نقش میانجی‌گر استرس شغلی بر رابطه بین ذهن‌آگاهی ، توانمندی شناختی و استرس مرتبط با کووید-19 با پیامدهای مرتبط با عملکرد شغلی: یک مطالعه مقطعی درمورد مدیران بانکی

پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره

مقاله 9، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 27، خرداد 1403، صفحه 169-198   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/tpccp.2024.81697.1480

نویسندگان

نسرین شریفی¹؛ جواد صالحی فدردی^{* 2}؛ عباس فیروزآبادی³

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

²استاد گروه روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد، ایران.

³استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد، ایران.

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی رابطه ذهن­آگاهی ، توانمندی شناختی و استرس مرتبط با کووید-19 با رفتار نوآورانه کاری، عملکرد شغلی و رفتار شهروندی سازمانی مدیران بانکی با میانجی­گری استرس شغلی در شرایط همه­گیری ویروس کرونا بود.
روش: روش تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی از نوع مطالعات همبستگی به روش تحلیل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل تمامی مدیران بانکی خصوصی و غیرخصوصی در کشور ایران بودند که تعداد 318 نفر به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. آزمودنی­ها به پرسشنامه­های ذهن­آگاهی هالشگر و آلبرتس(2021)، توانمندی شناختی نجاتی(1393)، رفتارنوآورانه کاری کراس(2004)، عملکرد شغلی ویلیام و اندرسون (1991)، رفتار شهروندی سازمانی اورگان و کانوسکی (1978)، استرس شغلی HSE  (1990) و استرس مرتبط با کرونا علی­پور و همکاران (1398) پاسخ دادند. داده­ها با مدل ساختاری برآوردشده در نرم‌افزار ایموس مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته ­ها: نتایج  نشان داد که در مدیران بانکی مورد مطالعه، رابطه معنی­دار بین ذهن­آگاهی، توانمندی شناختی و استرس کرونا با متغیر استرس شغلی وجود دارد. همچنین رابطه معنی­دار  بین متغیر میانجی استرس شغلی با متغیرهای وابسته یعنی رفتار نوآورانه کاری، عملکرد شغلی و رفتار شهروندی سازمانی مورد تایید قرار گرفت. علاوه بر این، نقش میانجی­گری استرس شغلی در رابطه بین ذهن­آگاهی با عملکرد شغلی و رفتار شهروندی سازمانی و همچنین در رابطه بین توانمندی شناختی با عملکرد شغلی، رفتار شهروندی سازمانی و رفتار نوآورانه کاری و در رابطه بین استرس کرونا با رفتار شهروندی سازمانی، بررسی و معناداری آن تایید شد. 

کلیدواژه‌ها

ذهن آگاهی؛ توانمندی شناختی؛ عملکرد شغلی؛ رفتار شهروندی سازمانی؛ استرس شغلی

مراجع

Akgunduz, Y., & Sanli, S. C. (2017). The effect of employee advocacy and perceived organizational support on job embeddedness and turnover intention in hotels. Journal of Hospitality and Tourism Management, 31, 118-125. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2016.12.002

Alipour, A., Ghadami, A., Alipour, Z., & Abdollahzadeh, H. (2020). Preliminary validation of the Corona Disease Anxiety Scale (CDAS) in the Iranian sample. Quarterly Journal of Health Psychology, 8(32), 163-175. https://doi.org/10.30473/hpj.2020.52023.4756 (In Persian)

Arshad, M., Abid, G., Contreras, F., Elahi, N. S., & Athar, M. A. (2021). Impact of prosocial motivation on organizational citizenship behavior and organizational commitment: The mediating role of managerial support. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, 11(2), 436-449. https://doi.org/10.3390/ejihpe11020032 (In Persian).

Azad, M. E., & Gholami, F. M. (2011). Reliability and validity assessment for the HSE job stress questionnaire. (In Persian).

Badeleh Shamooshaki, M. T. (2021). The relationship between Mindfulness and job stress in nurses. Occupational Medicine Quarterly Journal, 13(1), 53-61. https://doi.org/10.18502/tkj.v13i1.6578 (In Persian).

 Bauwens, R., Audenaert, M., Huisman, J., & Decramer, A. (2019). Performance management fairness and burnout: implications for organizational citizenship behaviors. Studies in Higher Education, 44(3), 584-598. https://doi.org/10.1080/03075079.2017.1389878

 Benedek, M., & Neubauer, A. C. (2013). Revisiting Mednick's model on creativity‐related differences in associative hierarchies. Evidence for a common path to uncommon thought. The Journal of creative behavior, 47(4), 273-289. https://doi.org/10.1002/jocb.35

 Bostock, S., Crosswell, A. D., Prather, A. A., & Steptoe, A. (2019). Mindfulness on-the-go: Effects of a mindfulness meditation app on work stress and well-being. Journal of occupational health psychology, 24(1), 127. . https://doi.org/10.1037/ocp0000118

Byrne, B. M. (2012). A primer of LISREL: Basic applications and programming for confirmatory factor analytic models. Springer Science & Business Media.

Chen, Z., Allen, T. D., & Hou, L. (2020). Mindfulness, empathetic concern, and work–family outcomes: A dyadic analysis. Journal of Vocational Behavior, 119, 103402. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2020.103402

Chin, B., Slutsky, J., Raye, J., & Creswell, J. D. (2019). Mindfulness training reduces stress at work: A randomized controlled trial. Mindfulness, 10, 627-638. https://doi.org/10.1007/s12671-018-1022-0

Conversano, C., Di Giuseppe, M., Miccoli, M., Ciacchini, R., Gemignani, A., & Orrù, G. (2020). Mindfulness, age and gender as protective factors against psychological distress during COVID-19 pandemic. Frontiers in psychology, 11, 1900. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.01900

Dehghani, A., Bahariniya, S., & Servat, F. (2020). The relationship between job stress and job performance in staff staff of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences in Yazd in 2019. Tolooebehdasht, 19(2), 72-84. https://doi.org/10.18502/tbj.v19i2.3397 (In Persian).

Diamond, A., & Ling, D. S. (2020). Review of the evidence on, and fundamental questions about, efforts to improve executive functions, including working memory. Cognitive and working memory training: Perspectives from psychology, neuroscience, and human development, 143-431. https://doi.org/10.1093/oso/9780199974467.003.0008

Fornell, C. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Publications Sage. https://doi.org/10.2307/3150980

 Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., Sarstedt, M., Danks, N. P., & Ray, S. (2021). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using R: A workbook. Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-030-80519-7

Hooman, H. A. (2017). Modeling structural equations using Lisrel software. In. Samt Publications.

Hooper, D. C. (2010). J. & Mullen, MR (2008). Structural equation modeling. Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.

Hülsheger, U. R., & Alberts, H. J. (2021). Assessing facets of mindfulness in the context of work: The mindfulness@ work scale as a work‐specific, multidimensional measure of mindfulness. Applied Psychology, 70(4), 1728-1783. https://doi.org/10.1111/apps.12297

Kim, H.-Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative dentistry & endodontics, 38(1), 52-54.  https://doi.org/10.5395/rde.2013.38.1.52

Kim, P. B., Lee, G., & Jang, J. (2017). Employee empowerment and its contextual determinants and outcome for service workers: A cross-national study. Management Decision. https://doi.org/10.1108/MD-02-2016-0089

Krause, D. E. (2004). Influence-based leadership as a determinant of the inclination to innovate and of innovation-related behaviors: An empirical investigation. The leadership quarterly, 15(1), 79-102. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2003.12.006

Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610. https://doi.org/10.1177/001316447003000308

Ku, B., Phillips, K. E., & Fitzpatrick, J. J. (2019). The relationship of body mass index (BMI) to job performance, absenteeism and risk of eating disorder among hospital-based nurses. Applied Nursing Research, 49, 77-79. https://doi.org/10.1016/j.apnr.2019.05.021

Kumar, N., & Navneet Badoni, K. (2020). Mindfulness Based Stress Reduction in Diabetic and Non-Diabetic Frozen Shoulder Conditions. Physiotherapy and Occupational Therapy Journal, 13(2). https://doi.org/10.21088/potj.0974.5777.13220.4

Mehrabi, M., Etemadifar, S., Forouzandeh, N., & Sedehi, M. (2021). Effect of Psychological Empowerment on Occupational Stress among Emergency Department Nurses. Journal of Clinical Nursing and Midwifery, 9(4), 800-812. https://doi.org/sid.ir/paper/953221/fa (In Persian)

 Miryousefi, S. J., & Darekordi, F. (2020). Effect of psychological empowerment on organizational innovation with the Mediating Role of Knowledge Transfer in Sport Club Employees. Scientific Journal Of Organizational Behavior Management in Sport Studies, 7(1), 125-136.  https://doi.org/10.30473/fmss.2020.51684.2098 (In persian).

 Naami, A., & Mohammadhosseini, A. (2020). The Role of the Strengths-Based Psychological Climate on Productive Job Behaviors with Mediating Role of Strengths Use and Calling at Work. Positive Psychology Research, 6(1), 13-30. (In Persian). https://doi.org/10.22108/ppls.2020.120009.1833

Nejati, V. (2013). Cognitive Abilities Questionnaire: Development and Evaluation of Psychometric Properties. Advances in Cognitive Sciences, 15(2), 11-19. https://doi.org/sid.ir/paper/83027/en (In Persian).

Organ, D. W., & Konovsky, M. (1989). Cognitive versus affective determinants of organizational citizenship behavior. Journal of applied psychology, 74(1), 157. https://doi.org/10.1037/0021-9010.74.1.157

Peng, X., Lee, S., & Lu, Z. (2020). Employees' perceived job performance, organizational identification, and pro-environmental behaviors in the hotel industry. International Journal of Hospitality Management, 90, 102632. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2020.102632

Qasemi, V. (2013). Structural equation modeling in social research using Amos Graphics. Tehran: Jame’ehShenasan Publications.

Roohafzaei, S. A. (2021). The Role of Job Stress on the Productivity of Nurses Working in the Corona Ward of Imam Khomeini Esfarayen Hospital. https://doi.org/sid.ir/paper/1009257/en (In Persian).

Salili, F., Ahmadpour, A., & Shahraki, M. (2022). Analysis of the innovative behavior in students of Sari Agricultural College. Journal of Studies in Entrepreneurship and Sustainable Agricultural Development, 9(2), 95-112. https://doi.org/10.22069/jead.2022.20248.1600 (In Presian).

Shanker, R., Bhanugopan, R., Van der Heijden, B. I., & Farrell, M. (2017). Organizational climate for innovation and organizational performance: The mediating effect of innovative work behavior. Journal of Vocational Behavior, 100, 67-77. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2017.02.004

Williams, L. J., & Anderson, S. E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behaviors. Journal of management, 17(3), 601-617. https://doi.org/10.1177/014920639101700305

Yadav, M., & Rangnekar, S. (2015). Supervisory support and organizational citizenship behavior: Mediating role of participation in decision making and job satisfaction. Evidence-Based HRM: A Global Forum for Empirical Scholarship,  (Vol. 3, No. 3, pp. 258-278).https://doi.org/10.1108/EBHRM-04-2014-0014