| تعداد نشریات | 55 |
| تعداد شماره‌ها | 2,137 |
| تعداد مقالات | 22,057 |
| تعداد مشاهده مقاله | 95,241,846 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 32,223,806 |
تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش اندیشگانی زبان در نظریه نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی | ||
| زبانشناسی و گویش های خراسان | ||
| مقاله 2، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 28، آذر 1401، صفحه 27-65 اصل مقاله (1.42 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2022.77092.1104 | ||
| نویسنده | ||
| مریم رشیدی* | ||
| استادیار مرکز معارف اسلامی و ادبیات فارسی دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و مطابق با الگوی سه‌لایه‌ای نورمن فرکلاف، زبان عرفانی حافظ را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، بررسی و تحلیل می‌کند و به این مسئلۀ اصلی پاسخ می‌دهد که حافظ چرا، چگونه و با استفاده از کدام ساختارهای زبانی، گفتمان عرفانی‌اش را تولید و موجبات درک و دریافت آن را فراهم کرده‌است. بدین منظور پس از توصیف غزل‌های عرفانی حافظ مطابق با چارچوب نظریه نقش‌گرای نظام‌مند مایکل هلیدی و با تکیه بر فرانقش اندیشگانی زبان در آن چارچوب، با عنایت به بافت درون‌زبانی و برون‌زبانی غزل‌ها و با تحلیلی بینامتنی، به تفسیر و تبیین ایدئولوژیک آنها می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، ویژگی‌های عرفانی شاخص در زبان حافظ، ویژگی‌هایی است که با دیگر متون عرفانی، اشتراکاتی دارد و ضمن ارائۀ مختصات بینامتنی و قواعد عام گفتمان عرفانی، منعکس‌کنندۀ دیدگاه‌های شخصی و ایدئولوژیک حافظ در ارتباط با اوضاع فرهنگی- اجتماعی زمانۀ اوست. دستاورد پژوهش، توجیه و تبیین علمی، نظام‌مند و الگومدار زبان عرفانی حافظ و بیان چگونگی و چرایی شکل‌گیری، تولید و دریافت گفتمان عرفانی او، با استفاده از ابزارهای دقیق و قابل اتکاء تحلیل انتقادی گفتمان است که نتایج پژوهش را بر پایه‌های مستدل و موثق زبانشناسی نوین، استوار و از برچسب کلی‌گویی و خطاهای حاصل از آن، مبرّا می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| غزلیات حافظ؛ تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی؛ فرکلاف؛ هلیدی؛ فرانقش اندیشگانی | ||
| مراجع | ||
|
آقاگل‌زاده، فردوس. (1394). زبانشناسی کاربردی و مسایل میان‌رشته‌ای زبان. اول. تهران: علمی.
- ............................ . (1386). تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات. ادبپژوهی، شماره اول، 17-27.
- ............................ . (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. اول. تهران: علمی و فرهنگی.
- ............................ . (1384). کاربرد آموزه‌های زبانشناسی نقش‌گرا در تجزیه و تحلیل متون ادبی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد، شمارۀ 149، 1-21.
- برزگر خالقی، محمّدرضا. (1384). شاخ نبات حافظ. دوم. تهران: زوّار.
- پورنامداریان، تقی؛ ایشانی، طاهره. (1389). تحلیل انسجام و پیوستگی در غزلی از حافظ با رویکرد زبانشناسی نقش‌گرا. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، سال18، شمارۀ 67، 7-43.
- حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد. (بی‌تا). دیوان. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی. تهران: زوّار.
- خرمشاهی، بهاءالدین. (1374). حافظ. دوم. تهران: طرح نو.
- دبیرمقدم، محمد. (1386). زبانشناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. دوم. تهران: سمت.
- دهباشی، مهدی؛ میرباقری‌فرد، سید علی‌اصغر. (1392). تاریخ تصوف. پنجم. تهران: سمت.
- رجایی بخارایی، احمدعلی. (1373). فرهنگ اشعار حافظ. هفتم. تهران: علمی.
- رشیدی، مریم؛ روضاتیان، سیده مریم. (1400). تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش بینافردی زبان در زبانشناسی سیستمی- نقشی هلیدی. زبانشناسی و گویش‌های خراسان، دورۀ 13، شمارۀ 2، شماره پیاپی 25.
- سجادی، سید جعفر. (1378). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. چهارم. تهران: طهوری.
- سلطانی، سید علی‌اصغر. (1394). قدرت، گفتمان و زبان. چهارم. تهران: نی.
- صبور، داریوش. (1384). آفاق غزل فارسی. دوم. تهران: زوار.
- صفا، ذبیح‌الله. (1374). تاریخ ادبیات ایران. جلد2، نهم. تهران: فردوس.
- غنی، قاسم. (1386). بحث در آثار و افکار و احوال حافظ. اول. تهران: هرمس.
- فرکلاف، نورمن. (1389). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران و همکاران. سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعۀ رسانهها.
- مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد. (1393). به سوی زبانشناسی شعر. اول. تهران: آگه.
- نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمۀ اسماعیل سعادت. اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- ون دایک، تئون اِی. (1389). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمانکاوی انتقادی. ترجمۀ پیروز ایزدی و همکاران. سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعه رسانهها.
- یارمحمدی، لطف‌الله. (1395). تجزیه و تحلیل مقابله‌ای گفتمان‌شناختی. اول. تهران: هرمس.
- Fairclough, N. (2013). Language and power. New York: Routledge.
- Halliday, M.A.K. (1994). An Introduction to Functional Grammer. London: Edward Arnold. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,994 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,058 |
||