آسیب‌شناسی سبک زندگی مددجویان بهزیستی و ارائۀ راهکارها (مورد مطالعه: مددجویان شهر دامغان)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 3، دوره 21، شماره 3 - شماره پیاپی 49، آذر 1403، صفحه 55-85   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.84162.1414

نویسندگان

شهرام باسیتی^{* 1}؛ منیره مرادی نسب²

¹دانشیار مردم‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²مربی جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

شناسایی آسیب­های سبک زندگی مددجویان و ارائۀ راهکارها برای کاهش آنها مهم‌ترین هدف پژوهش حاضر بوده که به روش کیفی و با استفاده از تحلیل روایت و روایتگری اجرا شده است. برای تحقق این هدف ابتدا کلیۀ کارکنان و زنان سرپرست خانواده مددجویان زیرمجموعۀ ادارۀ بهزیستی شهر دامغان به‌عنوان جامعۀ آماری در نظر گرفته شدند. سپس اقدام به انتخاب نمونه‌های مورد نظر آن هم به صورت هدفمند از بین آنان شده است. تعداد نمونه‌های انتخاب‌شده شامل 20 نفر زن سرپرست خانواده مددجویان و 10 نفر از کارکنان در حوزۀ  مددکاری هستند. گردآوری داده‌ها با استفاده از ابزار مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته انجام شده و یافته­ها حکایت از آن دارند که آسیب­های جسمی به‌عنوان زمینۀ آسیب­ها، زندگی و سبک زندگی مددجویان را تحت تأثیر قرار داده است. مددجویان با آسیب­های جدی روانی ازجمله فشار روانی، استرس، افسردگی، تنهایی، خودکشی، کاهش اعتماد به نفس مواجه شده و این امر سبک زندگی­ آنها را تحت تأثیر قرار داده است. به موازات آن نیز آسیب­های اجتماعی و کمبود مهارت­های مواجهه با آنها و همچنین مسائل فرهنگی و ذیل آن فقر فرهنگی خانواده­ها وجود دارد که سطحی از ناپایداری اجتماعی و فرهنگی را برای آنها رقم زده است. کفاف‌ندادن مستمری بهزیستی و نبود شغل مهم‌ترین مقولات استخراج‌شده­ در بحث اقتصاد بود. مددجویان بر ضعف نهادی و عملکردی نهاد بهزیستی اذعان نمودند. نتایج حاکی از سبک زندگی ناپایدار در سطح اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی است که در این راستا، راهکارهایی برای ارتقای سبک زندگی و کاهش آسیب­ها ازجمله مشاوره و آموزش، هماهنگی و همکاری نهادها، ایجاد اشتغال، افزایش مستمری و بازنمایی مثبت از سبک زندگی مددجویان ارائه شد.
 

کلیدواژه‌ها

سبک زندگی؛ تحلیل روایت؛ مددجویان بهزیستی؛ شهر دامغان

مراجع

1. احمدی، ی.، گنجی، م.، و محمدی، م. (١٣٩٨). فراتحلیل مطالعات سبک زندگی در پژوهش‌های ایرانی، جامعه‌شناسی و مدیریت سبک زندگی، ١٤(١٤)، 37-1.
2. بوردیو، پ. (١٣٩٠). نظریۀ کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی، (م. مردی‌ها، مترجم) تهران: نقش و نگار.
3. جوکار، غ.، حسینی، ف.، و جوکار، ب. (١٣٩٦). ،نقش رسانه‎ها در پیشگیری از آسیب‎های اجتماعی، همایش ملی علوم انسانی، تهران،https://civilica.com/doc/653412
4. ربیعی، م.، سدیدپور، س. (١٣٩٦). فراتحیل مطالعات مرز با تأکید بر سبک زندگی در کردستان، همایش ملی جامعه‌شناسی مرز: سیاست‌های توسعه و حیات اجتماعی مرزنشینان، سنندج.
5. فاضلی، م. (۱۳۸۲). مصرف و سبک زندگی. تهران: صبح صادق.
6. فاضلی، م. (۱۳۸۶). تصویری از سبک زندگی فرهنگی جامعۀ دانشجویی. تحقیقات فرهنگی، ١(١)، ۱۹۸-۱۷۵.
7. فلیک، ا. (١٣٨٧). درآمدی بر تحقیق کیفی (ه. جلیلی، مترجم) تهران: نشر نی.
8. گیدنز، آ. (١٣٨٥). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید (ن. موفقیان، مترجم) تهران: نشر نی.
9. محمدپور، ا. (١٣٩٢). روش تحقیق کیفی ضد روش. تهران: جامعه‌شناسان.
10. مهدوی کنی، م. (۱۳۸۶). مفهوم سبک زندگی و گسترۀ آن در علوم اجتماعی. تحقیقات فرهنگی، ١(١)، ۲۳۰-۱۹۹.
11. هدایت، ع.، و باسیتی، ش. (١٤٠٠). عوامل مؤثر بر کاهش زیست‌پذیری اجتماعی-اقتصادی در روستاهای مرزی شهرستان بانه. اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، 10 (۳۷)،۱۵۲-۱۲۹.
12. یوسف‌نیا، م.، و حقیقتیان، م. (١٣٩٥). بررسی عوامل موثر بر سبک زندگی در نواحی روستایی ایران (مطالعۀ موردی: نواحی روستایی شهرستان‌های خواف و رشتخوار). پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، ٥(٤)، 59-48.
13. Feldman, D. B., & Snyder, C. R. (2005). Hope and the meaningful life: Theoretical and empirical associations between goal–directed thinking and life meaning. Journal of social and clinical psychology, 24(3), 401-421.
14. Spellerberg, A., & Woll, T. (2014). Dwellings and generational change in owner communities. Town Planning Review, 8(3), 341-361.
15. Taylor, J. L., & Rew, L. (2011). A systematic review of the literature: workplace violence in the emergency department. Journal of clinical nursing, 20(7‐8), 1072-1085.
16. Veal, A. J. (2001). Leisure, culture and lifestyle. Loisir et société/Society and Leisure, 24(2), 359-376.