اثر شوک‌های قیمت نفت بر توان خانوار در مواجهه با ریسک در کشورهای منتخب صادرکننده نفت

اقتصاد و توسعه منطقه ای

دوره 31، پاییز و زمستان28، بهمن 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.2024.90695.1255

نویسندگان

رؤی محمد کاظم¹؛ سارا قبادی^{* 2}؛ حسین شناوه مجید الزرکانی³؛ حسین شریفی رنانی³

¹دانشجوی دکتری رشته علوم اقتصادی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

²استادیار گروه اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

³دانشیار گروه اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

خانوار نهاد مهمی است که پرورش نیروی کار و تبدیل آن به سرمایه‌های انسانی را بر‌عهده دارد. این نهاد با ریسکها و مسائل آسیبزایی مواجه است که توانایی مقابله با آنها بر وضعیت رفاهی اعضای خانوار و جامعه اثرگذار است. در کشورهای صادرکننده نفت شوک‌های قیمت نفت بر تمامی جنبه‌های اقتصاد از جمله توان خانوار در مواجهه با ریسک اثرگذارند. هدف پژوهش حاضر تحلیل اثرات متقارن و نامتقارن شوک‌های قیمت نفت بر توان خانوار در مواجهه با ریسک در 10 کشور منتخب صادرکننده نفت طی سال‌های 2021-2002 می‌باشد. بدین منظور شاخص توان خانوار در مواجهه با ریسک با استفاده از متغیرهای زیر‌مجموعه دسترسی به منابع مالی، حمایت اجتماعی، سرمایه انسانی و ظرفیت اقتصادی دولت و با روش تحلیل مؤلفه اصلی (PCA) ساخته شد. برای دستیابی به هدف مقاله از روش‌‌های میانگین گروهی جمعی (PMG) و خودتوضیحی با وقفه‌های توزیعی غیرخطی (PNARDL) استفاده شد. نتایج نشان داد تخمین به روش غیرخطی نسبت به روش خطی کارایی بیشتری دارد. بر اساس نتایج روش غیرخطی در بلندمدت شوک مثبت و منفی قیمت نفت به ترتیب منجر به افزایش و کاهش توان خانوار در مواجهه با ریسک شده است. تقاضای جهانی نفت و سرمایه فیزیکی اثر مثبت و جمعیت اثر منفی بر توان خانوار در مواجهه با ریسک داشته است. بر اساس ضریب تصحیح خطا در هر دوره 4/35 درصد از عدم تعادل‌های کوتاه‌مدت تعدیل شده و به روند بلندمدت همگرا شده است. آزمون تقارن حاکی از متقارن بودن شوک‌های مثبت و منفی قیمت نفت در کوتاه‌مدت و عدم تقارن آن‌ها در بلندمدت است.

کلیدواژه‌ها

توان خانوار در مواجهه با ریسک؛ شوک نفتی؛ تحلیل مؤلفه‌های اصلی؛ روش خودتوضیحی با وقفه‌های توزیعی غیرخطی

مراجع