فراتحلیل عوامل مؤثر بر مصرف فرهنگی در ایران

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 6، دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 44، تیر 1402، صفحه 165-186   

نوع مقاله: مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.83563.1387

نویسنده

سیداحمد میر محمد تبار^*

استادیار جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

مصرف فرهنگی فعالیتی اجتماعی و کرداری روزمره است و فرهنگ به واسطة همین کردارهایی که مصرف فرهنگی می­نامیم تولید یا بارور می­شود. مصرف فرهنگی سبک زندگی ما و شکل نیازها و تمایلاتمان را سامان می­دهد و مواد لازم را برای تولید تخیلات و رؤیاهایمان فراهم می­کند. علاوه بر این، نشان­ دهندة تفاوت­ها و تمایزات اجتماعی و نمایانگر تولیدات ثانویة ما در به کارگیری ابزارهای موجود است. در سال­های اخیر، با توجه به اهمیت مصرف فرهنگی در ایران، تحقیقات متعددی در این حوزه انجام شده است. با در نظر گرفتن فراوانی و تنوع تحقیقات انجام‌شده در زمینه مصرف فرهنگی، نیاز به انجام تحقیقات ترکیبی مثل فراتحلیل در این حوزه احساس می­شود. اصلی­ترین سؤال پژوهش حاضر این است که مهم‌ترین عوامل مؤثر بر مصرف فرهنگی در تحقیقات انجام‌شده در ایران کدا‌م‌اند؟ روش تحقیق پژوهش حاضر، فراتحلیل است. جامعه آماری تحقیق همه­ مقالات معتبر علمی هستند که در سال­های 1380 تا 1400 با موضوع مصرف فرهنگی منتشر شدند. درنهایت 44 تحقیق انتخاب شده و با نرم­افزار جامع فراتحلیل (CMA₂) تحلیل شدند. یافته ­های تحقیق نشان داد که متغیرهای پایگاه اقتصادی-اجتماعی، سرمایه فرهنگی و سن در مقایسه با سایر متغیرها تاثیر زیادی بر مصرف فرهنگی در ایران دارند. نتایج اندازه اثرات نشان می­دهد که رابطه پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مصرف فرهنگی، معادل 37/0 و در حد متوسط است. رابطه سرمایه فرهنگی و مصرف فرهنگی در تحقیقات مرور شده حدود 32/0 و در حد متوسط است. نتایج اثرات ترکیبی تصادفی نشان می­دهد که رابطه سن و مصرف فرهنگی معادل 26/0- و در حد کم است.

کلیدواژه‌ها

مصرف فرهنگی؛ پایگاه اقتصادی-اجتماعی؛ سرمایه فرهنگی؛ فراتحلیل؛ ایران

مراجع

1. اسماعیلی، ر.، و فهامی، ح. (1391). رابطه مصرف کالاهای فرهنگی و رفتارهای اجتماعی شهروندان در شهر اصفهان، مطالعات جامعه­شناختی شهری، 5(1)، 121 –
2. بوردیو، پ. (1389). مسائل جامعه‌شناسی (پ. ایزدی، مترجم). تهران: انتشارات نسل آفتاب.
3. پایگاه خبری مهر، مصاحبه با سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزارت ارشاد، کد خبر 3029680، در تاریخ 30 در 1394، دسترسی در اینترنت با آدرس

http://www.mehrnews.com/news/3029680

4. حاجی‌زاده، ر.، رضوی، ا. (1394). مصرف کالاهای فرهنگی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: جوانان 18 الی 29 ساله شهرستان خوی)، مطالعات جامعه‌شناختی، 8(29)، 93-112.
5. رشیدپور، ع. (1388). بررسی میزان مصرف کالاهای فرهنگی در بین دانش آموزان شاهد استان لرستان، مدیریت فرهنگی، 3(6)، 55 - 74.
6. علیخواه، ف. (1386). پیامدهای سیاسی مصرف‌گرایی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، 1(1)، 231 - 256.
7. غیاثوند، ا. (1390). سبک مصرف کتاب و وضعیت کتابخانه‌های عمومی در شهر تهران، تهران: نشر جامعه و فرهنگ.
8. فاضلی، م. (۱۳۸۲). مصرف و سبک زندگی، قم: صبح صادق
9. کاظمی، ع. (1388). پرسه­زنی و زندگی روزمره ایرانی، تهران: انتشارات آشیان.
10. کاظمیان، م.، و همتی، ز. (1394). جامعه­شناسی مصرف سینما، بجنورد: انتشارات در قلم.
11. کاظمی، ع. (1387). مطالعات فرهنگی، مصرف فرهنگی و زندگی روزمره در ایران. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
12. مهتدی، م. (1388). پژوهشی درباره کتاب و کتاب‌خوانی در ایران، ماهنامه نسیم، ویژه‌نامه نوروز 88، 1-5.
13. مهدوی، م.، و تمیز، ر. (1387). کج‌رفتاری و اوقات فراغت (مطالعه موردی آسیب­های اجتماعی جوانان شهر تبریز)، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، 2(1)، 5-25.
14. الیاسی، م.، پرده‌دار، ف.، ترشیزی، س.، خوش­فر، غ.، و دنکو، م. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر مصرف کالاهای فرهنگی در بین جوانان. جامعه پژوهی فرهنگی، 2(2)، 55-76.

 

15. Borenstein, M., Hedges, L., Higgins, J., & Rothstein, H. (2009). Introduction to Meta-Analysis, UK: Wiley & Sons publication.
16. Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgment of Taste. Cambridge: Harvard University Press.
17. Coulangeon, P. (2015). Leisure and Cultural Consumption: The European Perspective, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 13(1), 837-845.
18. Egger, M., Smith, D., & Altman, D. (2001). Systematic Reviews in Health Care- Meta-Analysis in cotext, London: BMJ Books
19. Fisher, K., & Robinson, J. (2011). Daily life in 23 countries. Social Indicators Research, 101, 295–304.
20. Ganzeboom, H. (1982). Explaining differential participation in high-cultural activities: a confrontation of information processing and status seeking theories, In Raub, W. (Ed.), Theoretical Models and Empirical Analyses: Contributions to the Explanation of Individual Actions and Collective Phenomena (pp. 186-205). E.S. – Publications, Utrecht: 1982.
21. Katz-Gerro, T., & Sullivan, O. (2010). Voracious Cultural Consumption: The Intertwining of Gender and Social Status, Time and Society, 19(2), 193- 219.
22. Li, S. (2010). The Effectiveness of Corrective Feedback in SLA: A Meta-Analysis, Language Learning, 60(2),309–365.
23. Nakai, M. (2001). Sociology of Consumption, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 4(1), 757-764.
24. Storey, J. (1999). Cultural Consumption and Everyday Life. UK: Oxford University press.