ترجمۀ بافت‌محور استعاره‌‌های مفهومی در گزارش‌‌های کشتی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 56، شماره 3، مهر 1402، صفحه 61-101   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.2023.83433.1204

نویسندگان

ابراهیم عزتی لارسری¹؛ حمید قاسمی²؛ بهنام عاشقی^{* 3}

¹گروه زبان‌شناسی و مترجمی زبان، دانشگاه پیام‌نور تهران، ایران

²گروه مدیریت ورزشی، دانشگاه پیام نور تهران، ایران

³گروه مدیریت ورزشی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی گزارشِ گزارشگران کشتی به‌‌منظور ارائۀ مدل اختصاصی ترجمۀ استعاره‌‌های مفهومی پرداخته است. روش تحقیق این پژوهش به‌صورت کیفی و پیکره‌بنیاد است؛ به این منظور تعداد 20 گزارش از مجموعه مسابقه‌‌های جام‌‌جهانی کشتی در سال 2022 به‌صورت تصادفی انتخاب و از طریق تحلیل محتوای مبتنی بر زبان‌‌شناختی تحلیل شد. تحلیل‌‌ها نشان داد که استعاره‌‌ها به‌صورت میانگین بیش از 8 درصد گزارش‌‌ها را تشکیل داده است. ازاین‌رو، پُرکاربردترین جمله استعاری این گزارش‌‌ها شناسایی و درنهایت مدل ترجمۀ بافت‌محور اختصاصی استعاره‌‌های مفهومی استفاده‌شده در گزارش‌‌های کشتی طراحی شد؛ بنابراین با توجّه به اهمّیّت ترجمۀ درست برای یافتن مرتبط‌‌ترین مفهوم در زبان مقصد و همچنین با توجّه به اینکه پژوهشگران بسیاری مهم‌‌ترین مشکل ترجمه را ترجمۀ استعاره‌‌ها می‌‌دانند مدل اختصاصیِ ترجمۀ بافت محور برای ترجمۀ استعاره‌‌های مفهومیِ به کار برده شده در گزارش‌‌های ورزشی خصوصاً کشتی طراحی و معرفی گردید.

کلیدواژه‌ها

ترجمۀ بافت‌محور؛ استعارۀ مفهومی؛ گزارشگران ورزشی؛ زبان‌‌شناسی

مراجع

امیری، ا. (1402). ترجمة متون ادبی: بررسی رابطۀ متقابل زبان و فرهنگ عامّه در حوزة آموزش ترجمه. مطالعات زبان و ترجمه، 56(2)، 33-69.

https://doi.org/10.22067/lts.2022.77917.1145

باوندپور، ز.، و بامشادی، پ. (1399). آوردگاه فوتبال در تسخیر استعاره­ها: قلمروهای مبدأ استعاری در گفتمان رسانه­ای فوتبال. زبان­شناسی اجتماعی، 3(4)، 25-38.

https://doi.org/10.30473/il.2020.50415.1337

پشندی، ش.، خاقانی­زاده، م.، و عبادی، ع. (1388). مروری بر فرایند ترجمه و تطابق فرهنگی پرسش­نامه­ها. راهبردهای آموزش، 2(3)، 117-120.

حسامی، ن.، و مدرس­خیابانی، ش. (1392). بررسی زبان‌شناختی گونه‌های حذف در گزارش‌های فوتبال سیما. جستارهای زبانی، 4(۳)، ۱-۱۵.

خسروی، ز.، افخمی، ب.، حاجی­زاده، ک.، و برغمدی، م. (1400). کشتی و کهن­الگوی قهرمان. فرهنگ و ادبیات عامه، 9(37)، 165-194.

https://doi.org/20.1001.1.23454466.1400.9.37.6.0

سجادی، ن؛ صفری، ح؛ ساعت­چیان، و؛ رسولی، م. (1392). اولویت­بندی عوامل مؤثر بر موفقیت کاروان ورزشی ایران در بازی‌های آسیایی 2010 گوانجو. پژوهش­های معاصر در مدیریت ورزشی، 3، 1-14.

سجادی، ب.، و رستمی، ن. (1393). اشعار تی. اس. الیوت در زبان فارسی: بررسی موردی ترجمه استعاره­ها در «سرزمین بی­حاصل». مطالعات زبان و ترجمه، 47(1)، 20-36.

https://doi.org/10.22067/lts.v47i1.42875

شقاقی، و.، و رئیسی، ح. (1400). نام­های اماکن ورزشی در جمهوری اسلامی ایران و مقایسه آن با پیش از انقلاب: رویکردی گفتمان-بنیاد. پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، 11(21)، 23-35.

https://doi.org/10.22084/rjhll.2021.23933.2127

طهماسبی بیرگانی، ص. (1393). بررسی میزان و شیوه­ی کاربرد استعاره­ی مفهومی در متون ورزشی و آشپزی از منظر زبان­شناسی شناختی. (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه سمنان.

طهماسیان، ن. (1386)، تحلیل محتوای قصه‌ها و داستان‌های کودکان گروه‌های سنی ب و ج سال‌های 84-1380 از نظر تأثیر آنها بر درمان اضطراب و افسردگی دوران کودکی. (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

طوسی نصرآبادی، م.، و روشن، ب. (1395). استعاره در عناوین خبری روزنامه‌های ورزشی ایران: بررسی موردی استعارۀ فوتبال. پژوهش­های زبان شناسی، 8(2)، 37-48.

https://doi.org/10.22108/jrl.2017.21688

عاشقی، ب. (1397). پیش به سوی آمادگی جسمانی. انتشارات نسل نواندیش.

عزتی، ا. (1401). طراحی مدل مفهومی ترجمه ماشینی بافت آگاه، رهیافتی به ترجمه بافت بنیان. مطالعات ترجمه، 20(79)، 24-46.

https://doi.org/20.1001.1.17350212.1401.20.3.2.5

عزتی، ا.، و عاشقی، ب. (1398). بررسی نمونه­هایی از خبرهای ورزشی شبکه ورزش بر اساس نظریه دولی و لوینسون (2001). رسانه، 30(2)، 107-125.

https://doi.org/20.1001.1.10227180.1398.30.2.6.5

عزتی، ا.، و عاشقی، ب. (1402). بررسی میزان کاربرد استعاره­های مفهومی در مجریان برنامه­های ورزشی سیما. رسانه، 34(2)، 1-25.

https://doi.org/10.22034/bmsp.2022.335659.1710

عزتی، ا.، و مهرابی، ز. (1396). بررسی تحلیلی گفتگوهای زنده برنامه ورزشی براساس نظریة پیوستگی دولی و لوینسون (2001). مدیریت ارتباطات در رسانه­های ورزشی، 5(1)، 37-49.

فرجی، ر.، و پورسلطانی، ح. (1390). ارزیابی عملکرد اداره کل تربیت­بدنی استان­های ایران بر اساس مدل EFQM. مطالعات مدیریت ورزشی، 9(1)، 175-198.

قاسمی، ح.، تجاری، ف.، و کشکر، س. (1397). فعالیت­های رسانه­ای در ورزش (ویراست دوم). بامداد کتاب.

کریمی فیروزجایی، ع.، و عراقی یزدان­پرست، پ. (1397). بررسی تیترهای خبری شهرآوردهای پرسپولیس و استقلال از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی. مدیریت ارتباطات در رسانه­های ورزشی، 5(3)، 27-38.

https://doi.org/20.1001.1.23455578.1397.5.3.2.4

مظلومی، ر. (1387). بازنگری بر فلسفه، اصول و مبانی تربیت­بدنی. انتشارات شمال پایدار.

مولایی، م.، صراحی، م.، و رستم­پور، م. (1399). استعاره­های عمدی در متون خبری فارسی. زبانشناسی و گویش­های خراسان، 12(4)، 153-175.

https://doi.org/10.22067/JLKD.2021.68453.1009

نیکوبخت، م. (1380). تربیت­بدنی در آیینه فرهنگ و ادبیات ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی.

 

Al-Azzawi, K. M. B., & Nasser, L. A. (2022). Context impact in translating sport idiomatic expressions from English into Arabic with regard to type of game. Adab AL Rafidayn, 52(88), 1-24. https://doi.org/10.33899/radab.2022.173022

Alzawaydeh, R., & Alghazo, S. (2018). Metaphors in football news headlines in English and Arabic. International Journal of Linguistics, 10(6), 116-133.

Andrusiak, Y. (2023). Phraseological units in Ukrainian translation of English sports media discourse (Unpublished doctoral dissertation). Kyiv National Linguistic University.

Ashengo, Y. A., Aga, R. T., & Abebe, S. L. (2021). Context based machine translation with recurrent neural network for English–Amharic translation. Machine Translation, 35(1), 19-36. https://doi.org/10.1007/s10590-021-09262-4

Chomsky, N. (1965). Aspects of the theory of syntax. M.I.T. Press.

Ebrahimi, M. A. (2020). Cultural value of translation of proverbs and synopsis. Journal of Research and Knowledge Spreading, 1(1), 84-99. https://doi.org/10.20952/jrks1111484

Ezzati, E. (2022). Tarrāhi-ye model-e mafhoomi-ye tarjome-ye māshinei bafte agahi, rahyāfti be tarjome-ye bafte bonyān [Developing a conceptual model of context-aware machine translation: An approach derived from context-based translation]. Translation Studies, 20(79), 24-46.

     https://doi.org/20.1001.1.17350212.1401.20.3.2.5

Ezzati, E., & Asheghi, B. (2017). Barresi-ye namūne-hāyi az khabar-hāye vorzishi-ye shabake-ye vorzesh bar āsās-e nazariye-ye Dowley and Levinson [Examining a number of sport news based of Dowley and Levinson’s theory]. Media, 34(2), 1-25. https://doi.org/20.1001.1.10227180.1398.30.2.6.

Ezzati, E., & Asheghi, B. (2023). Barresi mizān-e karborde esterārehā-ye mafhoomi dar mojariyān-e barnāmehā-ye varzeshi-ye simā [Examining the extent of use of conceptual metaphors in TV sports program presenters]. Media, 1-25. https://doi.org/10.22034/bmsp.2022.335659.1710

Ghasemi, H., Tojari, F., & Kashkar, S. (2017). Faāliyyāt-e rasānei dar varzesh [Media activities in sports] (2nd ed.). Badam Ketab.

Group, P. (2007). MIP: A method for identifying metaphorically used words in discourse. Metaphor and Symbol, 22(1), 1-39.

     https://doi.org/10.1080/10926480709336752

Gulam, A. (2016). Role of mass media in sports communication. International Journal of Advanced Educational Research, 5(1), 51-53.

Hoey, P. J., & McGowan, L. (2023). Don Davies & Hugh McIlvanney: Literary football reporters who elevated British sports journalism. Edward Arnold Publishers Ltd.

Holliday, M. A. K., & Matthiessen, C. (2004). An introduction to functional grammar (3rd ed.). Edward Arnold Publishers Ltd.

Imami, T. R., & Mu’in, F. (2021). Linguistic and cultural problems in translation. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 587, 178-186. https://doi.org/10.2991/assehr.k.211021.024

Kelly, J. (2023). A critical discourse analysis of military-related remembrance rhetoric in UK sport: Communicating consent for British militarism. Communication & Sport, 11(1), 192–212. https://doi.org/10.1177/2167479520971776

Khosravi, Z., Afkhami, B., Hajizadeh, K., & Baraghmadi, M. (2021). Koshti va kohan olgouye ghahramāni [Wrestling and the Heroic Archetype]. Culture and Popular Literature, 9(37), 165-194. https://doi.org/20.1001.1.23454466.1400.9.37.6.0

Krisnawati, E. (2014). Metaphors in Indonesian soccer news. Theory and Practice in Language Studies, 4(1), 24-29.

Ličen, S., Frandsen, K., Horky, T., Onwumechili, C., & Wei, W. (2022). Rediscovering mediatization of sport. Communication & Sport, 10(5), 795-810.

Nugroho, A. B. (2016). Meaning and translation. JEE, Journal of English and Education, 1(2), 98-121.

Odok, E., & Osaji, N. (2016). The role of the media in contemporary sports development in Nigeria. Multi-Disciplinary Journal of Research and Development Perspective, 5(1), 69-74.

Pranowo, P. (2020). The role of context in the interperetation of pragmatic meaning. Retorika Jurnal Bahasa, Sastra, dan Pengajarannya, 13(2), 18-32. https://doi.org/10.26858/retorika.v13i2.12666

Premasari, A. A., & Widodo, P. (2021). Translation strategies of idiomatic expressions in The novel Edensor. International Journal of Linguistics, Literature and Translation, 4(2), 64–69. https://doi.org/10.32996/ijllt.2021.4.2.9

Sajjadi, B., & Rostami, N. (2013). Ash'ar-e T.S. Eliot dar zabān-e Fārsi: Barresi-ye mowredi-ye tarjome-ye est'āra-hā dar "Sarzamin-e bi-hāṣel" [Poems of T. S. Eliot in Persian language: A case study of the translation of metaphors in “Barren Land”]. Language and Translation Studies, 47(1), 20-36.

Scelles, N., Dermit-Richard, N., & Haynes, R. (2020). What drives sports TV rights? A comparative analysis of their evolution in English and French men’s football first divisions, 1980–2020. Soccer & Society, 21(5), 491-509. https://doi.org/10.1080/14660970.2019.1681406

Tahmasian, N. (2007). Tahlil-e mohtavay-e ghesse-ha va dastan-ha-ye koodakan-e goruh-ha-ye senni-ye B va J sal-e ei 1380 ta 1384 az nazar-e tasir-e anha bar darman-e eztarab va afsordegi-ye doran-e koodaki [Analysis of the content of stories and stories of children of age groups B and C in 1380-84 in terms of their effect on the treatment of childhood anxiety and depression] (Unpublished master’s thesis). Islamic Azad University, Science and Research Branch.

Thompson, A. (2017). Beyond conventional limits: Intangible heritage values and sustainability through sport. In M. Theres, A. F. Bandarin, and A. P., Roders, Perception of sustainability in heritage studies (pp., 133-144). Springer.

Tursunovich, R. I. (2022). Linguistic and cultural aspects of literary translation and translation skills. British Journal of Global Ecology and Sustainable Development, 10, 168-173.

Valdeón, R. A. (2023). On the cross-disciplinary conundrum: The conceptualization of translation in translation and journalism studies. Translation Studies, 16(2), 1-17. https://doi.org/10.1080/14781700.2022.2162573