پیشینه وجودی نفس از نگاه ابن سینا

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 بهمن 1401   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2022.75646.1165

نویسندگان

جواد مصطفوی¹؛ محمد کاظم علمی سولا^{* 2}؛ سیدمرتضی حسینی شاهرودی³

¹دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

بین فلاسفه مشهور است که خلقت نفس قبل از بدن ممتنع است و ادله فراوانی در این امتناع از سوی حکما بیان شده است. از سوی دیگر، در آثار ایشان به ماجرای هبوط یا نزول نفس که متضمن معنای خلقت نفوس پیش از ابدان است، اشاره شده و این با مبانی فلسفی ایشان مبنی بر امتناع خلقت نفوس قبل از بدن مغایرت دارد که این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بر اساس مبانی که از ابن سینا سراغ داریم، آن‌چه از بررسی آثار و سخنان وی برداشت می‌شود، آن است که او به پیشینه داشتن نفس پیش از خلقت بدن اعتقادی ندارد، یعنی نفس را حادث با حدوث بدن می‌داند و علی القاعده قبل از آن نباید قائل به پیشینه باشد.

اما با نگاهی دقیق‌تر به آثار و آرای ابن سینا، شواهدی از این‌که از نگاه وی نفس پیش از خلقت و حدوث بدن، پیشینه‌ای در عوالم دیگر دارد، به‌دست می‌آید یا دست‌کم می‌توان از این شواهد برای این منظور بهره برد. رویکردهای عرفانی ابن سینا و دیدگاه او درباره وجود شیئ در مرتبه علت از جمله شواهدی است که در بررسی این موضوع مورد توجه ما قرار گرفته است.

پیشینه وجودی نفس قبل از خلقت بدن از دیدگاه ابن سینا، موضوعی است که این نوشتار به بررسی آن می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

ابن سینا؛ نفس؛ پیشینه وجودی نفس؛ حدوث؛ خلقت نفس قبل از بدن

مراجع