بررسی و تحلیل مناطق شهری مشهد از منظر مؤلفه‌های شهر یادگیرنده

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 11، شماره 3، آذر 1403، صفحه 45-64   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.77861.1226

نویسندگان

کرامت اله زیاری^{* 1}؛ ابوالفضل منصوری اطمینان²

¹استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه تهران، تهران، ایران

²گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

امروزه یادگیری شهری به‌مثابه نیاز اساسی اجتماعات انسانی در جوامع مدرن توصیف‌شده است. به‌تبع این امر، طی سال­های اخیر، مفهوم شهر یادگیرنده توانسته است در مدت‌زمان کوتاهی در سراسر جهان به یک مفهوم شهری پرطرفدار تبدیل شود. شهر مشهد نیز به پشتوانه ظرفیت­های فرهنگی و آموزشی خود در سال 1397 درخواست عضویت در شبکه جهانی شهر یادگیرنده را داشته و موفقیت این شهر در این عرصه بسته به بسترها، امکانات و ظرفیت‌ مؤلفه‌های شهر یادگیرنده در سطح مناطق آن دارد. هدف این پژوهش بررسی وضعیت مناطق شهری مشهد از منظر مؤلفه‌های شهر یادگیرنده بوده که با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر پرسشنامه­ای محقق ساخته و توزیع آن بین 390 نفر از شهروندان شهر مشهد انجام‌یافته است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که شهر مشهد از منظر مؤلفه‌ها شهر یادگیرنده از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و مناطق 13 گانه آن نیز در شرایطی ناهمگن و نامتعادلی به لحاظ مؤلفه‌های شهر یادگیرنده قرار دارند. به‌طوری‌که مناطق 1، 7، 9، 10 و 12 در سطح خیلی مطلوب، مناطق 2، 3 و 4 در سطح مطلوب، مناطق 5، 11 و 13 در سطح نامطلوب و مناطق 6 و 8 در سطح خیلی نامطلوب از حیث مؤلفه‌های شهر یادگیرنده قرار گرفتند. همچنین نتیجه قیاس بین رتبه­بندی صورت گرفته برای مناطق شهری مشهد از منظر مؤلفه‌های شهر یادگیرنده و فضاهای آموزشی و فرهنگی هریک از مناطق آن نشان می­دهد که هرچند ظرفیت­های آموزشی و فرهنگی بالا یکی از شرط­های لازم برای حرکت شهرها در مسیر شهرهای یادگیرنده محسوب می­شود اما شرط کافی محسوب نمی­شود.

کلیدواژه‌ها

آموزش؛ شهر یادگیرنده؛ مناطق 13 گانه شهر مشهد؛ یادگیری؛ یادگیری مادام‌العمر

مراجع

1. اسدی، ا.، احدنژاد روشتی، م.، و زادولی خواجه، ش. (1401). تدوین الگوی توسعه‌ی شهر هوشمند با تأکید بر شاخص‌های شهر آموزش‌دهنده (مطالعه موردی: شهر قائن). مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 10(2)، 1-20.
2. اکبری منفرد، ب.، کلانتری، م.، پیری، ع.، و تیموری، ا. (1399). تحلیل فضایی مؤلفه‌های زیرساختی شهر یادگیرنده بر اساس ناهمسانی­های فضایی میان محلات شهری زنجان، دو فصلنامه علمی جغرافیای اجتماعی شهری، 7(2)، 280-261.
3. امیرانتخابی، ش.، قلی­پور، ی.، و میثمی، س. (1397). تحلیلی بر ارتباط شهر یادگیرنده و شهر خلاق در راستای دستیابی به شهر پایدار (مطالعه موردی: شهر رشت). فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 13(2)، پیاپی 43، 482-465.
4. سایت شهرداری مشهد، 1401، https://www.mashhad.ir/.
5. سرائی، م.، و حج فروش، ش. (1400). فرابینی شاخص­های شهر یادگیرنده در نواحی شهر یزد. نشریه علمی کاوش­های جغرافیایی مناطق بیابانی، 9(1)، 104-87.
6. شیعه، ا.، یوسفی، م.، خطیبی، م.، و سعیدی رضوانی، ن. (1399). بررسی ارتباط شهر یادگیرنده و سطح مشارکت شهروندان در شهر قزوین. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 9(35)، 140-103.
7. صرافی، م.، ابراهیم­نیا، و.، و همدانچی، ف. (1399). نقش­آفرینی مراکز آموزش عالی در ارتقای فرهنگ­پذیری اجتماع شهری یادگیرنده؛ بررسی موردی: محله­های سناباد و جنت شهر مشهد. فصلنامه نامه معماری و شهرسازی، 13(29)، 50-33.
8. قاسمی، ف.، پارسا، ع.، مهرعلی­زاده، ی.، و شاهی، س. (1399). بررسی نقش تعاملی دانشگاه و شهرداری در ایجاد و توسعه شهر یادگیرنده. فصلنامه برنامه­ریزی توسعه شهری و منطقه­ای، 5(12)، 188-157.
9. مذنبی، و.، پودات، پ.، و جعفری، م. (1400). اولویت­بندی شاخص­های شهر یادگیرنده با استفاده از روش تحلیلی عاملی: مطالعه موردی شهر بندرعباس. فصلنامه پویش در آموزش علوم پایه، 7(22)، 20-10.
10. مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران.
11. یوسفی، م.، شیعه، ا.، خطیبی، م.، و سعیدی رضوانی، ن. (1398). شناسایی و اولویت­بندی مؤلفه‌های شهر یادگیرنده با تأکید بر یادگیری مادام­العمر. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 71، 126-105.
12. Ahmed, S., Baffoe, G., Bhandri, R., Young, G., & Osborne, M. (2021). Sustainable, healthy, learning cities and neighborhoods, in M. Venter & S. Hattingh (eds.), Learning for a better future: Perspectives on higher education, cities, business & civil society, Centre for Local Economic Development: Topics in Local Development, 1, 27–50, Cape Town: AOSIS.
13. Akram, M., Wasim, F., & Alcantud, J.C.R. (2021). Multi-criteria optimization technique with complex Pythagorean Fuzzy N-soft Information. Int J Comput Intell Syst,14, 
14. Ameen, Sh. (2020). Glasgow and Shanghai cities as learning cities for continuous education: What impact on society as a whole? European Scientific Journal, 16(13), ISSN: 1857-7881 (Print) e - ISSN 1857-7431.
15. Atchoarena, D., & Howells, A. (2021). Advancing learning cities: Lifelong learning and the creation of a learning society. In: Ra, S., Jagannathan, S., Maclean, R. (Eds), Powering a learning society during an age of disruption. Education in the Asia-Pacific Region: Issues, Concerns and Prospects, 58. Singapore: Springer.
16. Benke, M., Czimre, K., Forray, K. R., Kozma, T., Márton, S., & Teperics, K. (2018). Learning regions for resilience in Hungary: challenges and opportunities. Resilience, Crisis and Innovation Dynamics New Horizons in Regional Science series (pp. 68-89). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
17. Bhasin, H. (2021). What is a learning organization? Peter Senge’s 5 Disciplines of Learning. https://www.marketing91.com/learning-organization/
18. Biao, I. (2019). Learning cities, town planning, and the creation of livelihoods, New York & Beijing: GI Global Scientific Publishing.
19. Bilgimoz, S., & UYGUR, A. (2022). A conceptual research on learning cities. Journal of Recreation and Tourism Research, 9(1), 47–71.
20. Campbell, C., Osmond-Johnson, P., Faubert, B., Zeichner, K., & Hobbs-Johnson, A. (with Brown, S., DaCosta, P., Hales, A., Kuehn, L., Sohn, J., & Steffensen, K. (2017). The state of educators’ professional learning in Canada: Final research report. Oxford, OH: Learning Forward.
21. Chi-Sen, H., & Yun-Chi, L. (2021). A study on the promotion strategy of the Taichung learning city project as the development process of the cultural identity of a city. International Conference on Human-Computer Interaction, Posters, 72–79.
22. Cristina Momete, D., & Mihail Momete, M. (2021). Map and track the performance in education for sustainable development across the European Union. Sustainability, 13, 13185.
23. Duangduen, Ch., & Chomsupak C. (2021). The learning disciplines for support personnel to build a learning organization of Ramkhamhaeng University. Asian Journal of Education and Training, 7(1), 1-6.
24. English, L.M., & A. Carlsen. (2019). Lifelong learning and the sustainable development goals (SDGs): Probing the implications and the effects. International Review of Education, 65 (2), 205–211.
25. Facer, K., & Buchczyk, M. (2019). Understanding learning cities as discursive, material and affective infrastructures. Oxford Review of Education, 45(2), 168-187.
26. Hyen Kim, J., & Seok Ahn, B. (2020). The hierarchical VIKOR method with incomplete information: supplier selection problem. Sustainability, 12, 9602.
27. Lage Chang, , Sabatini-Marques, J., Moreira da Costa, E., Mauricio Selig, P., & Yigitcanlar, T. (2019). Knowledge-based, smart and sustainable cities: a provocation for a conceptual framework. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity,4(1), 1-17.
28. Lido, , Reid, K., & Osborne, M. (2019). Life wide learning in the city: Novel big data approaches to exploring learning with large scale surveys, GPS and social media. Oxford Review of Education, 45(2), 279–295. 
29. Matovic, M., & San Salvador del valle, R. (2020). On the creative city concept. Journal of Cultural Management and Cultural Policy, 1, 35-52
30. Németh, B. (2019). Learning cities: Participatory-focused community development in adult and lifelong education. Journal of education, 7(2), 9-23.
31. Németh, B., Issa, O., Diba, F., & Tuckett, A. (2020). Learning cities and learning communities: Analyzing contextual factors and their impacts on adult and lifelong learning in urban settings. Andragoške Studije, 1.
32. Park, S. (2021). Where do lifelong learning cities in Korea stand? – From the perspective of a learning society orientation. Studies in Adult Education and Learning, 26(1), 15-31.
33. Pryima, S., Dayong, Y., Anishenko, O., Petrushenko, Y., & Vorontsova, A. (2018). Lifelong learning progress monitoring as a tool for local development management. Problems and Perspectives in Management, 16(3), 1-13.
34. Raymer, A. (2020). Andragogy of Hope and Learning Cities. New York: Cornell University.
35. UNESCO Institute for Lifelong Learning (UIL). (2015). UNESCO Global Network of Learning Cities, Guiding Documents. UNESCO Institute for Lifelong Learning
36. UNESCO Institute for Lifelong Learning (UIL). (2020). embracing a culture of lifelong learning: Contribution to the Futures of Education initiative. http://cradall.org/ content/ embracing-culture-lifelong-learning-contribution-futureseducation-initiative-uil.
37. UNESCO Institute for Lifelong Learning (UIL). (2021a). ESD implementation in learning cities. http://www.unesco.org/open-access/ terms-use-ccbysa-en.
38. UNESCO Institute for Lifelong Learning (UIL). (2021b). Inclusive lifelong learning in cities: Policies and practices for vulnerable groups. UNESCO Institute for Lifelong Learning
39. Wang, J., Lu, , Wu, J., Wei, C., Alsaadi, F., & Hayat, T. (2019). VIKOR method for multiple criteria group decision making under 2-tuple linguistic neutrosophic environment. Economic Research-EkonomskIstraživanja, 33(1), 3185-3208.
40. Webb, S., Holford, J., Hodge, S., Milana, M., & Waller, R. (2020). Learning cities and implications for adult education research. International Journal of Lifelong Education, 39(5-6), 423-427.
41. Yuan, D., Anishenko, O., Pryima, S., & Petrushenko, Y. (2017). The UNESCO global network of learning cities: tools for the progress monitoring. Science and Education, 4(157), 74-81.
42. Zeman, K., Chénier, Ch., Christ, G., Chew Leung, J., Bell, R., & Cornwall, T. (2022). Education Indicators in Canada: Report of the Pan-Canadian Education Indicators Program. https://www150.statcan.gc.ca/n1/en/catalogue/81-582-X