واکاوی تصرف پدر در اموال فرزند بالغ از منظر فقه وحقوق ایران

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 مهر 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2024.86769.1739

نویسندگان

عبدالصمد علی آبادی^{* 1}؛ هادی خوشنودی²؛ شعیب صالحی³

¹استادیار فقه و حقوق دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.

²استادیارمجتمع آموزش عالی شهید محلاتی

³کارشناس ارشد فقه مقارن و حقوق خصوصی دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی

چکیده

تصرف پدردراموال فرزندیکی ازمسائل اصلی ازآغازتاریخ بشرتاکنون بوده وهمواره به عنوان یک موضوع مهم درادیان الهی مطرح شده است.اسلام نیزبه این مسئله توجه خاصی داشته ودربسیاری ازآیات وروایات احکام مربوط به آن رابیان کرده است.البته بیشتراین احکام به چگونگی تصرف پدردراموال فرزندصغیربه دلیل ولایت پدربروی اشاره دارند،ودرزمینه تصرف پدردراموال فرزندبالغ بدون اجازه وی باابهاماتی مواجه است.بنابراین،سوال اصلی این تحقیق آن است‌‌که آیاپدربدون اجازه فرزندبالغ حق دارددرمال وی تصرف کند؟فقهادرموردجوازیاعدم جوازتصرف پدردراموال فرزنداختلاف نظردارند.مشهور فقها با دو شرط این تصرف رامجازمی‌دانند:نخست،نیازمندی پد ودوم،عدم اعطای مال ازسوی پسربه پدر.برخی دیگر،جوازتصرف رادرصورت خوف ازتلف شدن پدر مجاز می‌دانند و گروهی دیگر معتقدند که اگر پدر برای انجام حج مالی ندارد، می‌تواند از اموال فرزند استفاده کند. دیدگاه چهارم نیز به طور مطلق این تصرف را مجاز می‌داند.پژوهش حاضر که به صورت توصیفی تحلیلی است، نشان می دهد که هر یک از این دیدگاه‌ها با اشکالاتی مواجه است و جواز تصرف پدر در صورت تلف نیز اختصاص به پدر ندارد بلکه بر اساس قاعده اضطرار بر همگان جایز است. از نظر قانون ایران نیز تصرف پدر در اموال فرزند جایز نیست نتیجه آنکه تصرف پدر نسبت به اموال فرزند بالغ مثل سایر افراد بوده و نسبت پدر و فرزندی به پدر حق ویژه‌ای نمی‌دهد.

کلیدواژه‌ها

تصرف پدر؛ اموال فرزند بالغ؛ حقوق مالی والدین؛ حقوق مالی فرزندان

مراجع