ظرفیت مدل سازی مبتنی بر عامل برای سیاستگذاری ارزی در شرایط اصابت شوک تحریم؛ مطالعه موردی: ایران پس از خروج امریکا از برجام

اقتصاد پولی مالی

دوره 31، پاییز و زمستان 1403 - شماره پیاپی 28، دی 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/mfe.2024.89224.1440

نویسندگان

حسن حسن خانی^{* 1}؛ ناصر الهی²

¹خیابان وطن دوست کوچه 4 پلاک 9 طبقه 2

²گروه آموزشی اقتصاد دانشگاه مفید قم

چکیده

با گسترش ظرفیت‌های محاسباتی و شبیه‌سازی، مدل‌های مبتنی بر عامل نیز جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند. این مدل‌ها بر خلاف مدل-های نظری که عمدتاً بر حفظ چارچوب‌های تئوریک تمرکز دارند، توانایی تبیین رفتار عاملان اقتصادی را بدون در نظر گرفتن فرض کارگزار نماینده و سایر فروض دست‌وپاگیر دور از واقع دارند. در این مقاله ضمن تشریح شرایط اقتصادی پس از شوک تحریم، با روش مدل‌سازی مبتنی بر عامل به شبیه‌سازی و ارزیابی رفتار عاملان اقتصادی مؤثر در ساختار ارزی کشور ایران پس از اصابت شوک تحریم ناشی از خروج امریکا از برجام به کمک نرم‌افزار NetLogo پرداخته شده است. با توجه به اینکه پس از اصابت شوک تحریم دستکم سه نرخ ارز ایجاد می‌شود، نتایج نشان می‌دهد دستکم چهار گلوگاه سیاستی در این شرایط در پیش روی سیاستگذار ارزی وجود دارد: الف) میزان ذخایر بانک مرکزی ب) حجم فعالیت‌های سفته‌بازانه ج) شکاف میان نرخ سیاستی و نرخ بازار غیر رسمی ارز د) طول دوره زمانی تعدیل نرخ سیاستی ارز توسط بانک مرکزی. هرچه میزان ذخایر ارز و طلای در دسترس بانک مرکزی کمتر، فعالیت‌های سفته‌بازانه بیشتر، شکاف میان نرخ سیاستی و نرخ بازار غیر رسمی ارز بیشتر و طول دوره زمانی تعدیل نرخ سیاستی ارز توسط بانک مرکزی کوتاه‌تر باشد، جهش‌های نرخ ارز و تلاطمات ارزی شدیدتر خواهد بود به طوری که ممکن است بانک مرکزی در اثر مداخلات، تمامی ظرفیت و ذخایر خارجی خود را از دست داده و با انفعال کامل این بانک، کشور تحریم‌شده از پایداری نظام ارزی خارج شده و به ورطه بحران ارزی افتد.

کلیدواژه‌ها

بانک مرکزی؛ تحریم؛ تلاطمات ارزی؛ سیاست گذاری ارزی؛ مدل‌سازی مبتنی بر عامل

مراجع