بررسی ترجمۀ فرانسۀ برخی از رباعیات خیام از ژول دو مارتولد بر مبنای آراء آندره لُفِور

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

مقاله 6، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 11، اسفند 1402، صفحه 134-154   

نوع مقاله: پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.2024.87884.1115

نویسندگان

صدیقه شرکت مقدم^{* 1}؛ مختار عیسائیان²

¹علامه طباطبائی

²استادیار گروه زبان فرانسه دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

در سده‌های اخیر از میان آثار منظوم فارسی، رباعیات خیام به‌عنوان یکی از گنجینه‌های ارزشمند ادبیات فارسی توجه خاورشناسان را بیش از پیش به خود جلب کرده‌است. امروزه این اثر به زبان‌های مختلفی ترجمه شده و دراختیار مخاطبان زیادی قرار گرفته‌است. از آن‌جایی که اشعار این شاعر بنام از ظرافت، صنایع ادبی، وزن و عروض ویژه‌ای برخوردار است،  به‌دلیل این که همه اشعار او در قالب رباعی و در سبک خراسانی می باشند، ترجمۀ آن به مراتب دقّت و تلاش بیشتری را می‌طلبد. در این پژوهش سعی بر آن است تا ترجمۀ فرانسۀ چند رباعی از خیام را برمبنای آراء آندره لُفِور (André Lefèvre) بررسی نماییم تا دریابیم آیا شکل ظاهری رباعی، وزن، قافیه، معنا و ضرب‌آهنگ آن به‌خوبی در زبان مقصد انتقال یافته است یا خیر. برای نیل به این مقصود، دسته‌بندی هفت‌گانۀ انواع ترجمۀ شعر به شیوۀ لُفِور را که شامل 1. ترجمۀ وزنی، 2. ترجمۀ قافیه‌دار، 3. ترجمۀ شعر سپید، 4. ترجمه-تفسیر، 5. ترجمۀ آوایی-واجی، 6. ترجمۀ تحت‌اللفظی و 7. ترجمۀ شعر به نثر است را ملاک کار خود قرارمی‌دهیم تا متوجه شویم مترجم فرانسوی از کدام راهبرد برای ترجمۀ رباعیات سود جسته است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که مارتولد بیشتر از شیوۀ «ترجمۀ قافیه‌دار و وزنی» استفاده کرده‌است.

کلیدواژه‌ها

آندره لُفور؛ ترجمه شعر؛ ترجمه قافیه‌دار؛ رباعیات خیام؛ ژول دو مارتولد

مراجع