اثربخشی داستان های اجتماعی بر برخی ویژگی های نحوی گفتار کودکان مبتلا به اُتیسم

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 4، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 28، آذر 1401، صفحه 97-118   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2022.76894.1103

نویسندگان

شبنم بشارتی¹؛ مرجان طاهری اسکویی^{* 2}؛ هوشنگ دادگر³؛ نازنین امیرارجمندی²

¹دانشجوی دکترای زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران

²استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران

³استادیار گروه گفتار درمانی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

چکیده

کودکان اُتیسم در تعاملات اجتماعی و در تولید و درک ساختارهای زبانی مشکل دارند. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی داستان‌های اجتماعی بر برخی ویژگی‌های نحوی گفتار کودکان مبتلا به اُتیسم بود. این پژوهش مداخله ای-نیمه تجربی تک گروهی و طرح آن به صورت پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان با اختلال طیف اُتیسم در مرکز اُتیسم سینا در سال تحصیلی 1398 در شهر قزوین بود که از بین آن‌ها 10 دختر و پسر 7 تا 15ساله دارای اُتیسم سطح 1(نیازمند حمایت) به عنوان نمونه آماری و به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. اساس کار پژوهش بِراون (1973) و با نظر بر تِک و نایگلس (2014) بود. در پیش‌آزمون 50 نمونه زبانی از گفتار توصیفی و گفتار خودانگیخته هر کودک از طریق داستان‌های زنجیره‌ای کودکان استثنایی (مریم دریانورد، 1398 و 1399) و کارت‌های مصور که شامل مقوله‌های نحوی بود در طی1 ساعت گرفته شد. در پس‌آزمون نیز همین روش انجام شد. داستان‌های اجتماعی بر اساس گِری (1993) طراحی و تنظیم شد. این کودکان برنامه مداخله‌ای را طی 10 جلسه انفرادی 30 الی 45 دقیقه‌ای دریافت کردند. این مطالعه‌ ‌در طی‌ 3 ماه انجام شد. مشکلات نحوی در گفتار این کودکان پس از ثبت گفتار توصیفی و گفتار خودانگیخته مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های جمع‌آوری شده در این مطالعه بر اساس آزمون ویلکاکسون در نرم افزار SPSS نسخه 22 تحلیل شد. نتایج تحلیل ویلکاکسون نشان داد که داستان‌خوانی سبب بهبود برخی مهارت‌های نحوی گفتار کودکان اُتیسم شد (05/0 ˂p). برمبنای نتایج مطالعه، روایت داستان‌های اجتماعی برخی مشکلات نحوی گفتار کودکان اُتیسم از جمله کاربرد افعال ربط، مرکب، لازم، متعدی، کمکی، منفی،‌ حال ساده و استمراری و گذشته ساده را بهبود می بخشد.

کلیدواژه‌ها

اختلال طیف اُتیسم؛ داستان های اجتماعی؛ ویژگی های نحوی گفتار؛ کودکان استثنایی؛ گفتار خودانگیخته

مراجع

• احدی، حوریه. (1396). مقایسه بیان دستوری کودکان مبتلا به اُتیسم با کودکان طبیعی. دو ماهنامه جستارهای زبانی، دوره 8، شماره 3، ص 1-21.
• روح پرور، رحیمه و کرمی، مهدیه. (1392). مقایسه ویژگی های آوایی-واجی و صرفی-نحوی گفتار پسران اتیستیک با کودکان سالم. علوم تربیتی، کودکان استثنایی، شماره 50، ص 13-22.
• روح پرور، رحیمه، کرمی، مهدیه و مددی، محسن. (1393). مقایسه ویژگی های آوایی-واجی و صرفی-نحوی کودکان مبتلا به اوتیسم با کودکان سالم، مجله علمی پژوهشی توانبخشی نوین، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 8، شماره 3، ص 62-68.
• سیگل، سیدنی. (1383). آمار غیر پارامتری برای علوم رفتاری. ] یوسف کریمی [. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
• فلاحی، وحیده و کریمی ثانی، پرویز. (1395). اثربخشی قصه درمانی بر بهبود مهارت های ارتباطی و تعاملات اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم. پژوهش های کاربردی روانشناختی، سال 7، شماره 2، ص 81-104.
• گلپور، لیلا، نیلی پور، رضا و روشن، بلقیس. (1385). تحلیل مقایسه ای برخی ساختارهای صرفی- نحوی گفتار کودکان کم شنوای شدید- عمیق در حال آموزش با کودکان عادی 4-5 ساله فارسی زبان. دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 15، شماره 2، ص 23-29.
• محمدیاری، پری، رهگوی، ابوالفضل، فلاحی خشکناب، مسعود و واحدی، محسن. (1400). تاثیر قصه گویی بر توجه و تمرکز دیداری و شنیداری کودکان مبتلا به طیف اوتیسم. نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری، دوره 7، شماره 4، ص 8-1.
• مهدی زاده، مریم، فلاحی، محمد هادی و وهاب، مریم. (1394). بررسی و مقایسه ابعاد مختلف توانایی زبانی در کودکان 5 تا 8 ساله مبتلا به اوتیسم و کودکان طبیعی. فصلنامه علمی-پژوهشی، زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، سال 7، شماره 15، ص 132-150.
• میری، ملیحه، شریفی، شهلا و استاجی، اعظم. (1399). بررسی تاثیر قصه گویی بر زبان گفتاری کودکان دارای اتیسم (طیف خفیف تا متوسط). فصلنامه علمی-پژوهشی، زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، سال 12، شماره 34، ص 109-129.

References                                                                                                                        

• Ahadi, H. (2019). Investigating Syntax Comprehension in Persian-Speaking Children with Autism. Iranian Rehabilitation Journal;17(3):187-196.
• Amani-Babadi, M. Ghiasian, MS. Zandi, B. & Ahadi, H. (2022). The Study of the Effect of Audio-Visual Social Stories and Pragmatic Exercises on Improving (Non)verbal Communication Skills in Children with Autism. Language Related Research. Tarbiat Modares University;12(6): 707-740.
• American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Text Revision DSM IV-TR. 4^th Washington, DC: American Psychiatric Association.
• Blount, B. (1975). Studies in Child Language: An Anthropological View: A First Language: The Early Stages. Roger Brown; Language Acquisition and Communicative Choice. Susan Ervin-Tripp. American Anthropologist: 580-600.
• Brown, R. (1973). A First Language: The Early Stages. Cambridge Mass: Harvard University Press.
• Daub, A. Ch.& Huber, T. (2020). Effectiveness of Social Stories on Social Skills for Elementary- Aged Students with Autism. A Literature Review. International Journal of Education; 12(4): 12-37.
• Durrleman, S.& Zufferey, S. (2009). The nature of syntactic impairment in autism. Rivista Grammatica Generatica; 34: 57-86.
• Gray, C. &Garand, J. (1993). Social Stories: Improving responses of students with autism with accurate social information, Focus on Autistic Behavior; 8: 1-10.
• Lotfy, OM. Azzam, A.A. Khattab, A.N. & El-Sady, SR. (2018). Syntactic Profile in Children with Autism Spectrum Disorders(ASD). The Egyptian Journal of Hospital Medicine; 73(1): 5783-5787.
• Naigles, L.R. Cheng, M. Rattansone, N.X. & Tek, S. (2016). You’re telling me! The Prevalence and Predictors of Pronoun Reversals in Children with Autism Spectrum Disorders and Typical Development. HHS Public Access; 27: 11-20.
• Naigles, L.R& Fein, D. (2017). Looking Through Their Eyes: Tracking Early Language Comprehension in ASD. Innovative Investigations of Language in Autism Spectrum Disorder. American Psychological Association: 49-69.
• Naigle, L.R.& Tek, S. (2017). Form is easy, meaning is hard. Revisited: (re) characterizing the strengths and weaknesses of language in children with autism spectrum disorder. WIREs cognitive science; 8: 1-12.
• Park, C.J. Yelland, G.W. Taffe, J.R.& Gray, KM. (2012). Morphological and Syntactic Skills in Language Samples of Preschool Aged Children with Autism: Atypical development? International Journal of Speech-Language Pathology: Monash University; 14(2): 95-108.
• Reis, R.& Teixeira, A. (2012). MorphoSyntactic analysis of language in children with Autism Spectrum Disorder. Research Gate. Social Stories. (2021). The Australian parenting website.
• Tek, S. Mesite, L. Fein, D. & Naigles, L.R. (2014). Longitudinal Analyses of Expressive Language Development Reveal Two Distinct Language Profiles among Young Children with Autism Spectrum Disorders. Journal of Autism Disorder, HHS Public Access; 44 (1): 75-89.
• Tovar, A.T. Fein, D.& Naigles, L.R. (2015). Grammatical Aspect is a Strength in the Language Comprehension of Young Children with Autism Spectrum Disorder. Journal of Speech, Language and hearing Research; 58: 301-310.
• Tyson, K. Kelley, E. Fein, D.& Orinstein, A. (2014). Language and Verbal Memory in Individuals with a History of Autism Spectrum Disorders Who Have Achieved Optimal Outcomes. NIH Public Access; 44(3): 648-663.
• Wittke, K. Mastergeorge, A.M. Ozonoff, S. Rogers, S.J.& Naigles, L.R. (2017). Grammatical Language Impairment in Autism Spectrum Disorder: Exploring Language Phenotypes beyond Standardized Testing. Frontiers in Psychology; 8: 532.
• Yusoff, Y.M. Salehuddin, K. Abdullah, I.H.& Toran, H. (2019). English Morpho-Syntactic Performance of a High-Functioning ASD Child: Implications on ELT. Malaysian Journal of Learning and Instruction; 16(1): 155-179.
• Zare, A.& Nematzadeh, S.h. (2012). The Use of Different Tense in Autistic Children. Life Science journal;9(4):2950-2954.