سنجش اثرات گردشگری منفعت محور حامی فقرا در مناطق روستایی و تبیین راهبردهای اتخاذ شده از سوی روستائیان (مطالعه موردی روستاهای اطراف دریاچه زریبار شهرستان مریوان)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1404

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2025.91021.1509

نویسندگان

سعدی محمدی^{* 1}؛ سید طاهر بارخدا²

¹دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستائی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر گردآوری داده‏ها در بخش نظری با منابع اسنادی و در بخش عملی مبتنی بر پیمایش میدانی با ماهیتی کمی‏گرایانه و قیاسی و به صورت مقطعی در میان 8 روستاهای پیرامون تالاب زریوار انجام پذیرفته‏است. جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوار روستاهای محور تالاب در بر می‏گیرد که با فرمول کوکران و توزیع طبقه‏ای تعداد 363 پرسشنامه محقق‏ساخته، دربرگیرنده شاخص‏های مرتبط با کاهش فقر روستایی متاثر از توسعه گردشگری در میان آنها توزیع گردید. یافته‏های حاصله به واسطه تجزیه و تحلیل داده‏ها با بهره‏گیری از ابزارهای آمار استنباطی، نشان داد که در سه بعد بهبود وضعیت اقتصادی(2.33)، اجتماعی(میانگین 2.28) و طبیعی(2.97) وضعیت نامناسب و تنها در بعد بهبود وضعیت کالبدی – فضایی(3.08) است که توسعه گردشگری در سطح منطقه مورد مطالعه توانسته است به تغییرات نسبتا مثبتی در کیفیت زندگی فقرای روستایی منجر گردد. همچنین، موثرترین بعدی که بیشترین، قدرت تبیین‏کنندگی وضع موجود نامناسب در ارتباط با عدم اثرگذاری گردشگری در حمایت از فقرای روستایی منطقه مورد مطالعه را دارد؛ بعد اقتصادی و سپس؛ اجتماعی هستند. نتایج حاصله، نشان از وجود تفاوت معنی‏دار در ابعاد اقتصادی و اجتماعی و عدم وجود این تفاوت در دو بعد طبیعی و کالبدی در میان اثرگذاری توسعه گردشگری بر کیفی زندگی فقرای روستاهای مورد مطالعه است که توسط سه متغیر جمعیت خانوارها، سن و تنوع منابع درآمدی روستا قابل تبیین بودند. کارگری ساده در مراکز خدماتی گردشگری؛ افزایش ساعات کاری؛ قرض گرفتن پول جهت تامین سرمایه؛ مصرف پس‏اندازها و فروش طلا و فلزات گرانبها ذخیره‏ای جهت تامین سرمایه؛ فروش زمین و یا اجاره دادن باغات؛ دریافت وام و بازاریابی مجازی و فروش مجازی صنایع دستی و اقامتگاه، مهمترین؛ راهبردهای اتخاذی از سوی فقرای روستایی منطقه در راستای تامین معیشت و یا بهره‏مندی از منابع گردشگری بوده‏است

کلیدواژه‌ها

گردشگری روستایی؛ گردشگری منفعت محور حامی فقرا؛ مدیریت گردشگری؛ نواحی روستایی محور تالاب زریوار