| تعداد نشریات | 55 |
| تعداد شماره‌ها | 2,137 |
| تعداد مقالات | 22,054 |
| تعداد مشاهده مقاله | 95,163,230 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 32,000,569 |
روش علمی در پاسخ به دگراندیشان در حوزه الهی بودن قرآن بر پایه اندیشه شهید صدر | ||
| علوم قرآن و حدیث | ||
| مقاله 7، دوره 55، شماره 1 - شماره پیاپی 110، تیر 1402، صفحه 141-158 اصل مقاله (539.1 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2023.78529.1375 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین کمالی زاده اردکانی* 1؛ رحمان عشریه2؛ محمدحسین ملک زاده3 | ||
| 1دکتری رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم | ||
| 2تفسیر ، دانشکده علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران | ||
| 3هیئت علمی مدعو دانشگاه علوم و معارف قران کریم قم | ||
| چکیده | ||
| باور به الهی بودن چیستی و ماهیت وحی، یکی از مباحث مهم دین‌شناسی است. الهی بودن یا بشری بودن الفاظ و محتوای قرآن کریم از روز نخست نزول، مورد هجمه قرار گرفته است و امروز نیز این مسیر توسط دگراندیشان مسلمان و غیر مسلمان ادامه یافته است. شهید صدر از برجسته‌ترین متفکران است که با کمک علم اجمالی و نظریه احتمال توانست یقینی بودن استقراء را به اثبات برساند. نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به بررسی این روش نوپدید در الهی بودن قرآن پرداخته است و توانست با پیمودن پنج گام «مشاهده حسی و تجربی پدیده‌ها»، «ارائه فرضیه»، «راستی آزمایی فرضیه»، «نتیجه‌گیری غیر یقینی» و «نسبت سنجی و یقینی شدن استقرا» با استفاده از نظریه احتمال و شواهد پنج‌گانه«درس نیاموختگی پیامبر»، «انتخاب بهترین شخصیت برای پیامبری»، «تفاوت قرآن با کلام رسول اکرم»، «عدم اختلاف در قرآن» و «تحدّی»، الهی بودن قرآن را موجه و یقین‌آور ارزیابی نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن؛ نظریهٔ احتمال؛ شهید صدر؛ یقین موضوعی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، ترجمهٔ ناصر مکارم شیرازی.
ابن‌عاشور، محمدطاهر، التحریر و التنویر، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
ابن‌عطیه، عبدالحق‌بن‌غالب، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، به‌تحقیق محمد عبدالسلام عبدالشافی، چاپ‌اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1422ق.
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس، معجم مقائیس اللغة، چاپ‌اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1404ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، چاپ‌سوم، بیروت: دار الفکر، 1414ق.
ابوالفتوح رازی، حسین‌بن‌علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به‌تحقیق محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1408ق.
ابورغیف، سیدعمار، الأسس المنطقیة للاستقراء فی ضوء الدراسة الدکتور عبدالکریم سروش، چاپ‌اول، قم: مجمع الفکر الإسلامی، 1409ق.
ابوزید، نصرحامد، معنای متن پژوهشی در علوم قرآن، ترجمۀ مرتضی کریمی‌‌نیا، چاپ‌ششم، تهران: طرح نو، 1398.
اشرفی، امیررضا، «الهی‌بودن متن قرآن از منظر علامه طباطبایی و نقش آن در تفسیر المیزان»، قرآن شناخت، س1، ش1، صص 85تا130.
آذر، عادل و منصور مؤمنی، آمار و کاربرد آن در مدیریت، چاپ‌شانزدهم، تهران: سمت، 1389.
آلوسی، محمودبن‌عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، علی عبدالباری عطیه، چاپ‌اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
بیضاوی، عبدالله‌بن‌عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، به‌تحقیق محمدعبدالرحمن مرعشلی، چاپ‌اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1418ق.
جمعی از نویسندگان، شرح المصطلحات الکلامیة، چاپ‌اول، مشهد: آستان قدس رضوی، 1415ق.
جوادی آملی، عبدالله، تبیین براهین اثبات خدا تعالی شأنه، به‌تحقیق حمید پارسانیا، چاپ‌پنجم، قم: مرکز نشر اسراء، 1386.
جوادی آملی، عبدالله، قرآن در قرآن، به‌تحقیق محمد محرابی، چاپ‌هشتم، قم: اسراء، 1388.
جواهری، سیدمحمدحسن، «واکاوی ملاک تحدی در قرآن و نقد منطق تنزلی»، پژوهش‌های قرآنی، س21، ش79، 1395، صص110تا135.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، الصحاح؛ تاج اللغۀ و صحاح العربیة، چاپ‌اول، بیروت: دار العلم، 1410ق.
حسینی، موسی، «وحیانی‌بودن الفاظ قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، س6، ش21و22، 1379، صص 218تا235.
خرمشاهی، بهاءالدین، تفسیر و تفاسیر جدید، چاپ‌اول، تهران: کیهان، 1364.
خسروپناه، عبدالحسین، «منطق استقرا از دیدگاه شهید صدر»، ذهن، ش18، 1383، صص29تا57.
رنجبران، هادی، آمار و احتمال؛ کاربرد آن در مدیریت و حسابداری، چاپ‌بیست‌وششم، تهران: اثبات، 1392.
زرکشی، محمدبن‌بهادر، البرهان فی علوم القرآن، به‌تحقیق علی‌احمد ابی‌الفضل دمیاطی، قاهره: دار الحدیث، 1427ق.
زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ‌سوم، بیروت: دار الکتب العربی، 1407ق.
سروش، عبدالکریم، بسط تجربۀ نبوی، چاپ‌پنجم، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط، 1378.
سروش، عبدالکریم، تفرّج صنع؛ گفتار‌هایی در اخلاق و صنعت و علم انسانی، چاپ‌سوم، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط، 1373.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر، الاتقان فی علوم القرآن، به‌تحقیق شیخ مصطفی، چاپ‌اول، دمشق: مؤسسة الرسالة، 1429ق.
صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، چاپ‌دوم، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی، 1365.
صدر، سیدمحمدباقر، «الأسس المنطقیة للإستقراء»، چاپ‌اول، بیروت: دار الفکر، 1391ق.
صدر، سیدمحمدباقر، موسوعة، چاپ‌دوم، قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر، 1434ق.
طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ‌پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ‌سوم، تهران: ناصرخسرو، 1372.
طبری، محمدبن‌جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ‌اول، بیروت: دار المعرفة، 1412ق.
طریحی، فخرالدین‌بن‌محمد، مجمع البحرین، چاپ‌سوم، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی، 1416ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، به‌تحقیق احمدقصیر عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
فخر رازی، محمدبن‌عمر، مفاتیح الغیب، چاپ‌سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
فراهیدی، خلیلبناحمد، چاپ‌دوم، قم: هجرت، 1410ق.
فضل‌الله، محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، چاپ‌دوم، بیروت: دار الملاک، 1419ق.
فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، به‌تحقیق حسین اعلمی، چاپ‌دوم، تهران: صدر، 1415ق.
قمی مشهدی، محمدبن‌محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، به‌تحقیق حسین درگاهی، چاپ‌اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1368.
کاشانی، ملافتح‌الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: کتاب‌فروشی محمدحسن علمی، 1336.
کاشانی، ملافتح‌الله، زبدة التفاسیر، به‌تحقیق بنیاد معارف اسلامی، چاپ‌اول، قم: بنیاد معارف اسلامی، 1423ق.
کبیر، یحیی، «مقایسۀ آرای شهید صدر و دکتر سروش در مسئلۀ استقراء»، مقالات و بررسی‌ها، س37، ش87، 1387، صص141تا162.
کلانتری، ابراهیم، «وحیانی‌بودن الفاظ قرآن کریم»، بینات، س9، ش35، 1381، صص46تا58.
لاهوتیان، حسن و بهروز محمدی منفرد، «رهاورد‌های نظریۀ توالد ذاتی شهید صدر»، ذهن، س21، ش18، 1399. ، صص35تا46.
مجتهد شبستری، محمد، «خداوند کتاب نازل نکرده است»، مرکز نشر آثار و افکار محمد مجتهد شبستری (http://mohammadmojtahedshabestari.com)، 23/10/1400.
مراغی، احمدمصطفی، تفسیر المراغی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
مصباح، محمدتقی، آموزش فلسفه، چاپ‌دوم، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1394.
مصباح، محمدتقی، تعلیقة علی نهایة الحکمة، چاپ‌اول، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1393.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ‌اول، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374.
موسوی بجنوردی، محمدکاظم، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ‌اول، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1370.
وجدی، محمدفرید، دائرۀ معارف القرن العشرون، الرابع عشر، العشرین، چاپ‌سوم، بیروت: دار المعرفة، 1971م.
هاشمی، مصطفی، «منشأ الهی‌داشتن الفاظ قرآن کریم»، عقل و دین، س4، ش6، 1391، صص137تا158.
یعقوبی، احمدبن‌اسحاق، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر: بی‌تا.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7,553 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 11,024 |
||