ارزیابی تمایل خانوارهای شهری به پذیرش تکنولوژی‏‎‌‌های کارآمد آبی در منطقه 6 شهر تهران

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 8، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 25، آذر 1401، صفحه 73-86   

نوع مقاله: پژوهشی کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v9i3.2204.1138

نویسندگان

سمانه عابدی^{* 1}؛ فاطمه کامیاب²؛ نسترن نصیری³

¹استادیار، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، ایران

²کارشناس‌ارشد اقتصاد محیط‏زیست، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، ایران

³کارشناسی‌ارشد مهندسی عمران-گرایش مدیریت منابع آب، دانشگاه شریف، ایران

چکیده

تکنولوژی‏های کارآمد آبی به‏عنوان ابزار غیراقتصادی در حفاظت از منابع آب، همواره مورد توجه اقتصاددانان محیط‏‏زیست واقع شده است. بنابراین این پژوهش با هدف ارزیابی تمایل خانوارهای شهر تهران نسبت به پذیرش تکنولوژی‏های کارآمد آبی جهت حفاظت از منابع آب در سال 1399 انجام شده است. برای این منظور با استفاده از روش پیمایشی در قالب مصاحبه و تکمیل پرسشنامه، عوامل موثر بر پذیرش کاربرد تکنولوژی‏های کارآمد آبی با بهره‏گیری از الگوی لاجیت تعیین شد. نتایج مطالعه نشان داد 57 درصد از نمونه مورد مطالعه، حاضر به پذیرش تجهیزات کارآمد آبی است. همچنین نتایج نشان داد آن است که شاخص نگرش نسبت به حفاظت از آب (با کشش 13/1)، از جمله مهمترین مؤلفه‏‏های اثر‏گذار بر پذیرش تکنولوژی‏های مذکور می‏باشد. سطح تحصیلات و اندازه خانوار نیز، جایگاه دوم و سوم مهمترین عوامل مؤثر بر پذیرش تکنولوژی کارآمد آبی را به خود اختصاص داده است؛ به‏طوری‏که با یک درصد افزایش در هر یک از آنها به ترتیب، 3/2 و 2/29 درصد احتمال تمایل به پذیرش استفاده از تکنولوژی‏های مذکور افزایش خواهد یافت. در این راستا اعطای تسهیلات به خانوار جهت تهیه ابزارهای کاهش‏دهنده مصرف آب، اجرای طرح‏های تشویقی، تفکیک اجباری کنتور خانوارها و حذف هزینه آب از روی شارژ، تبلیغ مؤثر از رسانه‏های عمومی(رادیو، تلویزیون و ...) و فضای مجازی نقش مؤثری در ترغیب خانوارها به استفاده از تکنولوژی‏های کارآمد آبی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

ابزارهای غیرقیمتی؛ حفاظت از آب؛ الگوی لاجیت؛ تکنولوژی کارآمد آبی؛ تمایل به پذیرش

مراجع

بلالی، ح.، سعدی, ح. ا.، و وحدت ادب، ر. 1395. عامل‏های اقتصادی و اجتماعی موثر بر پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار در گندم‏زارهای شهرستان همدان. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، (37): 85-98.
بختیاری، ن.، زنگنه، ی.، تقوایی، م. و زنگنه، م. 1399. بررسی الگوی فضایی مصرف آب خانگی در اصفهان و تحلیل عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن. پژوهش‏های جغرافیای انسانی، 52(2): 515-531. 
پرهیزکاری، ا.، مظفری، م.، حسینی خدادادی، م. و پرهیزکاری، ر. 1395. بررسی عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان حوزه آبخیز شاهرود (استان قزوین) در به‏کارگیری عملیات حفاظت آب‏وخاک با کاربرد الگوی لاجیت چندگزینه‏‌ای. پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، 7(13): 241-253.
پیری، م.، مسنن مظفری، م. و جاودان، ا. 1388. برآورد تمایل به پرداخت افراد برای ارزش وجودی جنگل‏ها: (مطالعه موردی جنگل‏‏های ارسباران). جنگل و فرآورده‏های چوب (منابع طبیعی ایران)، 62(4): 343-357.
جلالی، ز.، اشرفی ریزی، ح.، سلیمانی، م. ر. و افشار، م. 1396. عوامل موثر بر پذیرش فناوری اطلاعات توسط کتابداران دانشگاهی اصفهان بر مدل TAM. مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 1(16): 410-400.
حبیبی، م. ح. 1378. مدیریت مصرف آب. اولین همایش بیلان آب. سازمان آب و برق خوزستان، اهواز، ایران.
حمدی احمدآباد، ی.، لیاقت، ع.م.، رسول‌زاده، ع. و قادرپور، ر. 1398. بررسی روند سرانه مصرف آب در ایران براساس رژیم غذایی دو دهه گذشته. تحقیقات آب و خاک ایران، 50(1): 77-87.
دانش، ف.، رشیدی، و.، زاهدی، ر. و صادقیان، ن. 1391. تحلیلی بر مفاهیم پذیرش و اشاعه نوآوری جهت ارائه مدل مفهومی برای پذیرش و اشاعه اطلاعات. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، 28(3): 569-582.
سام دلیری، ا.، امیرنژاد، ح. و مرتضوی، س. ا. 1392. برآورد تمایل به پرداخت ساکنان شهرستان چالوس جهت حفاظت از دریاچه ولشت با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط با انتخاب دوگانه یک و نیم بعدی. بوم‌شناسی کاربردی، 2(5): 1-12.
شهرداری تهران. سالنامه آماری شهر تهران سال‏های مختلف (1396 و 1398). سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات. تهران.
شاهنگیان، س.، تابش، م.، یزدان پناه، م. و زبیدی، ط. 1399. مقایسه عوامل روانشناختی موثر بر رفتارهای صرفه‏جویی و رفتارهای افزایش بهره‏وری آب خانگی. مورد مطالعه شهر تهران. تحقیقات منابع آب ایران، 16(4): 31-46. 
شهیدی، ع.، خاشعی سیوکی، ع. و زراعتکار، ز. 1398. بررسی راهبردهای موثر بر مدیریت تقاضای آب شرب شهر بیرجند. آب و فاضلاب، 30( 1): 130-135. 
عابدی، س. 1397. ارزیابی اثربخشی ابزارهای اقتصادی در کاهش هدررفت اب، دومین کنفرانس اقتصاد آب، تهران. ایران.
عابدی، س.، یزدانی، س.، صالح، ا.، سلامی، ح. ا. و جهانسوز، م. ر. 1393. تجزیه وتحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش کشاورزی حفاظتی در استان فارس. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45(2): 247-255. 
نارویی مرند، ف.، صفری، س. و گیوه چی، س. 1400. بررسی الگوی مصرف آب در مکان عمومی (مطالعه موردی: دانشگاه سیستان‏ و بلوچستان). نشریه آب و توسعه پایدار، 7(4): 45-50.
کدخدایی، م.، جعفرزاده، م. و عباسی، ع. 1400. رتبه‏بندی روش‏های فرهنگ‏سازی مصرف بهینه خانگی آب در کلان شهرها با استفاده از مدل تلفیقی Grey-AHP و Grey-TOPSIS. آب و فاضلاب، 32(1): 27-40.
کورکی‌نژاد، ژ. 1400. کارایی فنی آب و تعیین عوامل مؤثر بر پذیرش تکنولوژی نوین آبیاری با تأکید بر نقش سرمایه اجتماعی (تولیدکنندگان پسته شهرستان سیرجان). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 52(3): 507-523. 
مرکز آمار ایران. 1399. ویژگی‏های جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی مناطق 22 گانه تهران در سرشماری سال‏های 1390 و 1395. سازمان برنامه و بودجه کشور. تهران، ایران.
ملکی نسب، ا.، و تابش، م.، و قالیباف سرشوری، م. 1389. بررسی میدانی تأثیر نصب تجهیزات شیرآلات کم‏مصرف در کاهش مصرف آب خانگی. تحقیقات منابع آب ایران، 6(2 (مسلسل 17)): 36-45. 
مداح، م . و سیف علیان، س. 1398. عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت در پروژه انتقال آب دریای خزر با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط (مطالعه موردی شهر سمنان). مجله آب و فاضلاب، 30(5): 75-85.
Abubakar I. R. 2021. Understanding the socioeconomic and environmental indicators of household water treatment in Nigeria. Utilities Policy, 70: 101209. 
Adepoju A. O. and Akinwale Y. O. 2019. Factors influencing willingness to adopt renewable energy technologies among micro and small enterprises in Lagos State Nigeria. International Journal of Sustainable Energy Planning and Management, 19: 69-82.
Aprile M. C. and Fiorillo D. 2016. Water conservation behavior and environmental concerns. Journal of Cleaner Production, 159: 119-129
Ardalan A., Khaleghy Rad M. and Hadi M. 2019. Urban Water Issues in the Megacity of Tehran. In: Ray, B., Shaw, R. (eds) Urban Drought. Disaster Risk Reduction. Springer, 263-288.
Ashraf S., AghaKouchak A., Nazemi A., Mirchi A., Sadegh M., Moftakhari H. R., Hassanzadeh E., Miao C.-Y., Madani K. and Mousavi Baygi M. 2019. Compounding effects of human activities and climatic changes on surface water availability in Iran. Climatic change, 152(3): 379-391.
Bögel P. M. and Upham P. 2018. Role of psychology in sociotechnical transitions studies: Review in relation to consumption and technology acceptance. Environmental Innovation and Societal Transitions, 28: 122-136.
Boylu A. A. and Gunay G. 2017. Do families’ attitudes and behaviors support sustainable water consumption? European Journal of Sustainable Development, 6(4): 115-115.
Bruley E., Locatelli B. and Lavorel S. 2021. Nature's contributions to people: Coproducing quality of life from multifunctional landscapes. Ecology and Society, 26(1): 12.
Corral-Verdugo V. c., Bechtel R. B. and Fraijo-Sing B. 2003. Environmental beliefs and water conservation: An empirical study. Journal of Environmental Psychology, 23(3): 247-257.
Davies K., Doolan C., Van Den Honert R. and Shi R. 2014. Water‐saving impacts of Smart Meter technology: An empirical 5 year, whole‐of‐community study in Sydney, Australia. Water Resources Research, 50(9): 7348-7358.
Davis F. D. 1989. Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS quarterly, 13(3): 319-340.
Devi J. S. 2020. Water Supply for Willingness to Pay and Affordability to Pay in Chennai City, Tamil Nadu, India. Journal of critical reviews, 7(4): 1232-1239.
Dolnicar S. and Hurlimann A. 2010. Australians’ water conservation behaviours and attitudes. Australasian Journal of Water Resources, 14(1): 43-53.
Du Y., Wang X., Brombal D., Moriggi A., Sharpley A. and Pang S. 2018. Changes in environmental awareness and its connection to local environmental management in water conservation zones: the case of Beijing, China. Sustainability, 10(6): 2087.
Dupont D. P. and Renzetti S. 2013. Household behavior related to water conservation. Water Resources and Economics, 4: 22-37.
Davis F. D. 1989. Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS quarterly, 13(3): 319-340. 
Ebadi A. G., Toughani M., Najafi A. and Babaee M. 2020. A brief overview on current environmental issues in Iran. Central Asian Journal of Environmental Science and Technology Innovation, 1(1): 1-11.
Fan L., Wang F., Liu G., Yang X. and Qin W. 2014. Public perception of water consumption and its effects on water conservation behavior. Water, 6(6): 1771-1784.
Harland P., Staats H. and Wilke H. A. 2007. Situational and personality factors as direct or personal norm mediated predictors of pro-environmental behavior: Questions derived from norm-activation theory. Basic and applied social psychology, 29(4): 323-334.
Haneman W. M. 1984. Welfare evaluation in contingent valuation experiments with discrete responses. American Journal of Agricultural Economics, 71(3): 332-341.
Kanza P., Boyer T. A., Ghimire M. and Moss J. Q. 2014. Household Adoption of Water Conservation and Resilience under Drought: The Case of Oklahoma City. Water Economics and Policy, 1(2): 1-22.
Kelly D. and Fong D. 2015. Water conservation: the implications of user awareness, attitude, and behaviour. 41st International Symposium of CIB W062 Water Supply and Drainage for Buildings. Beijing University of Civil Engineering and Architecture, Beijing, China. 
Koop S. H. A. Van Dorssen A. J. and Brouwer S. 2019. Enhancing domestic water conservation behaviour: A review of empirical studies on influencing tactics. Journal of environmental management, 247: 867-876. 
Krejcie R. V. and Morgan D. W. 1970. Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement, 30(3): 607-610.
Lee J., Kim K., Shin H. and Hwang J. 2018. Acceptance factors of appropriate technology: Case of water purification systems in Binh Dinh, Vietnam. Sustainability, 10(7): 2255.
Li B., Ding J., Wang J., Zhang B. and Zhang L. 2021. Key factors affecting the adoption willingness, behavior, and willingness-behavior consistency of farmers regarding photovoltaic agriculture in China. Energy Policy, 149: 112101.
Lu L., Deller D. and Hviid M. 2019. Price and behavioural signals to encourage household water conservation: Implications for the UK. Water Resources Management, 33(2): 475-491.
Lucio M., Giulia R. and Lorenzo C. 2018. Investigating attitudes towards water savings, price increases, and willingness to pay among italian university students. Water Resources Management, 32(12): 4123-4138.
Liang J., Zhang SH., Wang H. and Du H. 2022. Yanrong Wang Adoption behavior of water efficiency labeling: origin, research progress and theoretical framework – evidence from China. Water Policy, 24(1): 66–82.
Marzban A., Ansari A., Rafiee S. Y., Ebrahimi A. A., Dolatabadi M. and Beykzavieh A. 2020. Relationship between Religious Attitudes and Water Conservation Tendency in High School Students. Journal of Environmental Health and Sustainable Development, 5(1): 955-961.
Millock K. and Nauges C. 2010. Household adoption of water-efficient equipment: the role of socio-economic factors, environmental attitudes and policy. Environmental and Resource Economics, 46(4): 539-565.
Mondéjar-Jiménez J., Cordente-Rodríguez M., Meseguer-Santamaría M. and Gázquez-Abad J. 2011. Environmental behavior and water saving in Spanish housing. International Journal of Environmental Research, 5(1): 1-10.
Olmstead S. M. and Stavins R. N. 2009. Comparing price and nonprice approaches to urban water conservation. Water Resources Research, 45(4): 1-10.
Rasoulkhani K., Logasa B., Presa Reyes M. and Mostafavi A. 2018. Understanding Fundamental Phenomena Affecting the Water Conservation Technology Adoption of Residential Consumers Using Agent-Based Modeling. Water, 10(8): 993. 
Russell S. V. and Knoeri C. 2020. Exploring the psychosocial and behavioural determinants of household water conservation and intention. International Journal of Water Resources Development, 36(6): 940-955. 
Rodriguez-Sanchez C. and Sarabia-Sanchez F.J. 2020. Does water context matter in water conservation decision behaviour? Journal of Sustainability, 12(7): 3026.
Saatsaz M. 2020. A historical investigation on water resources management in Iran. Environment. Development and Sustainability, 22(3): 1749-1785.
Stavenhagen M., Buurman J. and Tortajada C. 2018. Saving water in cities: Assessing policies for residential water demand management in four cities in Europe. Cities, 79: 187-195.
Suero F. and Rosenberg D. 2010. Estimating and verifying household potential to conserve water. World Environmental and Water Resources Congress 2010: Challenges of Change. Island, United States. 
Tapsuwan S., Cook S. and Moglia M. 2018. Willingness to Pay for Rainwater Tank Features: A Post-Drought Analysis of Sydney Water Users. Water, 10(9): 1-15. 
Theodori G. and Fox W. 2009. Attitudes and behaviors on water conservation in Texas. Texas water development board contract, Contract No. 0704830767: 1-54.
Thiam D. R., Dinar A. and Ntuli H. 2021. Promotion of residential water conservation measures in South Africa: the role of water-saving equipment. Environmental Economics and Policy Studies, 23(1): 173-210. 
Thorvaldson J., Pritchett J. and Goemans C. 2010. Western Households’ Water Knowledge, Preferences, and Willingness to Pay. Canadian Journal of Agricultural Economics/Revue canadienne d'agroeconomie, 58(4): 497-514. 
Tianyu J. and Meng L. 2020. Does education increase pro-environmental willingness to pay? Evidence from Chinese household survey. Journal of cleaner production, 275: 122713. 
Tong Y., Fan L. and Niu H. 2017. Water conservation awareness and practices in households receiving improved water supply: A gender-based analysis. Journal of cleaner production, 141: 947-955.
Valipour M., Bateni S. M. and Jun C. 2021. Global Surface Temperature: A New Insight. Climate, 9(5): 81
Verma P. and Sinha N. 2018. Integrating perceived economic wellbeing to technology acceptance model: The case of mobile based agricultural extension service. Technological forecasting and social change, 126: 207-216.
Waskom R., Kallenberger J., Bauder T., Wardle E. and Neibauer M. 2018. Homeowner's guide to: household water conservation Colorado State University. Libraries, 1-6.
Wilson C., Athukorala W., Torgler B., Gifford R., Garcia-Valiñas M. A. and Managi S. 2021. Willingness to pay to ensure a continuous water supply with minimum restrictions. Empirical Economics, 61(3): 1519-1537. 
Zhao Y., Bao Y. and Lee W. 2019. Barriers to Adoption of Water-Saving Habits in Residential Buildings in Hong Kong. Sustainability, 11: 1-13.