بررسی تأثیر رابطۀ ابوت بر تحقق جرایم علیه اموال و صدور حکم تعزیری

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 4، دوره 56، شماره 1 - شماره پیاپی 136، خرداد 1403، صفحه 85-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.75614.1317

نویسندگان

محمدرضا رضوان طلب^{* 1}؛ داود دره شیری²

¹دانشیار درگذشته گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

²دانشجوی دوره دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

 بنابر نظر فقهای شیعه چنانچه سارق، پدر یا جد پدری مالباخته باشد امکان اجرای حد فراهم نیست. در این صورت آیا علاوه بر حد، مجازات تعزیری مرتکب نیز ناممکن می‌گردد یا خیر؟ در این مقاله به روش توصیفی‌تحلیلی سعی در اثبات این موضوع به عنوان یک حکم فقهی معتبر شده است که امکان اعمال مجازات و صدور حکم تعزیری وجود ندارد و نمی‌توان به چنین مرتکبی عنوان سارق را بار نمود علاوه بر این با توجه به ادله و مستندات این نظر قائل به این هستیم که علاوه بر عنوان سرقت در خصوص سایر جرایم علیه اموال نیز همین حکم جاری می‌باشد و با توجه به وضعیت تقنینی موجود امکان بکارگیری این نظریه در مقام اجرای قوانین نیز وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

سرقت تعزیری؛ ابوت؛ اموال؛ حقوق؛ مجازات

مراجع

قرآن کریم

ابن‌براج، عبدالعزیزبن‌نحریر. المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامى. 1406ق.

ابن‌زهره، حمزة‌بن‌على. غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع. قم: مؤسسۀ امام صادق(ع). 1417ق.

ابن‌عبدالله، عبدالله‌بن‌احمد. المغنی. قاهره: مکتبة القاهرة. 1986م.

احمدوند، خلیل‌الله. «بررسی ابعاد فقهی و حقوقی حدیث أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیک؛ ولایت پدر بر فرزند»، دو فصلنامۀ تحقیقات حقوق قضایی. دورۀ اول، ش2، پاییز و زمستان1399، 153تا170.

احمدی میانجى، على. مالکیت خصوصى در اسلام. تهران: دادگستر. 1424ق.

اسحاقی، محمد، «بررسی مجازات سرقت مادر از اموال فرزند»، نشریۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی. دورۀ46، ش2، پاییز و زمستان1392، 161تا181. https://doi.org/10.22059/jjfil.2013.51923

امامى، سیدحسن. حقوق مدنى. تهران: اسلامی. بی‌تا.

تبریزى، جواد. اساس الحدود و التعزیرات. قم: دفتر مؤلف. 1417ق.

جاور، حسین؛ علی‌مراد حیدری؛ محدثه اصولی یامچی. «بررسی فقهی‌بند 6 مادۀ 268 قانون مجازات اسلامی»، مجلۀ پژوهش‌های فقهی. دورۀ یازدهم، ش4، زمستان1394، 737تا762.https://doi.org/10.22059/jorr.2015.57732

حسینی‌خواه، سیدجواد. قاعدۀ فراق و تجاوز. قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع). 1388.

خدابخشی، عبدالله. تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری. تهران: شهر دانش. چاپ‌دوم، 1392.

خمینى، روح‌اللّه. استفتائات. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌پنجم، 1422ق.

خمینى، روح‌اللّه، کتاب البیع. قم: اسماعیلیان. بی‌تا.

رافعی قزوینی، عبدالکریم‌بن‌محمد. العزیز شرح الوجیز المعروف بالشرح الکبیر. بیروت: دار الکتب العلمیة. 1417ق.

سابق، سید. فقه السنة. بیروت: دار الکتاب العربی. چاپ‌سوم، 1397ق.

شنقیطی جکنی، سالم محمد‌محموداحمد. شرح زاد المستقنع. بی‌جا: بی‌نا. بی‌تا.

شهید ثانى، زین‌الدین‌بن‌على. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. محشی: کلانتر. قم: کتاب‌فروشى داورى. 1410ق.

صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ‌چهل‌ودوم، 1404ق.

طوسى، محمدبن‌حسن. الخلاف فی الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1407ق.

طوسى، محمدبن‌حسن. المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. چاپ‌سوم، 1387ق.

علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف‌. تبصرة المتعلمین فی احکام الدین. تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر. 1411ق.

عوده، عبدالقادر. التشریع الجنائی الإسلامی مقارناً بالقانون الوضعی. بیروت: دار الکاتب العربی. بی‌تا.

غلامی، علی. «سازوکار‌های اجرای قاعدهٔ «التعزیر لکل عمل محرم»، مجلۀ فقه و حقوق اسلامی. س2، ش4، بهار و تابستان1391، 27تا48.

فاضل لنکرانى، محمد. تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة؛ الحدود. قم: مرکز فقهى ائمۀ اطهار(ع). چاپ‌اول، 1422ق.

قدرتی، فاطمه؛ مجتبی عظیم‌پناه. «تأمل فقهی در حکم سرقت مادر از اموال فرزند»، مجلۀ فقه و حقوق. ش66، بهار و تابستان1396، 119تا145.https://doi.org/10.30497/flj.2017.63801

قمی، على‌بن‌محمد. جامع الخلاف و الوفاق ب‍ی‍ن‌ الام‍ام‍ی‍ه‌ و ب‍ی‍ن‌ ائ‍م‍ه‌ ال‍ح‍ج‍از و ال‍ع‍راق‌. بی‌جا: زمینه‌سازان ظهور امام عصر(ع). 1421ق.

کدخدایی، عباس. «بررسی فقهی و حقوقی قاعدهٔ «التعزیر فی کل معصیة»، مجلۀ فقه اهل بیت. ش54، 91تا142.

کلینى، محمدبن‌یعقوب. الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ‌چهارم، 1407ق.

مجموعه‌ای از مؤلفان. الموسوعة الفقهیة الکویتیة. کویت: دار السلاسل. چاپ‌دوم، 1404تا1427ق.

محقق حلى، جعفربن‌حسن. نکت النهایة. قم: دفتر انتشارات اسلامى. 1412ق.

محمدی ری‌شهری، محمد. میزان الحکمة. قم: دار الحدیث. چاپ‌هفتم، 1386.

مطهری، مرتضی. نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا. چاپ‌پنجاه‌ونهم، 1390.

مقدس اردبیلى، احمدبن‌محمد. مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامى. 1403ق.

مکارم شیرازى، ناصر. الفتاوى الجدیدة. قم: مدرسهٔ امام على‌بن‌ابى‌طالب(ع). چاپ‌دوم، 1427ق.

ملاخسرو، محمدبن‌فرامرز. درر الحکام فی شرح غرر الأحکام. بی‌جا: دار إحیاء الکتب العربیة. بی‌تا.

منتظری، حسینعلى. نظام الحکم فی الإسلام. قم: سرایى. چاپ‌دوم، 1417ق.

موسوی اردبیلى، عبدالکریم. فقه الحدود و التعزیرات. دوم، قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید(ره). 1427ق.

مهدی‌پور، حمید. «گزارش نشست قضایی استان»، نشریۀ قضاوت. ش36، بهمن و اسفند1384

میرمحمدصادقی، حسین. جرایم علیه اموال و مالکیت. بی‌جا: بنیاد حقوقی میزان. چاپ‌چهل‌ودوم، 1393.

نجفی مرعشى، شهاب الدین. السرقة على ضوء القرآن و السنة. قم: کتابخانه و چاپخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى(ره). 1424ق.

یزدی، محمد. قانون اساسی برای همه. تهران: امیرکبیر. چاپ‌اول، 1375.