شناسایی و تحلیل نیازهای آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان در حوزه خدمات کتابخانه‌های عمومی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 5، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28، آذر 1403، صفحه 97-114   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2024.87306.1202

نویسندگان

منصور کوهی رستمی^{* 1}؛ سارا نیل درار²؛ مجتبی جهانی فر³

¹عضو هیأت علمی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²کارشناسی ارشد، علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³عضو هیات علمی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

مقدمه: این پژوهش با هدف بررسی و شناسایی نیازهای اطلاعاتی و آگاهی‌بخشی اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان در حوزه خدمات کتابخانه‌های عمومی طراحی شده است. این اجتماعات به دلیل ویژگی‌های فرهنگی، زبانی و اجتماعی خاص خود، نیازهای متفاوتی نسبت به سایر گروه‌ها دارند. با توجه به اینکه کتابخانه‌های عمومی نقش حیاتی در افزایش سطح دانش، فرهنگ، و آگاهی عمومی جوامع دارند، این مطالعه تلاش دارد تا نیازهای خاص این جوامع را شناسایی کند و راهکارهایی برای بهبود خدمات کتابخانه‌ای ارائه دهد. این پژوهش همچنین به دنبال آن است تا نشان دهد چگونه کتابخانه‌های عمومی می‌توانند به‌عنوان مراکز اطلاعاتی معتبر و به‌روز، نه تنها به نیازهای آموزشی و فرهنگی این جوامع پاسخ دهند، بلکه به شکل‌دهی هویت فرهنگی آن‌ها نیز کمک کنند. 
روش‌: در پژوهش حاضر از طرح پژوهش آمیخته اکتشافی استفاده شد. در طرح اکتشافی حاضر ابتدا با روش گروه‌های کانونی و از طریق تحلیل مضمون به واکاوی میان‌ ذهنیت اعضای جامعه هدف پژوهش جهت استخراج و صورت‌بندی نیازهای آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی پرداخته شد؛ سپس با استفاده از روش پیمایشی توصیفی یافته‌های حاصل از بخش کیفی را در قالب پرسشنامه جهت دستیابی به تعمیم‌پذیری یافته‌ها، مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. نمونه پژوهش بخش کیفی شامل 5 گروه کانونی از 5 شهرستان منتخب استان خوزستان بودند. جامعه پژوهش در بخش کمی 20 هزار نفر از اعضای عرب‌زبان عضو کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان بودند که تعداد 517 پرسشنامه جمع‌آوری شد و به‌عنوان نمونه در پژوهش مشارکت داشتند.
یافته­‌ها: یافته‌های کیفی نشان داد که فضاسازی هویت‌­بخش، اطلاع‌رسانی هویت‌­بخش، مخزن جامع و فعالیت‌های رسانه‌ای شاخص، مقوله‌های محوری نیازهای آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان هستند. نتایج کمی نیز نشان داد که به‌ترتیب اولویت، بیشترین میانگین به مؤلفه اطلاع‌­رسانی هویت‌­بخش تعلق یافته است و فعالیت رسانه‌­ای شاخص، مخزن جامع و فضاسازی هویت‌بخش در رتبه‌­های دوم تا چهارم قرار گرفته‌­اند. همچنین یافته‌­ها نشان داد که بین نیازهای فضاسازی هویت‌بخش گروه‌های سنی و تعامل جنسیت و گروه سنی تفاوت معنی‌داری وجود دارد. بین فعالیت­‌های رسانه‌ای شاخص زنان و مردان و تعامل بین جنسیت و گروه سنی تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. تفاوت معناداری بین نیازهای مخزن جامع برای زنان و مردان و تعامل بین جنسیت و گروه سنی مشاهده نشده است. همچنین بین نیازهای فضاسازی هویت‌بخش و گروه‌های سنی، تفاوت معناداری مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: کتابخانه‌­های عمومی به‌عنوان مراکز اطلاع‌رسانی و انتشار اطلاعات می‌توانند نقش مهمی در ارتقای سطح آگاهی و فرهنگ اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان داشته باشند و نه‌تنها به‌عنوان مراکز فرهنگی و آموزشی بلکه به‌عنوان مرکز اطلاعات معتبر و به‌روز عمل کنند. این پژوهش با تحلیل نیازهای اطلاعاتی، چهار حوزه حیاتی را برای افزایش خدمات کتابخانه‌های عمومی اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان را شناسایی کرد. مسئولان کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از این یافته‌ها برای مدیریت مجموعه‌های مرتبط فرهنگی، طراحی برنامه‌ها به زبان عربی، و اجرای استراتژی‌های هدفمند اطلاع‌رسانی استفاده کنند تا اطمینان حاصل شود که این کتابخانه­ها واقعاً نیازهای همه اعضای اجتماعات عرب‌زبان را برآورده می‌کنند.
 

کلیدواژه‌ها

نیازهای اطلاع‌رسانی؛ نیازهای آگاهی‌بخشی؛ کتابخانه‌های عمومی؛ خدمات کتابخانه؛ برنامه‌های کتابخانه‌های عمومی؛ اجتماعات عرب زبان؛ استان خوزستان

مراجع

Abu, R. (2014). Community development and rural public libraries in Malaysia and Australia. Unpublished thesis (Doctor of Philosophy). Melbourne: Victoria University of Australia. Faculty of Arts, Education, and Human Development. http://vuir.vu.edu.au/24833/[Accessed 16 March 2017].

Akyıldız, S. T., & Ahmed, K. H. (2021). An overview of qualitative research and focus group discussion. International Journal of Academic Research in Education, 7(1), 1-15.

Audunson, R. (2005). The public library as a meeting‐place in a multicultural and digital context: The necessity of low‐intensive meeting‐places. Journal of documentation, 61(3), 429-441. https://doi.org/10.1108/00220410510598562

Bazargan, A. (2022). An introduction to qualitative and mixed research methods. Didar Publishing House. [In Persian].

Biranvand, A., & Nikkar, M. (2012). Public Libraries and Cultural Development. . Chapar. [In Persian].

Braun V, C. V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qual Res Psychol, 3(2), 77–101.

Correa, A. F., Mchombu, K. J., Rodriguez, G. M., Diana, R., & Yapa, N. U. (1997). Rural information provision in developing countries: measuring performance and impact. New York: UNESCO.

Department for Environment, F. a. R. A. D. A. C. E. (2014). Rural library services in England: exploring recent changes and possible futures.

Ghafary Qadiri, J., & Shaqayeqi, M. (2023). Public Libraries and Analysis of Their Social Functions as a Communicative-Media Institution. Information and Public Libraries Research, 16(3), 5-38. https://doi.org/https://doi.org/20.1001.1.26455730.1389.16.3.1.4 . [In Persian].

Ghanbari Borzian, A. (2023). Factors Influencing the Salience of National Identity among Arabs in Khuzestan (A Grounded Theory). Sociological Studies (Journal of Social Sciences), 30(1), 313-333. [In Persian].

Halek, M., Holle, D. & Bartholomeyczik, S. . (2017). Development and evaluation of the content validity, practicability and feasibility of the Innovative dementia-oriented Assessment system for challenging behavior in residents with dementia. BMC Health Service Researches, 17, 1-26.

Harris, R., & McKechnie, L. . (2017). Libraries, equity and social inclusion. Library Trends, 65(4), 493-512. https://doi.org/10.1353/lib.2017.0023

Hildreth, S. (2007). Rural libraries: the heart of our communities. Public Libraries, 46(2).

Issak, A. (2000). Public libraries in Africa: a report and annotated bibliography. Oxford: An InternationalNetwork for the Availability of ScientificPublication (INASP). http://www.inasp.info/uploads/filer_public/2013/03/08/public_libraries_in_africa.pf[Accessed 1 March 2017].

Jill, P. (2007). Public Library Services: IFLA/UNESCO Guidelines for Development. (A. Shakoui, Trans.). Chapar. [In Persian].

Khademizadeh, S., Shekari, M. R, Navah, A., Hashemi, E., Koohi Rostami, M. (2021). Rethinking in functioning Public Libraries from the Perspective of Jürgen Habermas Public Sphere. . National Studies on Librarianship and Information Organization (NASTINFO), 32(2), 3-22. https://doi.org/https://doi.org/10.30484/NASTINFO.2021.2810.2026 . [In Persian].

Kiger, M. E., & Varpio, L. (2020). Thematic analysis of qualitative data. Medical teacher, 42(8), 846-854. https://doi.org/10.1080/0142159X.2020.1755030.

Lin, W. X., & Boamah, E. . (2019). Auckland libraries as a multicultural bridge in New Zealand: Perceptions of new immigrant library users. Global Knowledge, Memory and Communication, 68(6/7), 581-600. https://doi.org/10.1108/GKMC-04-2019-0046

Mallik, S., & Nayek, J. K. (2018). Public library role for the development of socio economic conditions of Lodha Community in Senna and Chandana mouza, Keshiary block, Paschim Medinipur. Library Philosophy and Practice, 1-20.

Mohammed, B. B. (2019). Provision of public library services to meet the information needs of rural dwellers in the North-Western zone of Nigeria (Doctoral dissertation).

Momodu, O. M. (2012). Rural libraries and community in Nigeria. International Journal of Basic, Applied and Innovative Research, 1(3), 91-97.

Mtega, W. P. (2012). Access to and usage of information among rural communities: a case study of Kilosa district Morogro region in Tanzania. The Canadian Journal of Library and Information Practice and Research, 7(1). https://doi.org/https://doi.org/10.21083/partnership.v7i1.1646.

Mutula, S., & Majinge, R. M. . (2016). Information behaviour of students living with visual impairments in university libraries: a review of related literature. . Journal of Academic Librarianship, 45(5), 1-7. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.acalib.2016.06.019.

Obinyan, G. A., Obinyan, O. O., & Aidenojie, E. (2011). Use of information resources in four branches of a state public library in Nigeria. Chinese Librarianship: an International Electronic Journal, 31, 1-16.

Okiy, R. B. (2003). Information for rural development: challenge to Nigerian rural public libraries. Library Review, 52(3), 126-131.

Oyeronke, A. (2012). Information as an economic resource: the role of public libraries in Nigeria. Chinese Librarianship: an International Electronic Journal, 34, 66-75.

Oyovwe-Tinuoye, G. O., Omeluzor, S. U., & Emeka-Ukwu, U. (2015). Rejuvenating Public Library Services in Delta State for National Development. Open Access Library Journal, 2(11), 1-9. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.4236/oalib.1102048.

Patton, M. Q. (2002). Qualitative evaluation and research methods. Thousand Oaks, CA: Sage.

Pyati, A. K. (2009). Public library revitalization in India: hopes, challenges, and new versions. First Monday(14). https://doi.org/https://doi.org/10.5210/fm.v14i7.2588.

Sultana, R. (2014). Rural library services: lesson from five rural public libraries in West Bengal. Journal of Humanities and Social Science Invention, 3(10), 27-30.

Williamson, R. (2020). Learning to belong: Ordinary pedagogies of civic belonging in a multicultural public library. Journal of intercultural studies, 41(5), 543-558. https://doi.org/10.1080/07256868.2020.1806801