ملاحظاتی درباره‌ی ماهیت گناه فریدون

دانش و خرد حماسی

مقاله 5، دوره 1، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 71-98   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jmels.2024.83656.1007

نویسنده

محمود رضایی دشت ارژنه^*

استاد دانشگاه شیراز

چکیده

به گناه فریدون، یکی از بزرگترین پادشاهان پیشدادی در مینوی خرد و روایت پهلوی در کنار جمشید و کیکاووس اشاره شده، هرچند نشانی از بزه او در شاهنامه دیده نمی‌شود. در این جستار پس از نقد دیدگاه‌های پیشین دراین‌باره، دو فرضیه درباره‌ی بزه فریدون مطرح شده است: یکی با توجه به اینکه، همتای ودایی ضحاک، ویشوروپه، اژدهای سه سر، سه پوزه و شش چشم، در مهابهارات، برهمنی عابد و دین‌پیشه است که با یک سرش پیوسته ودا می‌خواند و ایندرا از ترس اینکه مبادا جای او را بین خدایان بگیرد، او را می‌کشد و به پادافره این بزه، فرمانروایی آسمان را از دست می‌دهد و نیرویش کاستی می‌گیرد، تواند بود که بزه فریدون نیز با کشتن ضحاک در پیوند باشد؛ ضحاکی که در هیأت مرداس عبادت‌پیشه و نیز نذر و نیاز او به درگاه اناهیتا و ایزد وای، هنوز نشانه‌های از برهمنی و دین‌مردیش در شاهنامه باقی مانده است. از دیگرسو، با توجه به این که بزه دیگر ایندرا، اغوای ایلیا/ اهلیا، زن برهمنی گئوتمه‌نام، است و به پادافره این گناه، ایندرا همه‌ی زیبایش را از دست می‌دهد و به دو ناسیتیه انتقال می‌یابد، بعید نیست گناه دیگر فریدون نیز، ربودن دو زن ضحاک برهمن بوده باشد؛ امری که در پی دگردیسی‌های بنیادین پسازرتشتی، باشگونه به تصویر کشیده شده است.

کلیدواژه‌ها

گناه فریدون؛ ایندرا؛ تریته؛ ویشوروپه؛ ضحاک

مراجع