تجزیه و تحلیل الگوهای زمانی- مکانی سفر حمل‌ونقل عمومی شهر مشهد

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 بهمن 1403   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2025.88337.1430

نویسندگان

شریعت رادفر¹؛ حمیدرضا کوشا²؛ علی غلامی^{* 3}؛ عاطفه امین دوست⁴

¹گروه مهندسی صنایع، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

³گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی ، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

⁴گروه مهندسی صنایع، واحد نجف آباد ، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

چکیده

الگوهای سفر به‌طور قابل توجهی با ویژگی‌های خاصی مثل تنوع مکانی و زمانی مسافران، تراکم جمعیتی، کاربری زمین و دسترسی به وسایل نقلیه عمومی در ارتباط هستند و ایجاد پیوندهای معنی‌دار بین آنها مسأله مهمی می‌‌باشد. الگوی نحوه حرکت افراد و رفتارهای سفر آنها ارتباط تنگاتنگی با ساختارهای شهری دارد. در این مطالعه برای درک بهتر این الگوها در سفر حمل‌ونقل عمومی شهر مشهد، یک تحلیل خوشه‌بندی ناحیه محور بر پایه داده‌های کارت هوشمند انجام شده است. بر پایه تراکنش‌های سفر حمل‌ونقل عمومی از الگوریتم K-Means برای خوشه‌بندی نواحی در بازه‌های زمانی صبح، ظهر و عصر، و از الگوریتم Mean Shift برای خوشه‌بندی آنها بر پایه متغیرهای مکانی جمعیت و مساحت انواع کاربری ساخته شده در هر ناحیه، استفاده شده است. در خوشه‌بندی زمانی نواحی برای تراکنش‌های اتوبوس به 2 و قطارشهری به 7خوشه؛ و در خوشه‌بندی مکانی نواحی به 8خوشه تقسیم شدند. تحلیل خوشه‌‌ها با اطلاعات جمعیتی و مساحت کاربری ساخته شده در هر ناحیه نشان داد که هر خوشه عملکرد خاص خود را دارد و یک دلیل واحد و مشخص برای میزان تراکنش همه نواحی نمی‌توان تعیین کرد. یافته‌های پژوهش توانستند ارتباط بین جمعیت و مساحت کاربری مسکونی ساخته شده را با تراکنش‌های صبح و یا کاربری‌های تجاری و آموزشی با تراکنش‌های ظهر و همچنین ارتباط بین تراکنش‌های نواحی حاشیه‌ای با مناطق مسکونی نزدیک خارج از شهر را در بازه‌های زمانی تصدیق نمایند. نتایج این مطالعه در طراحی و توسعه سیاست‌های زمین و حمل‌ونقل برای تصمیم‌گیرندگان و برنامه‌ریزان این حوزه‌ها با اهمیت می‌باشد.

کلمات کلیدی: الگوهای زمانی و مکانی، خوشه‌بندی نواحی ترافیکی، داده‌های کارت‌های هوشمند، کاربری ساخته شده

کلیدواژه‌ها

الگوهای زمانی و مکانی؛ جمعیت؛ خوشه‌بندی نواحی ترافیکی؛ داده‌های کارت‌های هوشمند؛ کاربری ساخته شده

مراجع