جستار و طبقه‌بندی آن به مثابه ژانر

جستارهای نوین ادبی

دوره 55، شماره 2 - شماره پیاپی 217، شهریور 1401، صفحه 27-47   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2022.73540.1199

نویسندگان

صدیقه شریف زاده¹؛ قدسیه رضوانیان^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران، ایران

²استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران، ایران

چکیده

جستار گونه‌ نوشتاری برآمده از دنیای جدید و مناسبات روزگار مدرن است که می‌توان آن را در جایگاه ژانری مستقل بررسی کرد. خاستگاه این نوع، به دوره رنسانس و توجه به فردیت انسان اندیشمند بازمی‌گردد. نظر به این که جستار با برخی گونه‌های دیگر، نزدیکی و خویشاوندی داشته، سبب شده که بدون توجه به فرم و چیستی آن، با ژانرهای مرسوم و هم‌خانواده‌ی خود نام‌گذاری شود. در این مقاله پس از مروری بر جستارنویسی در غرب، به مسأله فرم در جستار، نثر آن و ارتباط آن با ساختارهای دنیای جدید توجه شده و با مطالعه گونه‌های خویشاوند این نوع نوشتار، و تجزیه و تحلیل شکلی و کیفی جستار، انواع آن، ذیل دو عنوان کلی جستار شخصی و جستار رسمی با زیرعنوان‌هایی دسته‌بندی شده و به نسبت جستار با گونه‌های مشابه آن پرداخته شده است. در نهایت برای نزدیک شدن به تعریفی از جستار، با مطالعه‌ی جستارهای متنوع، مؤلفه‌هایی به عنوان ویژگی‌های نسبی مشترک این گونه؛ همچون: نثربودگی، خودنگاری، انعطاف‌پذیری، تعمیم‌یابندگی، خودآیینی، ادبیت ساده، اندیشه‌ورزی و متأملانه بودن، استخراج شده است.

کلیدواژه‌ها

جستار؛ ژانر؛ مدرنیته؛ سوژه؛ فرم

مراجع

آشوری، داریوش. (1374). فرهنگ علوم انسانی. تهران: مرکز.

اسحاق‌پور، یوسف. ( 1399). سرگذشت فکری شاهرخ مسکوب. تهران: فرهنگ جاوید.

اسمیت، زیدی. (1398). ماجرا فقط این نبود: شش جستار دربارۀ زندگی در کنار ادبیات و هنر. معین لطفی و احسان فرخی. تهران: اطراف.

برمن، مارشال. (1392). تجربه مدرنیته. مراد فرهادپور. تهران: طرح نو.

دومونتنی، میشل. (1395). مقدمه‌ای در باب دوستی و دو جستار دیگر. لاله قدکپور. تهران: گمان.

زرقانی، قربان صباغ، سید مهدی، محمودرضا. (1395). نظریه ژانر نوع ادبی، رویکرد تحلیلی ـ تاریخی. تهران: هرمس.

شاهنده، نوذری، نوشین، حسینعلی. (1392). «هنر» و «حقیقت» در نظریۀ زیبایی‌شناختی آدورنو. حکمت و فلسفه. سال نهم. شماره 3. 60-35.

شیاخ، دان. (1398). چگونه جستار بنویسیم. سلما رضوان‌جو. تهران: آن‌سو.

فرهادپور، مراد. (1386). بادهای غربی. تهران: هرمس.

قائد، محمد. (1388). دفترچه خاطرات و فراموشی. تهران: طرح نو.

قائمی، مریم؛ سجودی، فرزان. (1397). (سوژه زندگینامه خودنوشت از منظر پست‌مدرنیسم)، نقد و نظریه ادبی. دوره 3. شماره 1، 119-95.

کسمایی، سرور. (1399). «نقش فرم در آفرینش ادبی شاهرخ مسکوب»، آسو.

 https://www.aasoo.org/fa/articles/2752.

لوکاچ، جورج. (1388). جان و صورت. رضا رضایی. تهران: ماهی.

مرادی، محمدعلی. (1397). تفکر در تنگنا (جستارهایی در علوم فرهنگی)، به کوشش رضا نساجی. تهران: نقد فرهنگ.

مولوی، فرشته. (1393). از نوشتن. تهران: آگاه

والاس، دیوید فاستر. (1399). این هم مثالی دیگر. معین فرخی. تهران: اطراف.

Adorno, Theodor. (1984). The Essay as form, shierrry weber nicholsen, New York: Colombia university press.

Fleming, Grace. (2019). https://www.thoughtco.com/how‑to‑essay‑writing‑about‑process‑1856995.

Good,Graham. (1998). The Observing Self Rediscovering the Essay, London: Routledge.

Holman, William. (2003). Handbook to Literature. America: Prentice hall.

Caulfield, Jack. (2020).”Different Types of essays In Academic Writing ”, https://www.myperfectwords.com/blog/essay-writing-guide/types-of-essay.

Valdes, Olivia. (2019). ”How to Write a Critical Essay”. https://www.thoughtco.com/what-is-critical-essay-1689943.

Nicole, B.Wallack. (2017). ” why is it so difficult to define the essay”. https://lithub.com/why-is-it-so-difficult-to-define-the-essay.

Nordquist, Richard. (2020). "The Essay: History and Definition." ThoughtCo, Feb. 11, 2020, thoughtco.com/what-is-an-essay-p3-1691774.