| تعداد نشریات | 55 |
| تعداد شماره‌ها | 2,137 |
| تعداد مقالات | 22,069 |
| تعداد مشاهده مقاله | 95,518,052 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 32,821,993 |
بازخوانی قرآنی مسئلۀ «قوّامیت مردان بر زنان» در آیۀ ۳۴ سورۀ نساء | ||
| علوم قرآن و حدیث | ||
| مقاله 9، دوره 56، شماره 1 - شماره پیاپی 112، مرداد 1403، صفحه 201-228 اصل مقاله (993.86 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2024.84549.1614 | ||
| نویسندگان | ||
| مرجانه فتحی طرقبه1؛ عباس اسماعیلی زاده* 2؛ غلامرضا رئیسیان2 | ||
| 1دانش آموخته دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| مسئلهٔ قوامیت مردان بر زنان در آیهٔ ۳۴ سورۀ نساء ازجمله مباحث قرآنی است که شبهات و سؤالات بسیاری دربارۀ کارآمدی آن مطرح شده است؛ به‌طوری که برخلاف فراعصری و فراتاریخی‌بودن همهٔ آیات قرآن کریم، برخی آن را تاریخمند و مربوط به عصر نزول یا قابل‌تغییر در زمان حال دانسته‌اند. پر واضح است که چنین نگاهی به آیه و لغو و تعطیلی حکم آن در تغایر کامل با ابدی و ازلی‌بودن همهٔ آموزه‌های قرآن‌کریم است. در پژوهش حاضر، با روش توصیفی‌تحلیلی نشان داده شده است که برداشت‌های نادرست قرآن‌پژوهان از این آیه و تفسیر آن به برتری مردان بر زنان درنتیجهٔ حاکم‌کردن روایات سبب نزول بر فهم آیه حاصل شده است. همچنین با استفاده از دیگر آیات، یعنی با معیار قراردادن خود قرآن کریم، این برداشت حاصل شده است که خداوند در این آیه موکداً به مردان دستور می‌دهد به‌علت تفاوت‌های تکوینی و همچنین بیشتربودن اموالشان، که از تفاوت تشریع سهم‌الارث در مردان و زنان حاصل شده، تکیه‌گاه و حامی زنان باشند. به این ترتیب علل مذکور در آیه، تغییرناپذیر و دائمی و درنتیجه، حکم قوامیت نیز تغییرناپذیر، دائمی و کارآمد برای همیشه خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قوامیت مردان بر زنان؛ برتری مردان بر زنان؛ نقش حمایتی مردان؛ تفاوت‌های تکوینی؛ تفاوت‌های تشریعی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
آلوسی، محمودبن‌عبد‌الله. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ‌اول، 1415ق.
ابن‌ابى‌حاتم، عبدالرحمن‌بن‌محمد. تفسیر القرآن العظیم. ریاض: نزار مصطفى الباز، چاپ‌سوم، 1419ق.
ابن‌جوزى، عبدالرحمن‌بن‌على. زاد المسیر فى علم التفسیر. بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ‌اول، 1422ق.
ابن‌عاشور، محمدطاهر. تفسیر التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، چاپ‌اول، 1420ق.
ابن‌عطیه، عبدالحق‌بن‌غالب. المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ‌اول، 1422ق.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر. تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ‌اول، 1419ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. لسان العرب. بیروت: دار الفکر، چاپ‌سوم، 1414ق.
ابوالفتوح رازى، حسین‌بن‌على. روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى، چاپ‌اول، 1408ق.
ابوحیان، محمدبن‌یوسف. البحر المحیط. بیروت: دار الفکر، چاپ‌اول، 1420ق.
ابوزهره، محمد. زهرة التفاسیر. بیروت: دار الفکر، چاپ‌اول، بی‌تا.
ابوهلال عسکری، حسن‌بن‌عبدالله. معجم الفروق اللغویة بترتیب وزیاده. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ‌هفتم، 1436ق.
اشکورى، محمدبن‌على. تفسیر شریف لاهیجى. تهران: دفتر نشرداد، چاپ‌اول، 1373.
انصاری، محمدعلی. زن از منظر قرآن کریم. مشهد: بیان هدایت نور، چاپ‌سوم، 1390.
بحرانى، هاشم‌بن‌سلیمان. البرهان فی تفسیر القرآن. قم: البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة، چاپ‌اول، 1415ق.
بغوى، حسین‌بن‌مسعود. تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ‌اول، 1420ق.
بقاعى، ابراهیم‌بن‌عمر. نظم الدرر فى تناسب الآیات و السور. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ‌سوم، 1427ق.
بیضاوى، عبدالله‌بن‌عمر. انوار التنزیل و اسرار التأویل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ‌اول، 1418ق.
ثعلبى، احمدبن‌محمد. الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی. چاپ‌اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
جعفرى، یعقوب. تفسیر کوثر. قم: هجرت، چاپ‌اول، 1376.
جوادی آملی، عبدالله. تسنیم. قم: اسراء، چاپ‌دوم، 1389.
حقی برسوی، اسماعیل‌بن‌مصطفی. تفسیر روح البیان. بیروت: دار الفکر. چاپ‌اول، بی‌تا.
حویزى، عبدعلى‌بن‌جمعه. تفسیر نور الثقلین. قم: اسماعیلیان، چاپ‌چهارم، 1415ق.
حیدری، سیدکمال. «چکیده‌ای از برخی مبانی و نظریات دین‌شناختی آیت‌الله سیدکمال حیدری». http://alhaydari.com/fa/2020/05/9537/. تاریخ مراجعه: 15/5/1401.
دروزه، محمدعزه. التفسیر الحدیث: ترتیب السور حسب النزول. بیروت: دار الغرب الإسلامی، چاپ‌دوم، 1421ق.
راغب اصفهانى، حسین‌بن‌محمد. مفردات الفاظ القرآن. دمشق: دار القلم- الدار الشامیة، چاپ‌اول، 1412ق.
رضا، محمدرشید. تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار. بیروت: دار المعرفة، چاپ‌اول، 1414ق.
رضایى اصفهانى، محمدعلى. تفسیر قرآن مهر. قم: پژوهش‌هاى تفسیر و علوم قرآن، چاپ‌اول، 1387.
زحیلى، وهبه. التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج. دمشق: دار الفکر، چاپ‌دوم، 1411ق.
زحیلى، وهبه. التفسیر الوسیط. دمشق: دار الفکر، چاپ‌اول، 1422ق.
زمخشرى، محمودبن‌عمر. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ‌سوم، 1407ق.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر. الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. قم: کتابخانۀ عمومی حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی(ره)، 1404ق.
شاه عبدالعظیمى، حسین. تفسیر اثنى عشرى. تهران: میقات، چاپ‌اول، 1363.
شبر، عبدالله. تفسیر القرآن الکریم. قم: دار الهجرة، چاپ‌دوم، 1410ق.
شحاته، عبدالله محمود. تفسیر القرآن الکریم. قاهره: دار غریب، چاپ‌اول، 1421ق.
شحرور، محمد. نحو اصول جدیده للفقه الإسلامی فقه المرأة. دمشق: الاهالی، چاپ‌اول، 2000م.
شعیری، محمدبن‌محمد. جامع الأخبار. نجف: حیدریه، چاپ‌اول، بى‌تا.
شوکانى، محمدبن‌علی‌بن‌محمد. فتح القدیر. دمشق: دار ابن‌کثیر، چاپ‌اول، 1414ق.
صابونى، محمدعلى. صفوة التفاسیر. بیروت: دار الفکر، چاپ‌اول، 1421ق.
صادقی تهرانی، محمد. الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنة. قم: فرهنگ اسلامی، چاپ‌دوم، 1406ق.
صادقى تهرانى، محمد. البلاغ فى تفسیر القرآن بالقرآن. قم: مکتبة محمد الصادقی الطهرانی، چاپ‌اول، 1419ق.
صادقى تهرانى، محمد. ترجمان فرقان: تفسیر مختصر قرآن کریم. قم: شکرانه، چاپ‌اول، 1388.
طالقانى، محمود. پرتوى از قرآن. تهران: شرکت سهامى انتشار، چاپ‌چهارم، 1362.
طباطبایى، محمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: اعلمی، چاپ‌دوم، 1390ق.
طباطبایى، محمدحسین. تفسیر البیان فى الموافقة بین الحدیث و القرآن. بیروت: دار التعارف، چاپ‌اول، 1427ق.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، چاپ‌سوم، 1372.
طوسى، محمدبن‌حسن. التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ‌اول، بی‌تا.
طیب، عبدالحسین. اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام، چاپ‌دوم، 1369.
عاملى، ابراهیم. تفسیر عاملى. تهران: کتاب‌فروشى صدوق، چاپ‌اول، 1360.
فاضل لنکرانی، محمدجواد. اجتهاد و تقلید. مورخ: 21/2/1383.https://fazellankarani.com/persian/lessons/1467/. تاریخ مراجعه: 2/9/1402.
فخر رازى، محمدبن‌عمر. التفسیر الکبیر؛ مفاتیح الغیب. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ‌سوم، 1420ق.
فراهیدى، خلیل‌بن‌احمد. کتاب العین. قم: هجرت، چاپ‌دوم، 1409ق.
فیض کاشانى، محمدبن‌شاه‌مرتضى. تفسیر الصافی. تهران: صدر، چاپ‌دوم، 1415ق.
قاسمی، جمال‌الدین. تفسیر القاسمی المسمى محاسن التأویل. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ‌اول، 1418ق.
قرائتى، محسن. تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، چاپ‌اول، 1388.
قرشى بنابى، على‌اکبر. تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت، چاپ‌دوم، 1375.
کاشانى، ملافتح‌الله. منهج الصادقین فی الزام المخالفین. تهران: کتاب‌فروشى اسلامیه، چاپ‌اول، بی‌تا.
کلینى، محمدبن‌یعقوب. کافی. قم: دار الحدیث، چاپ‌اول، 1429ق.
مراغى، احمدمصطفى. تفسیر المراغى. بیروت: دار الفکر، چاپ‌اول، بی‌تا.
مرتضی زبیدی، محمدبن‌محمد. تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: چاپ‌اول، 1414ق.
مغنیه، محمدجواد. التفسیر الکاشف. قم: دار الکتاب الإسلامی، چاپ‌اول، 1424ق.
مغنیه، محمدجواد. التفسیر المبین. قم: دار الکتاب الإسلامی، چاپ‌سوم، 1425ق.
مقاتل‌بن‌سلیمان. تفسیر مقاتل‌بن‌سلیمان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ‌اول، 1423ق.
مکارم شیرازى، ناصر. تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ‌دهم، 1371.
واحدى، على‌بن‌احمد. الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دار القلم، چاپ‌اول، 1415ق.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,651 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 421 |
||