بررسی آلودگی‌‎های تهدیدکننده شبکه توزیع آب شرب (مطالعه موردی: شهرستان آستارا)

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 8، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 32، شهریور 1403، صفحه 77-86   

نوع مقاله: مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v11i2.2401-1306

نویسنده

محمد گلشن^*

گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران.

چکیده

با توجه به افزایش جمعیت و توسعه جوامع شهری و روستایی، بررسی کیفیت آب شرب شهری، اهمیت بسیار بالایی دارد. حوزه‌آبخیز بهارستان تأمین‌کننده بخش اعظم آب شرب شهرستان آستارا با جمعیت 91257 نفر می‌باشد. در این تحقیق براساس مطالعات آزمایشگاهی و برنامه ایمنی آب WSP اقدام به بررسی تغییرات ناخواسته کیفیت آب و ارزیابی سیستم آب‌رسانی این شهرستان شد. برای این منظور پس از بازدید میدانی، نقاط نمونه‌برداری تعیین شده و در سه فصل بهار، تابستان و پاییز برداشت نمونه با روش انتگراسیون عمقی انجام شد. در نقاط نمونه‌برداری پارامترهای کیفیت آب شامل سدیم، منیزیم، کلسیم، فسفات، نیترات، نیتریت، بی‌کربنات، منگنز، آهن، اکسیژن‌خواهی شیمیایی، اکسیژن‌خواهی بیولوژیکی، کلی فرم گوارشی، اکسیژن محلول، میزان اسیدیته، هدایت الکتریکی و سختی کل، تعیین شدند. باتوجه به نتایج به‌دست آمده، شاخص کیفیت آب (IRWQI) منطقه محاسبه شد. نتایج کیفیت‌سنجی آب در مناطق نمونه‌برداری نشان داد که آب این رودخانه از لحاظ آب شرب مشکلی ندارد. پارامتر آهن (Fe) با ارزش 6/88 میلی‌گرم بر لیتر در سرشاخه مشند که دارای بیشترین منابع آلودگی است، بیشتر از حد مجاز بود که نشان‌دهنده اولویت انجام اقدامات کنترلی و اصلاحی در این سرشاخه است.‌ ارزش شاخص IRWQI برابر با 60/33 به‎ دست آمد که نشان‌دهنده وضعیت به‌نسبت خوب آب منطقه می‌باشد. همچنین بررسی نتایج WSP نشان داد که تشکیل تیم با امتیاز 65 درصد دارای بیشترین امتیاز بوده و امتیاز متوسط این برنامه در شهرستان آستارا 33/64 می‌باشد که با تکمیل برنامه WSP و ممانعت از ورود آلودگی به آب رودخانه، می‌توان آب آشامیدنی با کیفیت‌تر را در اختیار شهروندان قرار داد.

کلیدواژه‌ها

شرب؛ سلامتی؛ کیفیت‌سنجی؛ نمونه‌برداری

مراجع

اسکندری، سعیده، احمدلو، فاطمه، پورقاسمی، حمیدرضا، آهنگران، یزدانفر، و رضاپور، ذوالفقار. (1402). بررسی رابطه زمانی و مکانی تغییر پارامترهای اقلیمی و آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان گیلان. تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل‌ها و مراتع ایران، 21(1)، 164-186. doi: 10.22092/ijfrpr.2023.361993.1577
آقاجانلو، کامله، حاجی‌زاده، احسان، و آریایی‌زاده، سحر. (1401). ارزیابی کیفیت آب رودخانه کارون بر پایه شاخص‌های IRWQI و WAWQIدر دو ایستگاه ملاثانی و اهواز. تحقیقات آب و خاک ایران، 53(2)، 368-380. doi: 10.22059/ijswr.2022.333148.669115
باقری، هلیا، موچانی، محمد مظلومی، خلیلی، رضا، و مریدی، علی. (1403). تغییرات فصلی کیفیت آب رودخانه سرداب رود: دیدگاه‌های دوگانه شاخص کیفیت منابع آب سطحی ایران (IRWQIsc) و بنیاد ملی بهداشت (NSFWQI). مدیریت آب و آبیاری، 14(1)، 223-234. doi: 10.22059/jwim.2024.367167.1114
بنی‌اسدی، رقیه، احمدی‌زاده، سیدسعیدرضا، اعتباری، و قمی معتضه، علیرضا. (1396). مکان‌یابی دفن پسماندهای زاید شهری با تاکید بر معیارهای زیست‌محیطی و اقتصادی در مناطق شمالی ایران) مطالعه‌موردی: شهرستان آستارا، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 19(5)، 405-415. doi: 10.22034/jest.2017.11344
جعفری، مصطفی. (1391). اثرات تغییرات اقلیمی و محیطی بر تولید چوب درختان راش و بلندمازو در جنگلهای منطقه خزر. علوم چوب و کاغذ ایران، 27(3)، 386-408. doi: 10.22092/ijwpr.2012.116104
جهانگیر، محمدحسین، حسین‌دوست، محمدصادق، و ارست، مینا. (1400). ارزیابی وضعیت خشکسالی استان گیلان با استفاده از شاخص کچ-بایرام در انطباق با شاخص درصد نرمال بارندگی. مدلسازی و مدیریت آب و خاک، 1(4)، 57-67. doi: 10.22098/MMWS.2021.9407.1038
حاجی امیری، رامین. (1392). شناسایی و بررسی آلودگی‌های محیط زیست شهرستان آستارا، چالش‌ها و راهکارها. دومین همایش ملی حفاظت و برنامه‌ریزی محیط زیست. همدان، ایران. 
خوشروان، همایون، قاسمی‌نژاد، سرنا، و سلامی، فائضه. (1396). تعیین آسیب‌پذیری و ریسک مخاطرات فرسایشی بندر آستارا. اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 26(104)، 45-55.  doi: 10.22131/sepehr.2018.30517
سعیدپور، بهزاد، و سادات مدنی بروجنی، منیره. (1395). مقایسه پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب تالاب بهشت معصومه در استان قم در زمستان و تابستان. پژوهش‌های علوم و فنون دریایی، 11(2)، 50-57. 
شاهی‌دشت، علیرضا، و عباس‌نژاد، احمد. (1389). ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تخلیه سفره آب زیرزمینی دشت جیرفت و پیش‌بینی شرایط در آینده. تحقیقات منابع آب ایران، 7(1)، 77-81.
عابدینی، موسی، بابایی، طیبه، و پاسبان، امیرحسام. (1402). پهنه‌بندی مخاطرات زیست محیطی حوضه آبخیز ویرمونی استان گیلان. مطالعات علوم محیط زیست، 8(4)، 7344-7357. doi: 10.22034/jess.2023.379562.1943
عطایی، صدف. (1392). تجزیه و تحلیل مخاطرات محیط زیستی تالاب استیل آستارا با استفاده از روش Entropy. اولین همایش ملی حفاظت از تالاب‌ها و اکوسیستم‌های آبی. همدان، ایران.
کاویان، عطاالله، اسلامی، هوشنگ، و حبیب‌نژاد، محمود. (1395). تغییرپذیری مکانی کیفیت آب رودخانه هراز در جهت پایین‌دست. نشریه علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 10(32)، 77-82. 
کمالی، سیدابراهیم، استوان هادی، و تاتینا، مصطفی. (1389). برآورد شاخص زیستی وکیفیت آب رودخانه های کریم چای، لوندویل و چلوند شهرستان آستارا بوسیله جوامع حشرات آبزی کفزی. اکوبیولوژی تالاب، 1(4)، 79-89. .
کماکلی، سیده‌معصومه، اسمعیلی‌ورکی، مهدی، و نوابیان، مریم. (1401). مطالعه آزمایشگاهی راندمان افزایش اکسیژن محلول آب در سازه‌های کنترل تراز بستر سطح شیب‌دار در رژیم جریان شبه‌یکنواخت. سازه‌های آبیاری و زهکشی، 23(76)، 19-50.  doi: 10.22092/idser.2022.355968.1485
مرتضوی، مینا، شهریاری، طاهر، فنائی، فرزانه، و باریک‌بین، بهنام. (1398). ارزیابی ایمنی مدیریت تأمین و توزیع آب آشامیدنی شهر تربت‌جام با استفاده از نرم‌افزار تضمین کیفیت برنامه ایمنی آب. پژوهش در بهداشت محیط. 230-238. doi: 10.22038/jreh.2019.41239.1313
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران. (1388). استاندارد شماره 1053، آب آشامیدنی-ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آب. کمیسیون فنی تدوین استاندارد. 26 ص. 
ولی‌نژاد، فاطمه. (1389). بررسی فلزات سنگین در آب زیرزمینی روستاهای شهرستان اسلامشهر، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، 13۳ص.
روزبهایی، عباس، زهرایی، بنفشه، و تابش، مسعود. (1392). تحلیل ریسک کمیت و کیفیت آب در سیستم‌های تأمین آب شهری با در نظر گرفتن عدم قطعیت. آب و فاضلاب، 4(88)، 2-14.
یونسیان، مسعود، شریعتی، محمد، و زمانی، قاسم. (1384). دیدگاه‌ها و چالش‌های موجود در تشکیل معاونت سلامت در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات به بهداشت درمانی تهران-یک مطالعه دلفی. بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 3(1)، 9-20. 
Anik, A. H., Sultan, M. B., Alam, M., Parvin, F., Ali, M. M., & Tareq, S. M. (2023). The impact of climate change on water resources and associated health risks in Bangladesh: A review. Water Security, 18, 100133.‏ doi: 10.1016/j.wasec.2023.100133
Bosher, L. (2017). Disaster risk reduction for the built environment. Emergency management, 334pp. doi: 10.1002/9781119233015
Huang, W. W., Chen, X. J., Fan, Y. R., & Li, Y. P. (2022). Management of Drinking Water Source in Rural Communities under Climate Change. Journal of Environmental Informatics, 39(2), 136-151. doi: 10.3808/jei.202000431 
Lipps, W. C., Baxter, T. E., Braun-Howland, E. B., American Public Health Association, & American Water Works Association (Eds.). (2023). Standard methods for the examination of water and wastewater. American public health association. 
Priadi, C. R., Suleeman, E., Darmajanti, L., Putri, G. L., Genter, F., Foster, T., & Willetts, J. (2024). Policy and regulatory context for self-supplied drinking water services in two cities in Indonesia: Priorities for managing risks. Environmental Development, 49, 100940.‏ doi: 10.1016/j.envdev.2023.100940
Rahman, M. M., Haque, T., Mahmud, A., Al Amin, M., Hossain, M. S., Hasan, M. Y., & Bai, L. (2023). Drinking water quality assessment based on index values incorporating WHO guidelines and Bangladesh standards. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 129, 103353.‏ doi: 10.1016/j.pce.2022.103353
Rocha-Melogno, L., Yoo, R., Broesicke, O., Kallergis, A., Garcia, J., Herbas, E., & Brown, J. (2019). Rapid drinking water safety estimation in cities: Piloting a globally scalable method in Cochabamba, Bolivia. Science of the Total Environment, 654, 1132-1145.‏ doi: 10.1016/j.scitotenv.2018.11.119
Shaibur, M. R., Howlader, M., Ahmmed, I., Sarwar, S., & Hussam, A. (2024). Water quality index and health risk assessment for heavy metals in groundwater of Kashiani and Kotalipara upazila, Gopalganj, Bangladesh. Applied Water Science, 14(5), 1-18. doi: 10.1007/s13201-024-02169-4
Unigwe, C. O., & Egbueri, J. C. (2023). Drinking water quality assessment based on statistical analysis and three water quality indices (MWQI, IWQI and EWQI): a case study. Environment, Development and Sustainability, 25(1), 686-707.‏ doi: 10.1007/s10668-021-02076-7
World Health Organization. (2004). Guidelines for Drinking Water Quality, Third Edition, Vol. 1, Recommendations. WHO, Geneva. From: https://www.who.int/water_sanitation_health/dwq/GDWQ2004web.pdf
World Health Organization. (2005). Water safety plans managing drinking-water quality from catchment to consumer. Prepared by Annet Davison and et al. Water, Sanitaton and Health Protecton and the Human Environment World Health Organizaton. Geneva. 
World Health Organization. (2022). Guidelines for drinking-water quality: incorporating the first and second addenda. World Health Organization. 
Zamani-Ahmadmahmoodi, R., Bayati, S., Abdollahi, K., Gharahi, N., Isa-Abadi, A. R., & Chamani, A. (2023). Investigating spatial and temporal trend of groundwater quality in relation to water balance in 2007–2017: a case study of Chaharmahal va Bakhtiari Province, Iran. Applied Water Science, 13(10), 191. doi: 10.1007/s13201-023-01996-1