مطالعه خصوصیات میوه و عملکرد تعدادی از ژنوتیپ‌‌های برتر و ارقام پکان (Carya illinoensis) در شرایط آب‌و‌هوایی استان گلستان

علوم باغبانی

مقاله 12، دوره 39، شماره 2 - شماره پیاپی 66، تیر 1404، صفحه 357-345   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2024.90378.1385

نویسندگان

مینا غزایی یان^{* 1}؛ داراب حسنی²؛ صدیقه زمانی¹؛ محمد ادیبی¹

¹بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

²پژوهشکده میوه‌‌های معتدله و سردسیری، مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

پکان با نام علمی Carya illinoensis متعلق به خانواده  Juglandaceaeاست. پکان نیاز سرمایی پایینی داشته و شرایط گرم را به‌خوبی تحمل کرده و محصولی تجاری و با ارزش تولید می‌نماید. در فاز اول آزمایش، درختان پیوندی پکان شامل چهار ژنوتیپ برتر استان گلستان )‘G63’,’G43’,’G4’,’G3’) و دو رقم تجاری ̓ماهان̒ و ̓کومانچ̒ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در دو منطقه در استان گلستان به‌مدت سه سال مورد ارزیابی قرار گرفتند و خصوصیات رویشی مورد مطالعه قرار گرفتند. در فاز دوم آزمایش، خصوصیات و عملکرد میوه براساس دسکریپتور پکان بررسی شد. اثر مکان و سال تنها بر صفت وزن میوه معنی‌دار گردید. بر این اساس، بیشترین وزن میوه در ژنوتیپ ‘G43’ (75/11 گرم) بود. ژنوتیپ ‘G43’ در بین ارقام و ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در هر دو منطقه دارای میزان رشد قوی‌تر بوده و حجم تاج بالاتری نشان داد. براساس نتایج حاصله، از نظر عملکرد در میان ژنوتیپ‌های استان و رقم موجود، بالاترین عملکرد در سال دوم و متعلق به ژنوتیپ G43 (62/1 کیلوگرم به‌ازای هر درخت) و پس از آن‘G63’ (با میزان 17/1 کیلوگرم به‌ازای هر درخت) و کمترین عملکرد در رقم کومانچ (با میزان 8/0کیلوگرم به‌ازای هر درخت) بوده است. همچنین از نظر وزن میوه نتایج نشان داد که ژنوتیپ ‘G43’ در گرگان در سال دوم بیشترین وزن میوه (2/12 گرم) را داشته است. همچنین این ژنوتیپ از نظر ابعاد میوه دارای بیشترین طول میوه (22/4 سانتی‌متر) می‌باشد. ژنوتیپ‘G4’ در گرگان در سال دوم دارای کمترین وزن میوه (74/5 گرم) بوده است. مقایسه میانگین درصد مغز نشان داد که ژنوتیپ‌های ‘G3’ و ‘G4’ اختلاف معنی‌داری نداشته و در یک گروه قرار می‌گیرند. بیشترین درصد مغز در ژنوتیپ‌های ‘G3’ (4/53- 31/53 درصد) و ‘G4’ (83/54- 43/55 درصد) در هر دو مکان و هر دو سال می‌باشد. در این صفت، ژنوتیپ‌های ‘G43’ و ‘G63’ و رقم کومانچ تفاوت معنی‌داری نداشته و هر سه در یک گروه قرار گرفتند. براساس نتایج فاز اول اجرای طرح، بیشترین ارتفاع در رقم ماهان (5/242 سانتی‌متر) و کمترین در ژنوتیپ ‘G63’ (66/118 سانتی‌متر) بود. همچنین کمترین گسترش تاج در ژنوتیپ ‘G63’ (11/90 سانتی‌متر) و بیشترین در رقم کومانچ (72/138) به دست آمد. اختلاف معنی‌داری بین دو منطقه از نظر تأثیر بر صفات رویشی به دست آمد. طول فصل رشد در بین ارقام در منطقه گنبد 257 روز و در گرگان از 237 تا 247 روز متفاوت بود. براساس ارزیابی این دو فاز و با در نظر گرفتن شرایط رشد و باردهی، دو ژنوتیپ’G4’، ’’G43 و ’G63’ می‌توانند به‌عنوان ژنوتیپ‌های امیدبخش جهت توسعه مد نظر قرار داده شوند.

کلیدواژه‌ها

تغییر اقلیم؛ سازگاری؛ گردوسانان؛ گرده‌افشانی؛ گرگان

مراجع

1. Ajamgard, F., Rahemi, M., & Vahdati, K. (2017). Determining the pollinizer of pecan cultivars. Journal of Nuts, 1(8), 41-48.
2. Ajamgard, F., & Hasani, D. (2007). Investigating and comparing the quantitative and qualitative performance of pecan cultivars. Final Report, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO). Dezful, Iran. 21 pp. (in Persian)
3. Aleta, N., & Ninot, N. (1993) . Field evaluation of 21 cultivars in catalonta (Spain). International Walnut Meeting. Tarragon , Spain. https://doi.org/17660/ActaHortic.1993.311.38
4. Badyal, J.M., & Upadhayay, K. (2004). Evaluation of various cultivars of pecan under subtropical climate of India. VII International Symposium on Temperate Zone Fruits in the Tropics and Subtropics. Nauni, Solan, India. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2004.662.21
5. Crane, H.L., & Hardy, M.B.(1934). Interrelation between cultural treatment of pecan trees, the size and degree of filling of the nuts and the composition of kernels. Journal of Agricultural Research, 49, 648-661.
6. Esmaeili, F., Sarli, R., & Khodadad, M. (2018). Measurement of climatic index for tourism development in rural and urban areas (case study: Gonbad). Iranian Natural Ecosystems, 9(2), 127-144. (in Persian)
7. Fronza, D., Hamann, J.J., Both, V., Anese, R.O., & Meyer, E.A. (2018). Pecan cultivation: General aspects, Ciência Rural, 48(2), 1-9. http://doi.org/10.1590/0103-8478cr20170179
8. Ghazaeian, M. (2012). Study of vegetative and reproductive traits of some pecan genotypes in Golestan province. Final Report, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO). Gorgan, Iran. 28 p. (in Persian)
9. Perez, A., Pollack, S., Johnson,, Krissoff, B., & Calvin, L. (1997). Fruit and Tree Nuts Situation and Outlook. Commercial Agriculture Division, Economic Research Service, U.S. Department of Agriculture, August 1997, FTS-280. 53 p.
10. McKay, J.W. (1947). Embryology of pecan. Journal of Agricultural Research, 74, 263-283.
11. Rajaram, , Burke, K., Connell, B., Myint, T., & Sabaté, J.(2001). A monounsaturated fatty acid–rich pecan-enriched diet favorably alters the serum lipid profile of healthy men and women. Journal of Nutrition, 131, 2275-2279. https://doi.org/10.1093/jn/131.9.2275
12. Rui, Zh., Fangren, P., & Li,Y. (2015). Pecan production in China. Scientia Horticulturae, 197, 719-727. http://doi.org/10.1016/j.scienta.2015.10.035
13. Tamponi, G.(1990). Introduction and evaluation of pecan cultivar in Italy. I International Symposium on Walnut Production. Budapest, Hungary.
14. Tuzcu,, Kaplankiran, K., & Yesiloglu, T. (1993). Present status and prospect of pecan nut culture and trials in Turkey. International Walnut Meeting. Tarragon , Spain.
15. Ul, , Syed, Zia, H., Asghar, S., Iqbal, M., Saleem, A., Iqbal, S., Batool, I., Rehman, A., Abdul, M., Khan, S., Rafique, R., Khalid, S., Zulfiqar, B., Bibi, R., Malik, S., & Attiq, A. (2023). Multilocation adaptability studies of pecan nut for assessing the scope of pecan nut cultivation in Punjab. Journal of Agriculture and Veterinary Science, 2(2), 83-90.
16. Wolstenholme, B.N. (1980). The ecology of pecan trees. Part 1. Characteristics of the native habitat. The Pecan Quarterly, 13(2), 32-35.
17. Wood, B.W., Smith, M., Worley, R.E., Thompson, T., & Grauke, L.J. (1997). Reproductive and vegetative characteristics of pecan cultivars. Hort Science, 32(6), 1028-1033. http://doi.org/10.21273/hortsci.32.6.1028
18. Zhang, R.Q., Lv, F.D., He, F., & Li, B. (2002). Cultural regionalization for the introducedpecan tree in China III: region designation and description. Journal of Centeral South University, 22, 14–19.