تحلیل شاخص‌های مدیریتی موثر بر توسعه محلات شهری (مطالعه موردی: شهرکنگان)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 12، شماره 1، خرداد 1404، صفحه 159-182   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2024.82162.1314

نویسندگان

حلیمه پیرالو^{* 1}؛ مسعود تقوایی²

¹دانشگاه اصفهان

²دانشگاه اصفهان / گروه جغرافیا

چکیده

پیامدهای حاصل از فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت شهری غیر‌مشارکتی به اذعان متخصصان حوزه شهری چندان موفقیت‌آمیز نبوده است. بر این اساس در پی گسترش شهرنشینی پارادایمی از نگاه حکومتی به نگاه حکمروایی شکل گرفته و لزوم رویارویی با چالش‌های جدید برآمده از رشد شهرنشینی موجب دگرگونی اساسی در دیدگاه‌ها و رویکردهای مدیریت شهری شده است. از این رو هدف پژوهش حاضر اولویت‌بندی شاخص‌های مدیریتی موثر در توسعه شهر کنگان است. نوع پژوهش از نظر هدف توسعه‌ای و از نظر روش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی می‌باشد. اطلاعات مورد نیاز با مطالعه منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و همچنین مطالعات میدانی بدست آمده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با روش AHP انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 90 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه برنامه‌ریزی و مدیریت شهری می‌باشند که حجم نمونه به روش گلوله‌برفی تعیین شده است. بر اساس نتایج تحلیل سلسله‌مراتبی معیارهای مدیریتی/ سیاسی و اجتماعی/ فرهنگی به ترتیب در اولویت اول و دوم قرار گرفته‌اند. همچنین با توجه به رتبه‌بندی‌ها در مدل AHP محلات چهار و دو به ترتیب با امتیاز 181/0 و 167/0 دارای رتبه‌های اول و دوم و رتبه‌های آخر به محلات هشت و ده تعلق گرفته است و در نهایت پیشنهاد می‌شود زیرمعیارهایی چون مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی مسئولان، انگیزش و بینش راهبردی، عدالت اجتماعی، جامعه‌محوری و اقدام جمعی، اقدامات عمرانی و زیرساخت‌های شهری و مدیریت و دانش زیست‌محیطی در اولویت‌های برنامه‌ریزی این شهر قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

توسعه شهری؛ شهرکنگان؛ مدیریت شهری؛ نظریات مدیریتی؛ AHP

مراجع

1. سکات، آ.، ج. (1384). شهر- منطقه‌‌های جهانی. ترجمه پانته‌آ لطفی کاظمی، تهران: انتشارات پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
2. باقری، ن.، رضویان، م. ت.، و توکلی نیا، ج. (1398). نقش مدیریت شهری در پایداری گردشگری محله (مطالعه موردی: محله تجریش با رویکرد سبز). فصلنامه علمی- پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 11(4)، 37-17.
3. پارسا، ا. ع.، مهرکام، م.، و حصنی مقدم، ف. (1399). تأثیر تحریم های اقتصادی و ارتباطات سیاسی بر درآمدها و شکاف مالیاتی: آزمون تئوری اقتصاد سیاسی. پژوهش نامه مالیات، 48(96)، 107-83.
4. پرهیزکار، ا.، و فیروزبخت، ع.(1390). چشم‌انداز مدیریت شهری در ایران با تأکید بر توسعه پایدار شهری. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 8(32)، 66-43.
5. پور احمد، ا.، پیری، ا.، محمدی، ی.، پارسا، ش.، و حیدری، س. (1397). حکمروایی خوب شهری در محله های شهری (مورد مطالعه: شهر مریوان). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، 24(6)، 98-81.
6. پوراحمد، ا.، مهدیان بهنمیری، م.، و مهدی، ع.(1392). تحلیلی بر عوامل عدم تحقق مدیریت واحد شهری از دیدگاه قوانین موجود. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 2، 50-31.
7. تقوایی، م.، بابا نسب، ر.، و موسوی، چ. (1388). تحلیلی بر سنجش عوامل موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری مطالعه موردی منطقه 4 تبریز. مجله مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، 1(2)، 36-19.
8. تقوایی، م.، رجب‌ صلاحی، ح.، و شفیعی، م. (1401). تحلیلی بر راهبردهای تحقق مدیریت یکپارچه شهری(مطالعه موردی: شهر تهران). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 20(1)، 85-118.
9. تقوایی، م.، و صفر‌آبادی، ا. (1390). نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه پایدار گردشگری شهری مطالعه موردی- شهر کرمانشاه. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1(4)، 52-35.
10. تقوایی، م.، و صفرآبادی، ا. (1392). توسعه پایدار شهری و برخی عوامل موثر بر آن (مورد مطالعه: شهر کرمانشاه)، مطالعات جامعه شناختی شهری، 3(6)، 22-1.
11. تقوایی، م.، و کیومرثی، ح. (1391). کاربرد تکنیک ها و مدل های برنامه‌ریزی و مدیریت توریسم. اصفهان: انتشارات معظمی.
12. حاجی‌علی‌زاده، ج.، موسوی، چ.، و زرافشان، ع. (1395). تحلیلی بر همبستگی بین الگوی حکمروایی شایسته شهری و میزان مشارکت شهروندی (مطالعه موردی شهر شیراز). فضای جغرافیایی، 16(54)، 237-260.
13. حاجی‌لو، ز.، ارغان، ع.، دریاباری، س. ج.، و فرهودی، ر. (1397). تحلیلی بر عوامل موثر بر نظام مدیریت شهری کلانشهر تهران در راستای مدیریت یکپارچه شهری، جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9 (1)، 159-141.
14. رجب‌صلاحی، ح.، تقوایی، و م.، ضرابی، ا. (1398). تحلیل شاخص‌های تأثیرگذار بر پیاده‌سازی مدیریت یکپارچه شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تهران). فصلنامه مدیریت شهری، 54، 282-261.
15. رضایی آقامیرلو، م. ر.، پورمحمدی، م. ر.، و حسین‌زاده دلیر، ک.(1398). تحلیل الگوهای مدیریت شهری در ایران با تأکید بر مدیریت استراتژیک در کلان‌شهر تبریز. فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا(برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(3)، 211-199.
16. رضایی، م. ر.، و کریمی، ب.(1395). اولویت‌بندی و تعیین استراتژی‌های توسعه شهر(CDS) شیراز با استفاده از AHP. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 7(24)، 60-43.
17. زمانی، ط.، و اسدپور، ح. (1393). نقش بندر کنگان در تحولات سیاسی و اقتصادی خلیج فارس (از صفویه تا پایان پهلوی اول). بوشهر: پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خلیج فارس.
18. زیاری، ک.، یداله‌نیا، ه.، و یداله‌نیا، ح. (1399). تحلیل عملکرد مدیریت شهری با تأکید بر شاخص‌های حکمروایی خوب از منظر شهروندان(مورد مطالعه: شهر ساری). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 11 (40)، 16-1.
19. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور. (1388). ظرفیت‌سازی شهرداریها. تهران: سازمان شهرداری ها و دهیاری‌های کشور.
20. سبحانی، ح.، ابو‌حمزه، د.، و زمانی، ر. (1398). تحلیل پایداری تورم از منظر اقتصاد سیاسی ایران. دو فصلنامه علمی جستارهای اقتصادی ایران، 16(31)، 69-41.
21. سعادتپور علویق، ر.، بیگ‌بابایی، ب.، و حسین زاده دلیر، ک. (1400). تبیین مدیریت یکپارچه شهری در رفاه و امنیت شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 13(2)، 527-541.
22. شیعه، ا. (1382). لزوم تحول مدیریت شهری در ایران. مجله جغرافیا و توسعه، 62-37.
23. عزیزی، م.م.، ابویی‌اردکان، م.، و نوری، ن. (1391). بررسی نقش کنشگران و ابزارهای مدیریت شهری در یکپارچگی مدیریت کلانشهر تهران، هویت شهر، 10(6)، 16-5.
24. فیروزی، م.ع.، امان‌پور، س.، و زارعی، ج. (1398). تحلیل بسترهای نهادی تحقق مدیریت یکپارچه در بازآفرینی شهری پایدار بافت‌های فرسوده (منطقه موردی: شهر اهواز). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 51(4)، 909-891.
25. کماسی، ح.، و حسینی، س. ع. (1393). تبیین رابطه بین عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان (مطالعه موردی: محله ولیعصر شمالی). برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 4(3)، 156-135.
26. محمدی، ع.، و رفیعی، ف. (1395). بررسی نقش برنامه ریزی محله مبنا در تحقق توسعه پایدار محله ای (مطالعه موردی: محله حسینیه زنجان). پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، 4(3)، 367-347.
27. مرکز آمار ایران. (۱۳۹۹). سالنامه آماری استان بوشهر. تهران: سازمان برنامه و بودجه کشور، مرکز اسناد، مدارک و انتشارات. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان بوشهر.
28. ملاکی، ط.، و دانش‌پور، ع. (1398). تحلیل اثرات صنعت نفت بر تاب آوری شهر کنگان و ارائه برنامه راهبردی مناسب آن. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و صنعت.
29. نظریان، ا.، و رحیمی، م. (1392). ضرورت بازبینی مدل مدیریت شهر تهران و انتخاب مدل برتر. دو فصلنامه مدیریت شهری، 31، 137-125.
30. هاشمی، س. م.، و روشنعلی، م.، اسماعیلی، ت. (1397). تحقق بخشی رهیافت حکمروایی شایسته شهری در توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر بهشهر)، 10(37)، 27-7.

 

31. Almudi, T. (2008). Opportunities and Problems for Participatory Management in the Peixe Lagoon National Park, Southern Brazil. Thesis for the degree of Master of Natural Resources, Winnipeg: University of Manitoba.
32. Asian Development Bank. (2004). City development strategies to reduce poverty. Manila. Hall, Peter; Ulrich Pfeiffer, Urban Future E&FN Spon, 12.
33. Badach, J., & Dymnicka, M. (2017). Concept of good urban governance and its application in sustainable urban planning. LOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 245, 082017,1-9.
34. Besley, T.(2016). Public-private partnerships for the provision of public goods: Theory and an application to NGOs. Elsevier, 3(71), 356-371.
35. Biswas, R., Jana, A., Arya, K.,& Ramamritham, K.(2019). A good-governance framework for urban management, Journal of Urban Management 8, 225-236.
36. Cities Alliance. (2006). Guide to city development strategies: Improving urban performance. (1st ed.). Brussels, Belgium: Cities Alliance. https://www.citiesalliance. org/sites/default/files/ CA_Images/CDS_Guide. Pdf.
37. Cvetanovic, S., Despotovic, D.,& Filipovic, M. (2016). The Concept of Social Capital in Economic Theory. Economic, 61( 1), 73-84.
38. Dallas, A.T., Sackey, B., Owusu, G.,& Bawakyillenuo, S.(2019). Building the adaptive capacity for livelihood improvements of Sahel Savannah farmers through NGO-led adaptation interventions. Journal of Risk Management, 26, 1-9.
39. de Almeida, R.G. (2018). From "what is new political economy" to "why is everything new political economy?". CHOPE Working Paper, Duke University, Center for the History of Political Economy, 16, 1-30.
40. Deakin, M.,& Alasdair, R. (2014). Sustainable urban development: Use of the environmental assessment methods, Sustainable Cities and Society,10, 39- 48.
41. Engin, Z., van Dijk, J., Lan, T., Longley, P.A., Treleaven, P.H., Batty, M., &Penn, A. (2020). Data-driven urban management: Mapping the landscape, Journal of Urban Management, 9, 140- 150.
42. Galkina,T.,& Yang, M. (2020). Bringing Nordic Slush to Asia: Entrepreneurial internationalization of an NGO as a social movement. Journal International Business Review, 29, 1-14.
43. Kheloufi, S., Capezzali, M., Rager, J., von Gunten, D., Fesefeldt, M.,& Arnaudo, M. (2021). Multi-energy planning of a city neighbourhood and improved stakeholders’ engagement Application to a Swiss test-case. Energy Reports, 7, 343–350.
44. Ladies, D.Ch., & Gentlemen, J. (2021). Ngo statement on statelessness. Executive Committee of the High Commissioner’s Programme Standing Committee 81st Meeting 5-7 July, 1-3.
45. Li, J., Krishnamurthy, S., Roders, A.P., & Wesemael, P.V.(2020). Informing or consulting? Exploring community participation within urban heritage management in China. Journal of Habitat International105, 1-11.
46. Liu, G., Fu, X., Han, Q., Huang , R.,& Zhuang, T. (2021). Research on the collaborative governance of urban regeneration based on a Bayesian network: The case of Chongqing. Journal of Land Use Policy, 109, 1-14.
47. Macdonald, D., Peacock, K., Dew, A., Fisher, K.R., &Boydell, K.M. (2022). Photovoice as a platform for empowerment of women with disability, SSM. Journal of Qualitative Research in Health 2,1-7.
48. McLaughlin, B. (1973). Control and Urban Planning. London: Faber and Faber.
49. Medeiros, T., & Van der zwet, A. (2020). Sustainable and integrated urban planning and governance in metropolitan and medium-sized cities. Sustainability, 12, 1-19.
50. Meyer, N., &Auriacombe, Ch. (2019). Good Urban Governance and City Resilience: An Afrocentric Approach to Sustainable Development. Sustainability, 11, 1-18.
51. Mueller, D. C. (2015). Public choice, social choice, and political economy. Public Choice, 163, 379-387.
52. Muhamad Khair, N., KH., Ern Lee, KH.,& Mokhtar, M. (2020). Sustainable city and community empowerment through the implementation of community-based Monitoring: A conceptual approach. Sustainability, 12, 1-16.
53. Pourbagheri, A., Taghvaei, M.,& Shafiei, M. (2022). Analysis of indicators and explanation of creative city development strategies (Case study: Shiraz city). Journal of Positive School Psychology, 6(7), 301-321.
54. Protik, A. E., Nichols-Barrer, I., Berman, J., & Sloan, M. (2018). Bridging the information gap between citizens and local governments: Evidence from a civic participation strengthening program in Rwanda, Journal of World Development, 108, 145–156.
55. Purnomo, H., Kusumadewi, S.D., Ilham, Q.P., Puspitaloka, D., Hayati, D., Sanjaya, M., Okarda, B., Dewi, S., Dermawan, A.,& Brady, M.A. (2021). A political-economy model to reduce fire and improve livelihoods in Indonesia’s lowlands. Journal of Forest Policy and Economics, 130, 1-26.
56. Rizter, G. (2008). Popular participation in development. Paris: UNESCO.
57. Sagi, A., Gal, A., Czamanski, D., & Broitma, D. (2022). Uncovering the shape of neighborhoods: Harnessing data analytics for a smart governance of urban areas. Journal of Urban Management, 11, 178–187.
58. Schwab, O. (2016). Integrated Urban Development, The system for strategy development – and basics on the evaluation approach in Berlin. Cohesion policy at Work Sofia, 16-17.
59. Smit, W. (2018). Urban governance and urban food systems in Africa: Examining the linkages. Cities, 58, 80-86.
60. Stren, R. (1993). Urban management in development assistance. cities, 10(2). 125-138.
61. Strielkowski, W., Shishkin, A., Galanov, V.(2016). Modern management: beyond traditional managerial practices, Journal Of Management Studies,14 (2), 225-231.
62. Teles, f. (2012). Local governance, identity and social capital: Framework for administrative reform. Theoretical and Empirical Research in Urban Management, 7( 4), 20-34.
63. Tuke, T., Karunakaran, R., & Huka, R. (2017). Role of local government for community development: A Study in Aleta Wondo Town Administration, Sidama Zone, SNNPR State, Ethiopia, IOSR. Journal of Humanities and Social Science (IOSRJHSS), 22 (9), 64-71.
64. UN Habitat (2012). Principles of good urban governance. From: United Nations Human Settlements www.unhabitat.org/ campaigns/ governace/ principles. asp. Accessed 2014/ 8/10.
65. (2001). Advancing good governance. www.adp.org.
66. Vicini, A. (2011). The Public Choice and the traditional view of political science. MPRA Munich Personal RePEc Archive, 1-5.
67. Virtudes, A. (2016). Good governance principles in spatial planning at local scale. Procedia Engineering, 161, 1710-1714.
68. Xu , Z., Zhang, J., Zhang, ZH, Li, CH,& Wang, K. (2020). How to perceive the impacts of land supply on urban management efficiency: Evidence from China’s 315 cities. Journal of Habitat International, 98, 1-14.