jmsd.atu.ac.ir/article_2919_614.html

فتحی، حسن؛ موسی زاده، صدیقه (1390). دیالکتیک هگل: سنتزی از دیالکتیک کانت در برابر دیالکتیک افلاطون.‎ تاریخ فلسفه. 2 (1)، 49-80. بازیابی شده در 12 فروردین 1399 از

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=172916

Bider, I., Regev, G., & Perjons, E. (2020). Using Enterprise Models to Explain and Discuss Autopoiesis and Homeostasis in Socio-technical Systems. Complex Systems Informatics and Modeling Quarterly, (22), 21-38. Retrieved April 15, 2021, from https://csimq-journals.rtu.lv/article/viewFile/csimq.2020-22.02/2057

Bozicnik, S., & Mulej, M. (2011). A new–4th order cybernetics and sustainable future. Kybernetes, 40(5/6), 670-684. Doi:10.1108/03684921111142232

Choi, Byounggu, Simon K. Poon & Joseph G. Davis (2008) «Effects of knowledge management strategy on organizational performance: Acomplementarity theory-based approach» Omega, No. 36, p. 235 – 251. https://doi:org/10.1016/j.omega.2006.06.007

Cornelissen, J. P. (2004). What are we playing at? Theatre, organization, and the use of metaphor. Organization Studies, 25(5), 705-726. Doi:10.1.1.201.8374

Fuchs, C. (2002). Concepts of social self-organisation. INTAS Project" Human Strategies in Complexity" Research Paper, (4). Retrieved April 17, 2021, from http://www.self-organization.org/results/papers/pdf/hsicpaper4.pdf

Geyer, F. (1995).The challenge of socio-cybernetics, Kybernetes, 24 (4), 6-32. Doi:10.1108/03684929510089321

Glanville, R. (2004). The purpose of second-order cybernetics. Kybernetes, 33(9/10), 1379-1386. Doi:10.1108/03684920410556016

Gupta, J. N., & Sharma, S. K. (Eds.). (2004). Creating knowledge based organizations. Igi Global.

Heylighen, F., & Joslyn, C. (2001). Cybernetics and second-order cybernetics. Encyclopedia of physical science & technology, 4, 155-170. Retrieved April 17, 2021, from http://www.nomads.usp.br/pesquisas/design/objetos_interativos/arquivos/restrito/heylighen_Cybernetics%20and%20Second-Order%20Cybernetics.pdf

Hitt, P. & H. Ireland (2005) Strategic Management Comprttiveness and Globalization Concept, (6rd ed), Thomson south western.

Luhmann, N. (1995). Social systems (J. Bednarz and D. Baecker, Trans.). Stanford: Stanford University Press (Original work published 1984). Retrieved April 7, 2021, from https://uberty.org/wp-content/uploads/2015/08/Niklas_Luhmann_Social_Systems.pdf

Luhmann, N. (2012). Theory of society (R. Barrett, Trans.). Stanford: Stanford University Press (Original work published 1997). Retrieved April 17, 2021, from https://www.amazon.co.uk/Theory-Society-Cultural-Memory-Present/dp/0804739501

Johannssen, J., Hauan, A. (1994) Communication- A Systems Theoretical Point of View (Third Order Cybernetics), Systems Practice, 7(1). Retrieved April 17, 2021, from https://link.springer.com/article/10.1007/BF02169165

Mancilla, R. G. (2011). Introduction to sociocybernetics (Part 1): Third order cybernetics and a basic framework for society. Journal of Sociocybernetics, 9(1/2). pp. 35-56. Retrieved April 20, 2021, from file:///C:/Users/hayati2/Downloads/633.pdf

Mancilla, R. G. (2012). Introduction to sociocybernetics (part 2): power, culture and institutions. Journal of Sociocybernetics, 10(1/2). Retrieved March 17, 2021, from file:///C:/Users/hayati2/Downloads/682.pdf

Mancilla, R. G. (2013). Introduction to sociocybernetics (part 3): fourth order cybernetics. Journal of Sociocybernetics, 11(1/2). Retrieved December 17, 2020, from file:///C:/Users/mani/Downloads/716.pdf

Massa, S., & Testa, S. (2009). A knowledge management approach to organizational competitive advantage: Evidence from the food sector. European Management Journal, 27(2), 129-141. Retrieved February 27, 2021, from https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0263237308000856

Maturana, H (2002). Autopoiesis, structural coupling and cognition: a history of these and other notions in the biology of cognition. Cybernetics &Human Knowing, 9(3-4), 5-34. Retrieved February 27, 2021, from https://www.ingentaconnect.com/content/imp/chk/2002/00000009/F0020003/121

Maturana, H.R., Varela, F.J. (2012) Autopoiesis and Cognition: The Realization of the Living. Dodrecht: D. Reidel Publishing Company.Doi:10.1007/978-94-009-8947-4

Meyers. R.A (2001), Encyclopedio of Physical Science & Technology, (3rd ed), New York: Academic Press. Retrieved January 22, 2021, from https://suslick.scs.illinois.edu/documents/ap.encycl.physscitech2001.pdf

Mohajan, H. (2016). A Comprehensive Analysis of Knowledge Management Cycles. Journal of Environmental Treatment Techniques.4(4), 184-200. Retrieved June 10, 2021, from https://mpra.ub.uni-muenchen.de/id/eprint/83088

Mohajan, Haradhan Kumar0(2016). Sharing of Tacit Knowledge in Organizations: A Review. American Journal of Computer Science and Engineering. 3(2), pp. 6-19. Retrieved February 27, 2021, from https://mpra.ub.uni-muenchen.de/82958/1/MPRA_paper_82958.pdf

Nonaka, I., & Takeuchi, H. (1995). The knowledge-creating company: How Japanese companies create the dynamics of innovation. Oxford university press. Retrieved February 27, 2021, from http://www.sietmanagement.fr/wp-content/uploads/2016/04/nonaka_1991.pdf

Omotayo, F. O. (2015). Knowledge Management as an important tool in Organisational Management: A Review of Literature. Library Philosophy and Practice, 1(2015), 1-23. Retrieved March 12, 2021, from https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3330&context=libphilprac

Oswick, C., Fleming, P., & Hanlon, G. (2011). From borrowing to blending: Rethinking the processes of organizational theory building. Academy of Management Review, 36(2), 318-337.

Paul Beyes, T. (2005). Observing observers. Von Foerster, Luhmann, and management thinking. Kybernetes, 34(3/4), 448-459. Doi:10.1108/03684920510581639

Prigogine, I. (1980). From Being to Becoming, Freeman: San Francisco, CA. Retrieved February 27, 2020, from http://www.fulviofrisone.com/attachments/article/412/prigogine_from_being_to_becoming.pdf

Sarnovsky, J. (2006). Modern rationality: a cybernetic view. Emerald Group pulishing Limited, Vol. 35, No. 10, p. 70-79.  https://doi.org/10.1108/03684920610688702

Scott, B. (2004). Second-order cybernetics: an historical introduction. Kybernetes, 33(9/10), 1365-1378.  https://doi.org/10.1108/03684920410556007

Schwaninger, M., & Grösser, S. N. (2012). Operational Closure and Self‐Reference: On the Logic of Organizational Change. Systems Research and Behavioral Science, 29(4), 342-367. https://doi.org/10.1002/sres.2111

 Umpleby, S. A. (1990). The science of cybernetics and the cybernetics of science. Cybernetics and Systems: An International Journal, 21(1), 109-121.

 https://doi.org/10.1080/01969729008902227

Umpleby, S. A., Medvedeva, T. A., & Lepskiy, V. (2019). Recent developments in cybernetics, from cognition to social systems. Cybernetics and systems, 50(4), 367-382. https://doi.org/10.1080/01969722.2019.1574326

Whetten, D. A., Felin, T., & King, B. G. (2009). The practice of theory borrowing in organizational studies: Current issues and future directions. Journal of Management, 35(3), 537-563. Doi:10.1.1.990.3196

Whitaker, R. (1996). A Tutorial in Autopoiesis. The Observer Web, online at: www.