نقش ژئوپلیتیک قفقاز بر تقابل تفکرات ژئو استراتژیک ایران و ترکیه

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 3، دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 36، اسفند 1403، صفحه 62-82   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2024.87951.1287

نویسندگان

ایمان میکامه¹؛ حمید رضا محمدی^{* 2}؛ کیومرث یزدان پناه درو³

¹دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران

³دانشیار، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

خلاء قدرت در قفقاز جنوبی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی  باعث شکل گیری رقابت بین قدرتهای منطقه ای و فرا منطقه ای شده است. دو کشور ایران و ترکیه با توجه به پیوندهای تاریخی و داشتن مرزهای مشترک، ظرفیت­های گسترده در زمینه های انرژی، سیاسی ، فرهنگی و  اقتصادی سعی در نفوذ و بهره برداری در کشورهای این حوزه را دارند. با استقلال سه جمهوری آذربایجان و ارمنستان و گرجستان فرصتهای جدیدی برای ترکیه و ایران برای نفوذ و تاثیرگذاری در این منطقه بوجود آمد. بر پایه واقعیتهای ژئوپلیتیکی دو کشور به این منطقه به عنوان مکمل امنیتی و اقتصادی حساسیت زیادی نشان می دهند. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است و داده های پژوهش به صورت کتابخانه­ای و اسنادی گردآوری شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­دهد، که این دو قدرت منطقه­ای به دلیل داشتن پیوستگی­های فرهنگی و قومیتی با منطقه قفقازجنوبی، خود را ملزم به ایفای نقش در معادلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی آن می­دانند. در نتیجه وجود چنین دیدگاهی باعث حضور همزمان این دو قدرت منطقه­ای در قفقازجنوبی شده و تقابل این دو قدرت منطقه ای را به همراه داشته است.

کلیدواژه‌ها

ایران؛ ترکیه؛ ژئوپلیتیک؛ ژئواستراتژی؛ قفقازجنوبی

مراجع

1-Ahmadian, G: Daneshnia, F: Karamian, K.R(2017).Identity and Middle Eastern Foreign Policy of Iran and Turkey in Syria, World Politics Quarterly, Volume 5, Issue 4, Pages 173-141. [In Persian]

2-Aydin,Mustafa,(2002),Turkish policy toward the Caucasus,the quarterly journal,no.3.

3-Azimzadeh M.M; Masoudnia, H; Emamjomezadeh. J (2017). Constructivism analysis of Turkish new foreign policy and competition with the Islamic Republic of Iran,Research Letter of International Relations, Volume 10, Issue 38 , Pages 79-106. [In Persian]

4-Bani Hashem M.G, (2010). Power Balance in Caucasia with Regard to the changes in Turkey- Armenia Relations,Strategic Studies, Quarterly, Volume 12, Issue 46. [In Persian]

5-Dehghani Firuzabadi S.J(2010). Islamic Republic of Iran's Security Policy in South Caucasus. Geopolitics Quarterly, Volume 6, Issue 17. [In Persian]

6-Ebrahimi kiapei,H: kamal,Z(2020).Strategies Conflict between Islamic Republic of Iran and the Zionist Regime in the Caucasian Strategic Area, Strategic Research of Politics, Volume 9, Issue 32, Pages 125-154 http://dx.doi.org/10.22054/qpss.2019.41432.2297 [in Persian] 

7-Ezzati,E(2000), Geostrategy, Tehran, Samat Publications. [In Persian]

8-Fallahi, E; Omidi, A(2018),  Iran's Foreign Policy in South Caucasus, Offensive or Defensive?, Central Eurasia Studies, Volume & Issue: Volume 11, Issue 2, Pages 417-433 10.22059/JCEP.2019.231482.449701. [In Persian]

9-Hafeznia, M.R (2014). Principles and Concepts of Geopolitics. Mashhad: Papoli publications. [In Persian]

10-Hakim, H ; Jafari Valdani, A(2016),  Geopolitics Changes of Caucasus and its Effects on National Security of Islamic Republic of Iran, Centeral Asia and the Caucasus Journal, Volume 21, Issue 91[In Persian]   

11-Jafari Far,E;Ahrami,S; Mohamadi,M(2018). US and Russian foreign policy in the Nagorno-Karabakh crisis, Journal of International Political Studies, Volume 7, Issue 3. [In Persian]

12-Jamali, J,(2011). Extremism in Pakistan, Tehran, Noor Institute of Thought Studies. [In Persian]

13-Javadi Arjomand, M. J, Fallahi, E (2015).The Comparative Examination of Iran and Turkey’s Foreign Policy in South Caucasus with Emphasis on Azerbaijan and Armenia, Central Eurasia Studies, Volume 8, Issue 2 . [In Persian]

14-Karabulut, Bilal,(2005) Strategy,Geo-Strategy,Geopolitic Platin Yayinlary,Ankara.

15-Minaei, M (2007), Introduction to Geostrategy, Tehran, Research Institute of Strategic Studies. [In Persian]

16-Mojtahedzadeh P ,  Hossainpour-e Pouyan R, Karimipour Y(2008). An Analysis of the Overlapping Areas of Geopolitical Realities in the Foreign Policies of the Islamic Republic of Iran and the Republic of Azerbaijan, Journal of Spatial Planning, Volume12, Issue2. [In Persian]

17-Mokhtari,B; Montazeri, H.R(2012). Investigating the patterns of conflict and cooperation in Iran-Turkey relations, Quarterly Foreign Relations History, Volume 13, Issue 52.53, Pages 1-11. [In Persian]

18-Mottaghi,E; Kazemi,H(2008).. Constructivism, Identity, Language and Foreign Policy of Islamic Republic of Iran. ,Politics Quarterly, Volume 37, Issue 4. [In Persian]

19-Norouzi N.M(2000), Iran-Turkey confrontation over Central Asia and the Caucasus, Central Asia and the Caucasus Journal,Volume 3, Issue29. [In Persian]

20-Qaisari, N; Goodarzi Mahnaz(2009),Iran-Armenia Relations: Opportunities and Barriers, Central Eurasia Studies, Volume 2, Issue 3 . [In Persian]

21-Rafie, H; Mazloomi, I(2012). Barriers to Iran-Turkey Integration in Central Asia and the Caucasus Region, Central Eurasia Studies, Volume & Issue: Volume 5. [In Persian]

22-Rashidi,A; Maleki, M(2020).  Russia's Interests and Crisis in the South Caucasus,Journal of Politics and International Relations, Volume 3, Issue 5, http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2019.16136.1076. [In Persian]

23-Seddigh,M.E(2018), A theoretical view of the foreign policy of the Islamic Republic of Iran And the Republic of Turkey in the Eurasian region, Quarterly of Political Studies, Volume 9, Issue 34, Pages 167-197. [In Persian]

24-Soltani Nejad, A; Salamat Azar R Osuli; G(2016), The Turkey's Divergent Role in Iran-Azerbaijan Relations, Central Eurasia Studies, Volume 9, Issue 2, 10.22059/JCEP.2016.60542. [In Persian]

25-Spykman,n.j.2017.america strategy in world politics: the united states and the balance of power,routledge.

­­26-Tishehyar, M; Bahrami,S(2018).  Iran's Pragmatic Foreign Policy toward South Caucasus in,  the Post-JCPOA Era. Central Eurasia Studies Volume & Issue: Volume 11, Issue 1, 10.22059/JCEP.2018.227961.449695. [In Persian]

27-Torabi, G(2013), Nato Presence in Central Asia and Caucasus and the Security  Of Islamic Republic of Iran , Political Science Quarterly, Volume 9 , Number 23; Page(s) 163 To 196. [In Persian]

28-Tuyserkani, M(2009) An analysis of the soft power of the Islamic Republic of Iran in Central Asia in comparison with the Middle East,Central Asia and the Caucasus Journal, Issue 67. [In Persian]

29-Vaezi, M (2008),The Geopolitics of the Crisis in Central Asia and the Caucasus, Foundations and Actors, Tehran, Ministry of Foreign Affairs Publishers. [In Persian]

30-Voshogh,S; Rezaei, M(2016). Iranian Perspective to Understand the Obstacles and Failure in Relations between Tehran - Baku, World Politics Quarterly,Volume 4, Issue 4. [In Persian]

31-Yazdani, E; Kheiri M(2017).  Turkey's Foreign Policy Approach in Caucasus (Case Study Republic of Azerbaijan), Central Asia and Caucasus Journal, Volume 23, Issue 98 , Summer 2017, Pages 127-152. [In Persian]

32-Zibakalamt S; Akhondi, H; Naghi Kiani, A(2014),  America and Its Influence on Iran in Achievement of the Goals in the Caucasus (Case Study: Republic of Azerbaijan),Central Eurasia Studies, Volume 7, Issue 1. 10.22059/JCEP.2014.51757. [In Persian]