تحلیل نحوۀ شکل‌گیری عشق سیال مبتنی بر زیست زناشویی زوجین در شبکه‌های مجازی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 7، دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 43، فروردین 1402، صفحه 237-209   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.80579.1296

نویسندگان

معصومه هردار¹؛ سروش فتحی^{* 2}؛ نیر پیر اهری³

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

امروزه در بسیاری از نابسامانی‌های خانوادگی در روابط زوجین، شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل نقش‌آفرینی می‌کند؛ چراکه شبکه‌های اجتماعی مجازی که می‌تواند نقش مؤثری در توسعه فرهنگی و روابط انسانی ایفا کند، به‌دلیل استفاده نادرست کاربران، به تهدیدی جدی برای خانواده‌ها تبدیل شده است. در این راستا، هدف اصلی پژوهش، تجربه زیسته زوجین در شبکه‌های مجازی و شکل‌گیری عشق سیال و پیامدهای آن مطابق با نظریه‌ها شامل نظریه رابطه، نظریه کنترل، نظریه ارضای نیاز و نظریه بحران ارزش‌ها بود. پژوهش حاضر از نوع مطالعات کیفی است که به روش گراندد تئوری (زمینه‌بنیاد) با رویکرد اشتراوس و کوربین (2000) در این زمینه انجام گرفت. روش تحلیل داده‌ها به‌صورت کدگذاری چندگانه انجام شد. سیزده تم (طبقه) برحسب 21 نفر از مراجعان به مرکز مشاوره و متخصصین مراکز به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند و نظری انتخاب شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Atlas.Ti7 انجام شد. در نهایت برای ترسیم الگوی شکل‌گیری عشق سیال در زوجین در شبکه‌های اجتماعی، یافته‌های تحقیق نشان داد که این مقوله موجب تضعیف بنیان خانواده، طلاق عاطفی، رفتارهای فرازناشویی و کاهش سرمایه اجتماعی می‌شود. همچنین عوامل علّی (شامل خودمختار زندگی، خویشتن عاشق، خودکامی از خود، فردیت بخشی و اثبات هویت و نافرمانی غیریتی) و عوامل زمینه‌ای (شامل مردسالاری در جامعه، نابودی مودّت و مشکلات معیشتی و آسیب های اجتماعی و اقتصادی در خانواده)، سبب شکل‌گیری عشق سیال در شبکه‌های مجازی می‌شوند. همچنین نتایج در رابطه با پیامدهای عشق سیال نشان داد که هرچه میزان حضور زوجین در شبکه‌های مجازی بیشتر باشد، به همان اندازه بر اختلافات زناشویی، خشونت خانگی، طلاق عاطفی، تنوع طلبی عاطفی و جنسی و کاهش اعتماد، افزایش سوءتفاهم‌ها و رفتارهای فرازناشویی مؤثر است؛ چراکه همجواری مجازی هویت و اتحاد جنسی برحسب پیامدهای باز کردن فضای خصوصی، رفتارهای فرازناشویی، کاهش سرمایه اجتماعی، طلاق عاطفی و آزادی در ارتباط عشقی تعیین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

شبکه‌های مجازی؛ زوجین؛ تجربه زیسته زنان؛ عشق سیال

مراجع

1. اصغری، م. (1386). اینترنت و زندگی روزمره و تعاملات اجتماعی. فرهنگ و دانش، 1(1)، 35-48.
2. باومن، ز. (1384). عشق سیال: در باب ناپایداری پیوندهای انسانی (ع. ثابتی، مترجم). تهران: ققنوس
3. برات دستجردی، ن.، و عرفان، آ. (1391). بررسی عوامل مؤثر در گرایش به ازدواج اینترنتی در بین دانشجویان (با رویکرد آسیب شناسانه به ازدواج اینترنتی). مطالعات میان رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، 2 (2)، 65- 82.
4. دهقان، ع.، و نیکبخش، م. (1385). مطالعه شیوه رفتار افراد در محیط مجازی: شکل‌گیری روابط صمیمنه در اتاق‌های گپ زنی اینترنت. انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 2 (6)، 1-29.
5. ذکایی، م. س.، و خطیبی، ف. (1384). رابطه حضور در فضای مجازی و هویت مدرن پژوهشی در بین کاربران اینترنتی جوان ایرانی. نشریۀ علوم اجتماعی، 33، 111-154.
6. ربیعی، ع.، و شاه‌قاسمی، ا. (1388). آسیب فردی و اجتماعی روابط مجازی در ایران. رفاه اجتماعی، 34، 9-32.
7. ساروخانی، ب. (1392). مقدمه‌ای بر جامعه شناسی خانواده (چاپ چهارم). تهران: انتشارات سروش.
8. شریفی ساعی، م. ح.، و آزاد ارمکی، ت. (1400). عوامل شکل‌گیری خیانت زناشویی در ایران: مطالعه فراترکیب. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 12(2)، 33-74.
9. شکربیگی، ع. (1391). رسانه، زنان و مناسبات خانواده. نشست انجمن جامعه شناسی ایران، بازیابی از http://www.isa.org.ir/
10. شیردل، م. (1385). عوامل گرایش زنان و مردان متأهل به رابطه نامشروع جنسی. رفاه اجتماعی، 6(22)، 133-148.
11. صفایی، م. (1391). بررسی عوامل تأثیرگذار بر گرایش زنان متأهل به روابط فرازناشویی (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد). دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
12. عباسی شوازی، م.، و هاشم‌پور صادقیان، م. (1396). مطالعۀ مقایسه‌ای رابطۀ رسانه‌های اجتماعی و شبکۀ روابط خویشاوندی و دوستی بین دو نسل جوان و بزرگسال شهر شیراز.مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 13(48)، 77-100.
13. عبداللهیان، ح.، زاهدی، م. ج.، و شیخ نصاری، م. (1392). ارزیابی ساختار، کنش‌های متقابل، گمنانی و بازنمایی خود در چهار شبکه اجتماعی مجازی. رسانه و فرهنگ، 3 (2)، 103- 128.
14. علیرضانژاد، س. (1396). جامعه‌شناسی عشق. تهران: نشر دانژه.
15. فتحی، س.، و مطلق، م. (1390) جهانی شدن و فاصله نسلی (مطالعه جامعه شناختی فاصله نسلی: با تأکید بر فناوری اطلاعات و ارتباطات). نشریه مطالعات راهبردی جهانی شدن، (5)، 142-154.
16. فتحی، س.، پیراهری، ن.، و شیرین بیان، ا. (1390) بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر شکاف نسلی (مورد پژوهش: خانواده های شهرستان گرمسار). مجله مطالعات جامعه‌شناختی ایران، (4)، 141-164.
17. فولادیان، م.، برادران کاشانی، ز، و دیاری، م. (1400). تحلیل جامعه شناختی فرایندهای بروز رابطه فرازناشویی (مورد مطالعه: زنان و مردان متقاضی طلاق در شهر مشهد). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10(1)، 1-37.
18. کاستلز، م. (1389). عصر اطلاعات ظهور جامعه شبکه‌ای (ع. پایا، مترجم) (چاپ ششم). تهران: طرح نو
19. منتظر قائم، م.، و شاه قاسمی، ا. (1387). اینترنت و تغییر اجتماعی در ایران: نگاهی فرا تحلیلی با تأکید بر جوانان. جامعه‌شناسی ایران، 9 (3 و 4)، 120- 142.
20. والاس، پ. (1382). روان‌شناسی اینترنت (ب. اوحدی، و ف. قنادی، مترجمان). تهران: انتشارات نقش خورشید.

 

21. Bauman, Z. (2003). Liquid love: On the fraitly of human bonds. Oxford: Polity Press.
22. G., & Torres, J. (2001). Of virtual Friendships, romantic realationships and safety: A survey on how college students of msu-iit think. Paper presented at the First International Conference on Interdisciplinary Research and Development, Thailand.
23. Corbin, J., & Strauss, (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. London: Sage.
24. Docan, M. (2007). Variations in internet- related Problem and Psychosocial functioning in online sexual. Stanford: Stanford University Press
25. Fearn, N. (2006). Zygmunt Bauman. New Statesman, 4775, 30.
26. Giddense, A. (1992). The transformation of ntimacy sexuality, love and eroticism press.
27. Glaser, B. G., & Holton, J. (Editors). (2004). Remodeling grounded theory. Forum: Qualitative Social Research.
28. Manteghi Fasaie, A., & Fathi, S. (2018). Sociological investigation of the usage of cyber space and its relation with social isolation (Case study: Science and Research Branch students). International Journal of Social Sciences, 8(4), 39-49.
29. Rahimi, M., & Soroush, F. (2018). Investigating the effects of social networks on family relations from the viewpoints of teachers in 11th region of education ministry. Quarterly of Sociological Studies of Youth, 9(28), 59-78
30. Rasenfeld, M., & Thomas, R. (2012). Searching for a mate: The rise of the internet as a social intermediary. American Sociological Review, 77(4), 523-547.
31. Sedghijalal A., & Fathi, S. (2015). The virtual social networks and couples’ commitment. International Journal of Social Sciences, 5(3), 51-60
32. Whittye, M. (2008). Liberating or debiting? An examination of romantic relationship, Sexual relationship and friendship on the net. Computers in Human Behavior, 24, 1834-1850.