| تعداد نشریات | 55 |
| تعداد شماره‌ها | 2,137 |
| تعداد مقالات | 22,100 |
| تعداد مشاهده مقاله | 95,795,151 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 33,616,895 |
سیر تحول نقوش سردر بناهای شهر اصفهان از دوره صفوی تا پهلوی | ||
| تاریخ و فرهنگ | ||
| مقاله 7، دوره 54، شماره 1 - شماره پیاپی 108، شهریور 1401، صفحه 159-190 اصل مقاله (2.33 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhistory.2023.78465.1163 | ||
| نویسندگان | ||
| بهاره جهانمرد* 1؛ مهدی محمدزاده2 | ||
| 1دانشجوی دکتری هنرهای اسلامی، دانشکده هنرهای صناعی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2استاد دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه آتاتورک ارزروم و دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز ایران. | ||
| چکیده | ||
| نقوش سردر بناهای تاریخی اصفهان در حکم دیدن معنایی فراتر از زیبایی ظاهری و تمثیلی از فضایی بهشت‌گونه در نمای بناها است که با اساطیر، نمادها، باورها و عقاید مردم روزگارشان درآمیختهاند و از اجزای لاینفک تزیینات معماری هستند. هدف این پژوهش آن است تا بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و با روش توصیفی -تحلیلی، سیر تحول نقوش بناهای اصفهان را نشان دهد که در طی چند سده با رویارویی سنتهای صفوی در کنار مدرنیته پهلوی به شکلی هماهنگ موجب گسترش و غنیتر شدن نقشمایهها شده است. این مقاله رهیافتی جهت مطالعه نقوش سردر بناهای مذهبی و غیرمذهبی شهر اصفهان و سیر تحول آن از دورۀ صفوی تا پهلوی و در پی پاسخ به این سؤالات اساسی است که کدام نقشمایهها در سردر بناها بیش‌تر به‌کاررفته و از دورۀ صفوی تا پهلوی، چه تغییر و تحولی یافته‌اند و هرکدام چه مفاهیمی دارند؟ یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که نقوش گیاهی و هندسی بیش‌ترین نگارهها بر تن سردر بناهای اصفهان (200 مورد مطالعاتی) هستند و از اواخر دورۀ قاجار و پهلوی نقوش جانوری و انسانی نیز به میزان چشمگیری نمای بناها را زینت بخشیده‌اند. سردر بناهای اصفهان، برگرفته از مکتب اصفهان، تصویری زمینی از عالم مثال و تعادل با عالم زمینی پدید میآورد و به پیروی از جهان‌بینی حاکم، به وحدت بیان دست مییابد و مدخلی از بهشت گمشده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سردر ورودی؛ نقش‌مایه؛ گرافیک محیطی؛ مکتب هنر و معماری اصفهان | ||
| مراجع | ||
|
اردلان، نادر و لاله بختیار. حس وحدت. ترجمۀ حمید شاهرخ. تهران: نشر خاک، 1379.
آژند، یعقوب. مکتب نگارگری اصفهان. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، 1385.
اسلام دوست، مریم. «تأثیر گرافیک محیطی متروی تهران بر فرهنگ و هویت». هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، ش. 1(بهار 1395): 37-51.
استیرلن، هانری. اصفهان، تصویر بهشت. ترجمۀ جمشید ارجمند. بیجا: نشر پژوهش فرزان، 1377.
افشار مهاجر، کامران. گرافیک تبلیغات چاپی در رسانهها. تهران: انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم‌انسانی، 1388.
اهری، زهرا. مکتب اصفهان در شهرسازی (دستور زبان طراحی شالودۀ شهری). تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، ۱۳۸۵.
بلانت، ویلفرد. اصفهان مروارید ایران. ترجمۀ محمدعلی موسوی فریدنی. نشرخاک، ۱۳۸۴.
پوپ، آرتور. معماری ایران. ترجمۀ غلامحسین صدری افشار. تهران: نشر اختران، ۱۳۸۲.
بلیک، استفان پی. نصف جهان: معماری اجتماعی اصفهان صفوی. ترجمۀ محمد احمدی نژاد. نشر خاک، ۱۳۸۸.
پیرنیا، محمدکریم. آشنایی با معماری اسلامی ایران. تهران: مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، 1381.
تناولی، پرویز. طلسم: گرافیک سنتی ایران. تهران: نشر بن‌گاه، ۱۳۸۷.
تحویلدار اصفهان، میرزا حسین‌خان پسر محمد ابراهیم خان. جغرافیای اصفهان. بهکوشش الهه تیرا. تهران: نشر اختران، 1388.
جناب، میر سید علی. الاصفهان. بهکوشش محمد ریاضی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۶.
جوانی، اصغر. بنیانهای مکتب نقاشی اصفهان. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، ۱۳۸۵.
حق نظریان، آرمن. کلیساهای ارامنه جلفای نو اصفهان. ترجمۀ نارسیس سهرابی. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، 1385.
حلیمی، محمدحسین. زیباشناسی خط در مسجد جامع اصفهان. تهران: مؤسسه انتشارات قدیانی، ۱۳۹۰.
دادمهر، منصور. سقاخانهها و سنگابهای اصفهان. اصفهان: انتشارات گلها، 1378.
دادور، ابوالقاسم و الهام منصوری. درآمدی بر اسطورهها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان. تهران: نشر دانشگاه الزهرا، 1385.
دهقان‌نژاد، فاطمه. بافت قدیم نصف جهان. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1386.
رضاییان، فرزین. شکوه سپاهان. تهران: انتشارات دایره سبز، ۱۳۸۹.
رفاعی، انور. تاریخ هنر در سرزمین های اسلامی. ترجمۀ عبدالرحیم قنوات. مشهد: جهاد دانشگاهی، 1386.
سجادی نایینی، سید مهدی. راهنمای جدید شهر اصفهان. اصفهان: سازمان ایرانگردی و جهانگردی اصفهان، 1380.
سلطان‌زاده، حسین. فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۴.
شایسته، محمودرضا و منصور قاسمی. اصفهان بهشتی کوچک، اما زمینی. اصفهان: انتشارات نقش خورشید، ۱۳۸۳.
عمرانی، مرتضی. در جست‌وجوی هویت شهری اصفهان. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۸۴.
فلاح فر، سعید. فرهنگ واژههای معماری سنتی ایران. تهران: نشر کاوش پرداز، ۱۳۸۸.
مجموعه مقالات همایش اصفهان در پهنه تاریخ ایران و جهان اسلام. بهاهتمام علی‌اکبر کجباف. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان، 1385.
کوپر، جین. فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمۀ ملیحه کرباسیان. تهران: نشر فرشاد، 1379.
ماهرالنقش، محمود. کاشی و کاربرد آن. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ۱۳۸۱.
مکی‌نژاد، مهدی. تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی: تزیینات معماری. تهران: انتشارات سمت، ۱۳۸۷.
ملازاده، کاظم. بناهای عام‌المنفعه (آب‌انبار، بازار، پل و سد، حمام). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1379.
موسوی فریدنی، محمدعلی. اصفهان از نگاهی دیگر. اصفهان: انتشارات نقش خورشید، 1378.
نصراصفهانی، غلامرضا. باغ نگاه (نقوش خیابان طالقانی اصفهان). اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1385.
نصر‌اللهی، غلامرضا و محمدعلی صرامی. از نقش و نگار در و دیوار شکسته. اصفهان: نشر سازمان شهرداری اصفهان، 1385.
نورخواه، ندا و عبدالرضا چارئی. «بررسی نورآرایی در گرافیک محیطی شهری (با نگاهی به ایران)». فصلنامۀ نگره، ش. 10(بهار 1388): 92-107.
نیلفروشان، محمدرضا. ورودیهای قدیمی اصفهان. اصفهان: ادب امروز، 1386.
هنرفر، لطف‌الله. گنجینه آثار تاریخی اصفهان. تهران: چاپخانه زیبا، 1350.
هولود، رناتا. اصفهان در مطالعات ایرانی. ترجمۀ محمدتقی فرامرزی. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، ج1، 1385؛ ج2، 1386. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,511 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 883 |
||