تعیین نیاز آبی، ضریب گیاهی و بهره‌وری آب گیاه سدوم (Sedum cv. Nevii) در شرایط گلخانه

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 10، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 24، شهریور 1401، صفحه 87-94   

نوع مقاله: پژوهشی کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v9i2.2102.1122

نویسندگان

جعفر نیکبخت^{* 1}؛ زهره حامد کردلر²؛ حجت مختاری³

¹دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه زنجان، ایران

²دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه مهندسی آب، دانشگاه زنجان، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد، کارشناس اداره فضای سبز و زیباسازی شهرداری ارومیه، ایران

چکیده

باتوجه‏به افزایش تولید گل‌های آپارتمانی در گلخانه، این پژوهش گلدانی با اهداف تعیین تبخیر-تعرق و ضریب گیاهی سدوم (Sedum cv. Nevii) در شرایط گلخانه و اثر کم‌آبیاری بر وزن تر اندام‌های هوایی و بهره‌وری آب انجام گرفت. آزمایش از تیرماه تا دی‌ماه 1396 در گلخانه اداره فضای سبز و زیباسازی شهرداری ارومیه انجام گرفت. برای تعیین ضریب گیاهی، میزان تبخیر-تعرق گیاه سدوم و چمن با روش بیلان حجمی آب به مدت 90 روز اندازه‌گیری شد. بر اساس نتایج، متوسط تبخیر-تعرق سدوم و چمن یکسان و برابر 2/0 میلی‌متر در روز و ضریب گیاهی سدوم 0/99 به‏دست آمد. مجموع تبخیر-تعرق چمن و سدوم در دوره آزمایش به‌ترتیب 180/3 و 179/5 میلی‌متر به‏دست آمد. آزمایش کم‌آبیاری بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. فاصله بین بلوک‌ها و گلدان‌ها در داخل هر بلوک 1 متر بود. سطوح آبیاری شامل 100 (شاهد)، 80، 60 و 40 درصد نیاز‌ آبی گیاه سدوم بود و آبیاری 3 روز یک بار انجام شد. بر اساس نتایج تأثیر سطوح متفاوت آبیاری بر وزن تر و خشک اندام هوایی و بهره‌وری آب در وزن تر معنی‌دار شد اما بر وزن تر و خشک ریشه معنی‌دار نشد. بیشترین و کمترین میانگین وزن تر اندام هوایی به‌ترتیب در تیمارهای شاهد و 40 درصد نیاز آبی به میزان 92/5 و 33/4 گرم (به ترتیب) به‌دست آمد. بیش‌ترین بهره‌وری آب در تیمار 80 درصد نیاز آبی با مقدار 23/75 گرم در لیتر به دست آمد که با تیمار شاهد اختلاف معنی‌دار نداشت.

کلیدواژه‌ها

سدوم (Sedum cv. Nevii)؛ ضریب گیاهی؛ کم‌آبیاری؛ نیاز آبی

مراجع

ابراهیمی، م.، رضاوردی‌نژاد، و.، بشارت، س. و عبدی، م. 1397. تعیین تبخیر-تعرق و ضریب گیاهی مراحل رشد گیاه دارویی ریحان در کشت گلخانه‌ای. مدیریت آب و آبیاری، 8(1): 1-11.
اردلان، و.، آقایاری، ف.، پاک‌نژاد، ف. صادقی شعاع، م.، اسماعیل‌زاده، ش. و فاطمی ریکا، ز. 1391. بررسی اثر تنش کم‌آبیاری و شیوه‌های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم ذرت. فصلنامه زراعت و اصلاح نباتات، 8(3): 175-189.
امیری، س.ا.، سلیمی، خ. و ضیائی، س.م. 1400. اثر کم آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب عدس (Lens culinaris Medik). مجله تنش‌‏های محیطی در علوم زراعی، 14(1): ۷۵-۸۳.
دلاور، ا.، میرلطیفی، س.م. و زارعی، ق. 1394. برآورد نیاز آبی و ضریب گیاهی گل مریم در شرایط کشت گلخانه‌ای شهرستان ورامین. مجله آبیاری و زهکشی ایران، 9(3): 481-489.
رضاوردی‌نژاد، و.، شبانیان، م.، بشارت، س. و حسنی، ع. 1396. تعیین نیاز آبی، ضریب گیاهی و کارایی مصرف آب خیار و گوجه‌فرنگی در شرایط گلخانه (مطالعه موردی: منطقه ارومیه). علوم و فنون کشت‌های گلخانه‌ای، 8(3): 27-39.
زارع ابیانه، ح.، چشمه قصابانی، ا.، باب‌الحوائجی، ح. و افروزی، ع. 1397. اثر کم‌آبیاری بر تبخیر و تعرق، کارایی مصرف آب، عملکرد و رشد گیاه فلفل همدانی در کشت گلخانه‌ای. علوم و فنون کشت‌های گلخانه‌ای، 9(3): 23-37.
سلطانی، ف.، شجری، م. و نوری، ح. 1397. بررسی رشد، عملکرد، کارایی مصرف آب و میزان تبخیر-تعرق برخی توده‌های هندوانه در شرایط تنش خشکی تحت رژیم‌های مختلف آبیاری. علوم باغبانی ایران، 49(2): 351-363.
شریفی عاشورآبادی، ا.، روحی‌پور، ح.، عصاره، م.ح.، طبائی عقدانی، س.ر.، لباسچی، م.ح. و نادری، ب. 1393. تعیین نیاز آبی گل محمدی(Rosa damascena Mill.) با استفاده از لایسیمتر. دوماهنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 30(6): 923-931. 
شوشتریان، س.، غنی، ع.، تهرانی‌فر، ع. و کیانی‌فر، م. 1390. مطالعه اثر دورهای مختلف آبیاری بر خصوصیات رویشی شش گونه گیاه پوششی سدوم در فضای سبز مشهد. هفتمین کنگره علوم باغبانی ایران. دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان. 
صالحی تیزآبی، س.، گلدانی، م. و نباتی، ج. 1399. تأثیر خشکی ناحیه‌ای بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب در گیاه گوجه‌فرنگی در شرایط کم‌آبیاری. مجله آبیاری و زهکشی ایران، 14(2): ۴۲۶-۴۳۵.
علیزاده، ا. 1384. رابطه آب و خاک و گیاه. انتشارات دانشگاه امام رضا. چاپ پنجم. مشهد، ایران.
فتحی، ح.، امیری، م.ا.، ایمانی، ع.، حاجیلو، ج. و نیکبخت، ج. 1396. تحمل به تنش کم‌آبیاری نژادگان‌های بادام روی پایه GN15 بر اساس برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و دمای برگ. مجله علوم و فنون باغبانی ایران، 18(2): 159-176.
کرمی، ب. 1394. تأثیر کم‌آبیاری به روش PRD با آب مغناطیسی بر عملکرد و بهره‌وری مصرف آب در ذرت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه زنجان.
کوچکی، ع. و سرمدنیا، غ. 1382. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد مشهد. چاپ دهم. مشهد، ایران.
مهرابی گوهری، ا. و اسدی، ر. 1396. بررسی عملکرد گوجه فرنگی تحت تأثیر کم‌آبیاری تنظیم شده و آبیاری ناقص ریشه. مدیریت آب و آبیاری، 7(2): 257-271.
نیکبخت، ج.، محمدی، ا. و برزگر ساربانقلی، ط. 1399. تأثیر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک در شرایط کم‌آبیاری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب خیار (Cucumis sativus cv. Kish F1). تحقیقات آب و خاک ایران، 51(3): 553-561.
Allen R.G., Pereira L.S., Raes D. and Smith M. 1998. Crop evapotranspiration: guidelines for computing crop water requirements. FAO irrigation and drainage paper, NO. 56. Rome, Italy.
Kifle M. and Gebretsadikan T.G. 2016. Yield and water use efficiency of furrow-irrigated potato under regulated deficit irrigation, Atsibi-Wemberta, North Ethiopia. Agricultural Water Management, 170: 133-139.
Koźmińska A., Al Hassan M., Wiszniewska A., Hanus-Fajerska E., Boscaiu M. and Vicente O. 2019. Responses of succulents to drought: comparative analysis of four Sedum (Crassulaceae) species. Scientia Horticulturae, 243: 235-242.
Nakawuka P., Peters T.R., Kenny S. and Walsh D. 2017. Effect of deficit irrigation on yield quantity and quality, water productivity and economic returns of four cultivars of hops in the Yakima Valley, Washington State. Industrial Crops and Products, 98: 82-92.
Singh V.K., Tiwari K.N. and Santosh D.T. 2016. Estimation of crop coefficient and water requirement of Dutch Roses (Rosa hybrida) under greenhouse and open field conditions. Irrigation and Drainage Systems Engineering, 5(3): 169-178.
Toyin F.J., Miguel R.J., Gbenro O.Ph. and Ebenezer A.A. 2015. Greenhouse evapotranspiration and crop factor of Amaranthus cruentus grown in weighing lysimeters. African Journal of Agricultural, 10(34): 3453-3461.
Zhang J., Wang Q., Xia G., Wu Q. and Chi D. 2021. Continuous regulated deficit irrigation enhances peanut water use efficiency and drought resistance. Agricultural Water Management, 255: 106997.