ارزیابی و تحلیل وضعیت ایمنی و امنیت در حمل و نقل عمومی شهر شیراز با تأکید بر امنیت زنان (مطالعه موردی: کاربران مترو در ایستگاه نمازی شیراز)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 12، شماره 2، شهریور 1404، صفحه 61-84   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2024.84057.1343

نویسندگان

رضا مرادی رمقانی¹؛ محمد حسین سرائی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

²استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

مسائل ایمنی و امنیت در حمل و نقل شهری برای چندین دهه مورد توجه برنامه‌ریزان حمل و نقل بوده است. اعتقاد بر این است که ادراکات ایمنی شخصی تأثیر قابل توجهی بر مسافران حمل و نقل عمومی دارد. از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی سطح ایمنی و امنیت ایستگاه متروی نمازی شیراز از دیدگاه کاربران آن است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. اطلاعات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮ اﺳﺎس روش‌های اﺳﻨﺎدی و ﻣﻴﺪاﻧﻲ(ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ) ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه است. جامعه آماری تحقیق، کاربران ایستگاه مترو نمازی شهرشیراز در سال 1402 است. محاسبه حجم نمونه طبق فرمول کوکران معادل 384 نفر برآورد گردید و برای توزیع پرسشنامه از شیوه تصادفی ساده استفاده شده است. داده ‌های ﮔﺮدآوری ﺷﺪه با روش‌های آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ ﻣﻮرد تجزیه و تحلیل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ. نتایج نشان داد سطح امنیت در ایستگاه متروی نمازی شیراز از نظر کاربران آن باضریب 68/3 بالاتر از حدمتوسط است. سطح امنیت زنان با ضریب 63/3 بالاتر از حدمتوسط قرار دارد اگرچه نسبت به سطح امنیت مردان با ضریب 73/3 در سطح کم تری قرار دارد، اما این تفاوت از لحاظ آماری معنادار نبود. از بین شاخص‌های امنیت، آزار و اذیت کلامی یا توهین باضریب 36/3 بدترین وضعیت را از نظر کاربران زن در ایستگاه متروی نمازی شهر شیراز دارد. همچنین نتایج دیگر پژوهش نشان داد ویژگی‌های روانشناختی کاربران، ویژگی‌های محیطی ایستگاه و ویژگی‌های فردی کاربران به ترتیب با ضرایب 56/0، 41/0 و 40/0 بیشترین تأثیر را بر ادراک امنیت کاربران از ایستگاه متروی نمازی شیراز داشتند.

کلیدواژه‌ها

امنیت و ایمنی؛ ایستگاه مترو؛ حمل و نقل عمومی؛ زنان؛ شیراز

مراجع

1. زیاری، ک.، و ترکمن نیا، ن. (1392). میزان برخورداری زنان از سیستم حمل و نقل درون شهری مطالعه موردی: منطقۀ 6 تهران. مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، 5(19)، 149-168.
2. سازمان حمل و نقل ریلی و قطار شهری شیراز. (1402). اطلاعات خط-1- متروی شیراز. شیراز: سازمان حمل و نقل ریلی و قطار شهری شیراز.
3. سقائی، م.، شهسواری، م .، و خدامی، ه. (1398). بررسی میزان رضایت‌مندی شهروندان شهر اصفهان از شبکه حمل ونقل عمومی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی: شهروندان مناطق 1 و 3 و 5 و 6 و 8 ). فصلنامه علمی - ترویجی جاده، 27(98)، 145-156.
4. صادقلو، ط.، بازرگان، م.، و بهشتیان مسکران.، ع. (1394). سنجش میزان امنیت فضایی شهروندی با استفاده از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعۀ موردی: مناطق سیزده گانۀ شهر مشهد). مجلۀ جغرافیا و توسعۀ فضای شهری، 2(2)، 75-90.
5. معاونت برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری شیراز. (1398). سالنامه آماری شهر شیراز، 1398.
6. میرمقتدایی، م.، و عدلی، ف. (1397). توسعۀ شهری مبتنی بر حمل ‌و نقل همگانی و امنیت زنان. نشریۀ هفت شهر، 4(61)، 172-185.
7. نسترن، م.، نوری، م.، و ریخته گران، ف. (1397). تبیین و ارزیابی معیارهای آسایش و آرامش در حمل‌ونقل همگانی درون شهری، مورد مطالعه: خط 28 اتوبوسرانی کلان‌ شهر اصفهان. نشریۀ دانش شهرسازی، 2(1)، 105-121.

 

8. Adebola, O., Samuel, O., Feyisola, A., & Eno, O. (2014). An assessment of public transport security and safety: An examination of Lagos Bus Rapid Transit (BRT), Nigeria. Civil and Environmental Research, 6(4), 105-16.‏
9. Ait Bihi Ouali, L., Graham, D. J., Barron, A., & Trompet, M. (2019). Gender differences in the perception of safety in public transport. Available at SSRN 3486514.
10. ‏ Araya, A. A., Legesse, A. T., & Feleke, G. G. (2022). Women’s safety and security in public transport in Mekelle, Tigray. Case Studies on Transport Policy, 10(4), 2443-2450.
11. Ceccato, V., & Loukaitou-Sideris, A. (2022). Fear of sexual harassment and its impact on safety perceptions in transit environments: a global perspective. Violence against women, 28(1), 26-48.‏
12. Ceccato, V., & Loukaitou-Sideris, A. (2021). Sexual harassment in transit environments among college students in the# MeToo era: Reporting evidence from six continents. American journal of criminal justice, 46(1), 107-129.‏
13. Chowdhury, S., & Van Wee, B. (2020). Examining women's perception of safety during waiting times at public transport terminals. Transport policy, 94, 102-108.‏
14. Currie, G., Delbosc, A., & Mahmoud, S. (2013). Factors Influencing Young Peoples ‘Perceptions of Personal Safety on Public Transport. Journal of public transportation, 16(1), 1-19.‏
15. Delbosc, A., & Currie, G. (2012). Modelling the causes and impacts of personal safety perceptions on public transport ridership. Transport Policy, 24, 302-309.‏
16. Ding, H., Loukaitou-Sideris, A., & Agrawal, A. W. (2020). Sexual harassment and assault in transit environments: A review of the English-language literature. Journal of planning literature, 35(3), 267-280.‏
17. Furstenberg, J. F. F. (1971). Public reaction to crime in the streets. The American Scholar, 40(40), 601–610.
18. ‏Hirtenlehner, H., & Farrall, S. (2014). Is the ‘shadow of sexual assault’responsible for women’s higher fear of burglary?. British Journal of Criminology, 54(6), 1167-1185.
19. ‏Iudici, A., Bertoli, L., & Faccio, E. (2017). The “invisible” needs of women with disabilities in transportation systems. Crime Prevention and Community Safety, 19(3), 264–275.
20. Kacharo, D. K., Teshome, E., & Woltamo, T. (2022). Safety and security of women and girls in public transport. Urban, planning and transport research, 10(1), 1-19.
21. ‏King, J., King, M., Edwards, N., Anam, M., Bull, M., Watling, H., ... & Carroll, J. A. (2021). Exploring women's experiences of gender-based violence and other threats to safety on public transport in Bangladesh. International journal for crime, justice and social democracy, 10(4), 158-173.‏
22. Lagrange, R. L., & Ferraro, K. F. (1989). Assessing age and gender differences in perceived risk and fear of crime. Criminology, 27(4), 697–720.
23. Loukaitou-Sideris, A. (2009). How to ease women’s fear of transportation environments: Case Studies and best practices (Report 08-08). Mineta Transportation Institute.
24. Majd, C. (2013). Next stop, security: Understanding what makes women feel safe in public transportation stations.‏ A Thesis Presented to the Faculty of the Graduate School of Cornell University, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science.
25. Olojede, O., Daramola, O., & Olufemi, B. (2017). Metropolitan transport safety and security: An African experience. Journal of Transportation Safety & Security, 9(4), 383-402.‏
26. Romero-Torres, J., & Ceccato, V. (2020). Youth safety in public transportation: the case of eastern Mexico City, Mexico. In Crime and Fear in Public Places(pp. 145-159). Routledge.‏
27. Sam, E. F., & Abane, A. M. (2017). Enhancing passenger safety and security in Ghana: Appraising public transport operators’ recent interventions. Journal of Science and Technology (Ghana), 37(1), 101-112.‏
28. Smith, M., & Cornish, D. B. (2012). Secure and tranquil travel: Preventing crime and disorder on public transport. Taylor & Francis.
29. Tokey, A. I., & Shioma, S. A. (2017). Women safety in public transport.‏ International Conference on Sustainable Development.
30. Uittenbogaard, C. A. (2014). Crime clusters and safety in underground stations (unpublished doctoral dissertation). Stockholm, Sweden: KTH Royal Institute of Technology.
31. Yates, A., & Ceccato, V. (2020). Individual and spatial dimensions of women’s fear of crime: A Scandinavian study case. International Journal of Comparative and Applied Criminal Justice, 44, 277–292.
32. Yavuz, N., & Welch, E. W. (2010). Addressing fear of crime in public space: Gender differences in reaction to safety measures in train transit. Urban studies, 47(12).