تبیین ژئوپلیتیکی نظریه بازی‌ها

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 7، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 33، فروردین 1403، صفحه 131-158   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2024.84868.1244

نویسندگان

محمدباقر قالیباف^{* 1}؛ محمود واثق¹؛ هادی آجیلی²؛ شهاب الدین شفیع³

¹عضو هیئت علمی و دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

²عضو هیئت علمی و دانشیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

³دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نظریه بازی‌ها، نظریه‌ای شناخته شده در مطالعات سیاسی، روابط بین‌الملل و پژوهش‌های بین رشته‌ای است که استفاده زیادی در تحلیل پدیده‌ها در ابعاد مختلف و در سطوح جغرافیاییِ ملی، منطقه‌ای و جهانی دارد. هرچند مفهوم «رقابت» نقش کلیدی در ترسیم و شکل‌گیری نظریه بازی دارد اما علیرغم آن، تاکنون ادبیات علمی دانش ژئوپلیتیک برای بررسی پدیده‌ها از آن بی‌بهره مانده است. به همین منظور تبیین ژئوپلیتیکی از نظریه بازی‌ها در سیستم‌های ژئوپلیتیکی و ورود این مفهوم به تحلیل و تبیین ژئوپلیتیکی، موضوع مقاله پیش رو است. این مقاله سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که چگونه می‌توان ساختار و کارکرد نظریه بازی‌ها در محیط‌های جغرافیایی را با رویکرد سیستم‌های ژئوپلیتیکی تبیین کرد؟ در پاسخ به این سؤال و با روش توصیفی تبیینی براساس مدل روش‌شناسی پژوهش ساندرز، فرضیه مقاله عبارت است از این‌که «نظریه بازی‌ها در رقابت‌ها، منازعات، همکاری و همگرایی‌ها و دیگر الگوهای روابط ژئوپلیتیکی و در سیستم‌های ژئوپلیتیکی پیچیده که با حداقل یک منبع جغرافیایی عینی سروکار دارد، نقش مدل‌سازی و ترسیم راهکارهای عملیاتی داشته و با دریافت داده و مقادیر از ژئوپلیتیک، سیستم پیچیده ژئوپلیتیکی را به تعادل و نظم جدیدی می‌رساند». یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نظریه بازی‌ها موضوع مطالعات اجتماعی، سیاسی و روابط بین‌الملل است و به طور خاص، به دلیل محوریت «قدرت و رقابت» در این نظریه موضوع مورد بحث در دانش ژئوپلیتیک به شمار می‌آید. از آنجایی که کارکرد نظریه بازی‌ها در سیستم‌های ژئوپلیتیکی مدنظر است قرائت نگارندگان از مفهوم سیستم، «سیستم پیچیده ژئوپلیتیکی» با مؤلفه‌های نظریه پیچیدگی است.

کلیدواژه‌ها

ژئوپلیتیک؛ نظریه بازی‌ها؛ نظریه پیچیدگی؛ سیستم‌های ژئوپلیتیکی

مراجع

1. Abdoli, G., (2022). Game theory and its applications (Static and dynamic games with complete information). Tehran: Jihad daneshgahi-Tehran university.[In Persian]
2. Binmore, K., (2007). Game theory: A very short introduction. Oxford: Oxford University Press.
3. Brams, S.J., (2004). Game Theory. In C. K. Rowley & F. Schneider (Eds.), The encyclopedia of public choice (pp. 581–582). Springer.
4. Casti, J., (2012). X-event 9. Dark and dry–Failure of electric power grid and clean water supply. X-events. The collapse of everything, 212-222.
5. Cohen, S.B., (2010). Evaluating Systemic Geopolitics–A Twenty-First Century View. Geopolitics, 15(1), 157-164.
6. Darvishzadeh, M., Rezayati, A., & Jalili, R., (2014). Game theory in international relations. Tehran: I.S.U PRESS.
7. Geyer, R., & Rihani, S., (2010). Complexity and Public Policy. London: Routledge.
8. Ghalibaf, M. B., & Gholami, M., (2023). The logic of analyzing the complexity of phenomena related to power in geopolitics. The governance of regimes in geographical structures [Review of The logic of analyzing the complexity of phenomena related to power in geopolitics. The governance of regimes in geographical structures]. University of Tehran.
9. Ghalibaf, M.B., & Gholami, M., (2023). Geopolitical explanation of the concept and role of "regimes" in geographical structures. Mashhad: Political geography research .[In Persian]
10. Ghasemi, F., (2011). Theoretical and functional foundations of the theory of complex systems and chaos in studies of regional order. Political and international approaches Journal. 30(3): 129-166.[In Persian]
11. Hafez Nia, M.R., (2013). Principles and Concepts of Geopolitics. Mashhad: Papoli Publications .[In Persian]
12. Hardin, G., (1968). The tragedy of the commons. Science, 162(3859): 1243–1248.
13. Kurtz, C.F., & Snowden, D. J. (2003). The new dynamics of strategy: Sense-making in a complex and complicated world. IBM systems journal, 42(3): 462-483.
14. Manson, S.M., (2001). Simplifying complexity: a review of complexity theory. Geoforum, 32(3): 405-414.
15. Mitchell, M. (2009) Complexity. Oxford: Oxford University Press.
16. Mobini Dehkordi, A., Khaleghi, A., & Nobari, N., (2019). Advanced Strategic Environmental Analysis (Uncertainty, Complexity and Intelligence) (2nd ed., Vol. 244). Tehran: Tehran University Publications .[In Persian]
17. Modis, T., (2022). Links between entropy, complexity, and the technological singularity. Technological Forecasting and Social Change, 176(2): 121457.
18. Rahmati, M., & Yusefi, K., (2022). Game theory. [Review of Game theory].Tehran: Ney .[In Persian]
19. Sanderson, I., (2009). Intelligent Policy Making for a Complex World: Pragmatism, Evidence and Learning.Political Studies, 57 (4): 699–719.
20. Straussfogel, D., & von Schilling, C., (2009). Systems Theory, Volume 11 of International Encyclopedia of Human Geography (Kitchin, R., Thrift, N., Eds.).