تکامل هیدروژئو‌شیمیایی آبخوان دشت ایرانشهر

مهندسی عمران فردوسی

مقاله 3، دوره 37، شماره 4 - شماره پیاپی 48، بهمن 1403، صفحه 35-48   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfcei.2024.89496.1318

نویسندگان

رضا جهانشاهی^{* 1}؛ معصومه نوردی²؛ ناصر اسدی³؛ محمدرضا میربلوچ زهی⁴

¹دانشکده زمین شناسی، دانشکدگان علوم، دانشگاه تهران

²گروه زمین شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

³دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان

⁴شرکت آب و فاضلاب استان سیستان و بلوچستان

چکیده

در این تحقیق به بررسی هیدروشیمی و کیفیت منابع آب زیرزمینی در 27 محل از چاه‌های عمیق، نیمه‌عمیق و قنوات‌ در دشت ایرانشهر، استان سیستان و بلوچستان، پرداخته شده است. طبق نتایج و یافته‌های این تحقیق ارتفاع دشت از شرق به غرب کاهش یافته و جهت حرکت آب زیرزمینی از شرق به سمت غرب و تقریباً موازی مسیر رودخانه فصلی منطقه می‌باشد. تاخیر زمانی بین بارش و سطح ایستابی نشان می‌دهد در محدوده شهر ایرانشهر و بمپور و همچنین در چاه‌های مشاهده‌ای دورتر از رودخانه این تاخیر زمانی افزایش یافته است. میزان برداشت از آبخوان در مناطق پایین دست بیشتر از بالادست می باشد. در آب زیرزمینی دشت سه نوع تیپ آب کلروسدیک، بی‌کربنات سدیک و سولفات سدیک مشاهده می‌شود. میزان EC از حدود 649 تا 7047 میکروموس بر سانتیمتر از سمت شرق به غرب منطقه افزایش می‌‌یابد، درحالی‌که میزان pH از شرق به غرب کاهش پیدا می‌کند. هم‌زمان با کاهش سطح تراز آب زیرزمینی در اثر برداشت از آبخوان، روند افزایش هدایت الکتریکی و کاهش کیفیت در آب زیرزمینی اتفاق افتاده است. اکثر نمونه‌های آب زیرزمینی منطقه نسبت به کلسیت و دولومیت فوق اشباع هستند و این کانی‌ها تمایل به ته نشست دارند اما نسبت به انیدریت، ژیپس و هالیت تحت اشباع هستند و آب زیرزمینی تمایل به حل کردن این کانی‌ها دارد. بطور کلی می‌توان گفت که فاکتورهای تاثیرگذار بر کیفیت آب زیرزمینی واحدهای زمین شناسی و برداشت از آبخوان می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

آب زیرزمینی؛ اندیس اشباع کانی؛ تاخیر زمانی؛ هیدروشیمی

مراجع

[1] N. Aghazadeh, A. A. Mogaddam, “Investigation of hydrochemical characteristics of groundwater in the Harzandat aquifer, Northwest of Iran,” Environmental monitoring and assessment, vol. 176, no. 1-4, pp. 183-195, 2011.

[2] S. Karimi, Z. Mohammadi, N. Samani, “Evaluation of Hydrochemical Characteristics of Groundwater and Salinity Evolution in Semnan Plain,” Hydrogeology, vol. 2, no. 1, pp. 1-19, 2017. (In Persian).

[3] J. Rozrokh, A. Asghari Moghaddam, A. A. Nadiri, “Investigation of hydrogeochemical characteristics and qualitative classification of Harzandat plain groundwater resources for various purposes, using hydrochemical methods,”. Scientific and Research Journals Management System, vol. 19, no. 5, pp. 77-92, 2017. (In Persian).

[4] S. Ahmadi, R. Jahanshahi, V. Moeini, S. Mali, “Assessment of hydrochemistry and heavy metals pollution in the groundwater of Ardestan mineral exploration area, Iran,” Environmental Earth Sciences, vol. 77, n. 212, pp. 1-13, 2018.

[5] M. G. Mahmoodlu, N. Jandaghi, M. Sayadi, “Hydrochemical Evaluation and Qualitative Deterioration Assessment of Gorganrud River,” Iranian Journal of Geology, vol. 14, no. 55, pp. 129-145, 2020. (In Persian).

[6] M. S. Hosseini, R. Jahanshahi, N. Asadi, M. A. Nasiri, “Qualitative study of groundwater resources in the Hassanabad-Dehchah, Northeast of Neyriz, Fars province,” Hydogeology, vol. 5, no. 1, pp. 150-165, 2020.

[7] E. Fijani, S. Meysami, “Assessment of hydrochemical character ristics and groundwater suitability for drinking and irrigation purposes in Garmsar Plain, Iran,” Geopersia, vol. 13, no.1, pp. 83-102, 2023.

[8] L. Benadela, B. Bekkoussa, L. Gaidi, “Multivariate analysis and geochemical investigations of groundwater in a semi-arid region, case of superficial aquifer in Ghriss Basin, Northwest Algeria,” Journal of Groundwater Science and Engineering, vol. 10, no. 3, pp. 233-249,‏ 2022.

[9] Sistan and Baluchestan Regional Water Authority, Report of statistics and information of meteorological and hydrometric stations, 2019.

[10] E. Fijani, S. Meysami, M. Mozafari, “Evaluation of Potential and the Amounts of Groundwater Recharge in the Garmsar Plain Aquifer Using Water Table Fluctuations and Piscopo Methods,” Ferdowsi Civil Engineering, vol. 36, no. 1, pp. 1-18. 2023.

[11] M. Mozafari, M. Jamali Dizji, E. Fijani, R. Eskandari, “Estimation of hydraulic conductivity of Asaluyeh Aquifer using empirical equations based on particle size distribution,” Ferdowsi Civil Engineering, vol. 35, no. 2, pp. 63-74. 2022.

[12] C. A. J. Appelo and D. Postama, Geochemistry, groundwater and pollution, 2^nd Reading, CRC press, Amsterdam, 2006.