گفت‌وگومند‌سازی تعلیم‌وتربیت با محوریت معلم؛ نوسان بین مرکزگرایی و مرکزگریزی

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 3، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، اسفند 1400، صفحه 56-76   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fedu.2022.67395.1000

نویسنده

امین ایزدپناه^*

عضو هیات علمی بخش مبانی آموزش و پرورش دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل نقش معلمان در گفت­وگومندسازی جریان تعلیم­و­تربیت از راه توجه به صدای دانش­آموزان در محیط­های یاددهی-یادگیری است. ناتوانی در گفت­وگو ازجمله جدی­ترین مسئله‌های جامعه ایرانی است و به ­نظر می­رسد نظام تعلیم­وتربیتِ تمرکزگرا و دیوان­سالار ایران با تأکید بیش­ازحد بر دانش­اندوزی و غفلت از اهمیت روابط انسانی، در پیدایی این وضعیت سهیم است. انگاره دیوان­سالارانه سبب شده است تا معلم به­مثابه یک کارگزار در خدمت انتقال ارزش­های نظام تربیتی در آمده و تنوع دیدگاه­ها و ارزش­های موجود در محیط­های آموزشی نادیده گرفته شود. این وضعیت، تعلیم­وتربیت را به جریانی تک­صدا و یک­سویه تبدیل کرده است که فرصتی برای گفت­وگو در نظر نمی­گیرد. مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران کوشیده است -دست­کم در مقام نظر- از این انگاره فاصله بگیرد و معلم را به­عنوان نیرویی فرهنگی و مولد سرمایه اجتماعی معرفی کند. این مقاله ضمن طرح دو مفهوم مرکزگرایی و مرکزگریزی به نقل از میخائیل باختین، ایده گفت­وگومندسازی تعلیم­وتربیت با محوریت معلم را  به­مثابه نوسان میان دو وضعیت مرکزگرایی و مرکزگریزی با هدف ایجاد فرصت برای مطرح­شدن چشم­اندازها و شنیده شدن صداهای دانش­آموزان در جریان عمل تربیتی مطرح کرده است. علاوه بر این، مدلی نیز در قالب چرخه رجوع به صدای دانش­آموزان برای گفت­وگومند و چندصدایی شدن جریان تعلیم­وتربیت به مدد کنشگری معلمان پیشنهاد شده­ است. بر این اساس معلم و دانش­آموز هر دو مشارکت­کنندگانی در تجربه­­­های یاددهی-یادگیری- از چشم­اندازهایی متفاوت- به‌حساب می­آیند.

کلیدواژه‌ها

تعلیم‌و‌تربیت؛ معلم؛ گفت‌وگومندی؛ مرکزگرایی؛ مرکزگریزی؛ باختین؛ تحول بنیادین آموزش‌وپرورش

مراجع

References

Alvesson, M., & Skoldberg, K. (2009). Reflexive methodology. London: Sage Publications.

Bakhtin, M. M. (1981). The dialogic imagination: Four essays. . Austin, TX: University of Texas Press.

Bakhtin, M. M. (1984). Problems of Dostoyevsky’s poetics (C. Emerson, Trans.). Manchester: Manchester University Press.

Benson, J., M. . (1999). A Buberian analysis of the education of artists, student - teacher relationships in the undergraduate studio. (Ph. D). Concordia University, Montreal.

Bern, J. (1995). Socrates (A. Pourhoseini, Trans.). Tehran: Elmi Farhangi Publishing Co. (In Persian)

Bohm, D. (1987). Unfolding meaning: A weekend of dialogue with David Bohm. London: Ark.

Buber, M. (1947). Tales of the Hasidim: Early masters (O. Marx, Trans.). New York: Schocken.

Buber, M. (1958). On Zion: The history of an idea (S. Goodman, Trans.). Edinburgh: T. & T. Clark.

Burman, L. (2009). Are you listening? Fostering conversations that help young children learn. St. Paul: Red leaf Press.

Charter on citizens’ rights. (2016). Tehran: The govenment of the I.R. Iran. (In Persian)

Dewey, J. (2004). My pedagogic creed. In D. J. Flinders & S. J. Thornton (Eds.), the Curriculum Studies Reader (pp. 17-24). New York, NY: Routledge

Farasatkhah, M. (2015). We Iranians: A historical and social contextualization of Iranian ethos. Tehran: Ney Publication. (In Persian)

Farasatkhah, M. (2020). Elementary education in Iran and its afflictions. Paper presented at the 17th National conference of Curriculum studies Association, University of Tehran, Tehran. (In Persian)

Fielding, M. (2004a). Transformative approaches to student voice: theoretical underpinnings, recalcitrant realities. British Educational Research Journal, 30(2), 295-311. doi:10.1080/0141192042000195236

Fielding, M. (2004b). 'New Wave' Student Voice and the Renewal of Civic Society. London Review of Education, 2(3), 197–217. doi:10.1080/1474846042000302834

Freire, P. (1998). Pedagogy of the oppressed (New Revised 20th-Anniversay Ed.). New York: Continuum Publishing Company.

Gadamer, H. G. (1989). Truth and method (2nd ed.). London: Sheed and Ward.

Gadamer, H. G. (1998). Language as the medium of the hermeneutic experience (B. Ahmadi, Trans.). In Modern Hermeneutics: A selection of essays. Tehran: Markaz Publications. (In Persian)

Habib Pour Gatabi, K. (2013). The sociology of educational policy in Iran through the optic of governance. Quarterly of Social Development and Welfare Planning, 6(21), 223-284. (In Persian)

Haggerson, N. L. (1991). Philosophical Inquiry: Ampliative Criticism. In E. C. Short (Ed.), Forms of Curriculum Inquiry (pp. 43-60). Albany: State University of New York Press.

Holquist, M. (1997). Dialogism: Bakhtin and his world. London: Routledge.

Jaspers, K. (1953). The origin and goal of history. London: Routledge.

Khaniki, H. (2016a). Dialog in practice: Necessity, possibility and strategies. Paper presented at the 109th meeting of Baran Foundation, Raizan international conference center, Tehran. www.khaniki.com/?p=1399. (In Persian)

Khaniki, H. (2016b). The cultural problem of Iran, weakness in dialog. Paper presented at the The seminar of National Development and dialog in Iran, Kashan University, Kashan, Iran. (In Persian)

Klages, M. (2006). Literary theory: A guide for the perplexed. New York: Continuum international publishing group.

Lawson, H. (2001). Active Citizenship in schools and the community. London: Routledge.

Levinas, E. (1991). Totality and infinity: An essay on exteriority (A. Lingis, Trans.). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Makovsky, M. (1997). Textual voices, vocative texts: dialogue, linguistics and critical discourse. In M. Macovsky (Ed.), Dialogue and critical discourse (pp. 3-26). Oxford: Oxford University Press.

Naghibzadeh, M. (2011). An introduction to twentieth century philosophy outlook. Tehran: Tahouri Publications. (In Persian)

Oberg, A. A. (1982). Book review: Imaging educational criticism (review of The Educational Imagination by Elliot Eisner) Curriculum Inquiry, 12(4), 385-404.

Sacks, O. (1989). Seeing voices: A journey into the world of the deaf. Los Angles, California: University of California Press.

Shamshiri, B. (2016). The role and position of cultural education in teacher education system. Research in Teacher Education, 1(2), 109-124. (In Persian)

Smith, R. G. (2006). Martin Buber (M. Seif, Trans.). Tehran: Haghighat publishing. (In Persian)

Todorov, T. (1998). Dialogic principle (D. Karimi, Trans.). Tehran: Markaz Publications. (In Persian).

Troyn, B., & Rizvi, F. (1997). Racialization of difference and the cultural politics of teaching. In J. B. Bruce, T. L. Good, & I. F. Goodson (Eds.), International handbook of teachers and teaching (pp. 237-266). Dordrecht: Springer Science.

UNCRC. (1989). Convention on the rights of the child. New York: UNICEF.

Wegerif, R. (2011). Towards a dialogic theory of how children learn to think. Thinking Skills and Creativity, 6(3), 179-190. doi:10.1016/j.tsc.2011.08.002