ارزیابی کارایی استفاده از آب و نیتروژن در ژنوتیپ‌های جو (Hordeum vulgare) دیم

پژوهشهای زراعی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 فروردین 1404   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2024.89493.1348

نویسنده

ولی فیضی اصل^*

مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

چکیده

اثرات متقابل آب و نیتروژن در تولید جو به اثبات رسیده است. برای ارزیابی این اثرات، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و به صورت کرت‌های دو بار خردشده با دو سطح آبیاری تکمیلی (50 میلی متر در پائیز و 50 میلی‌متر در پائیز + 30 میلی متر در اواخر ساقه رفتن)، 5 سطح نیتروژن (0، 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار) و 5 رقم و لاین پیشرفته جو دیم (آرتان، قافلان،  ERBYT(90-93)-22،  ERBYT(92-95)-8 و  ERBYT(93-96)-8) در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (1402-1400) اجرا شد. عملکرد، اجزای عملکرد، کارایی استفاده از نیتروژن (NUE) و آب (WUE) و سهم نیتروژن خاک (CSN) در تولید تعیین شد. نتایج نشان داد، در هر دو سطح آبیاری تکمیلی، بیشترین عملکرد از مصرف 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به دست آمد که با تیمار N0 اختلاف معنی‌دار داشت، اما با سایر سطوح مصرف نیتروژن در یک کلاس آماری قرار گرفت. اثر متقابل آبیاری تکمیلی در نیتروژن بر روی عملکرد 7/1 برابر بیشتر از اثر آبیاری تکمیلی و نیتروژن بود. هر دو عامل از طریق افزایش تعداد سنبله در واحد سطح عملکرد را افزایش دادند. با مصرف نیتروژن NUE و بهره‌وری جزئی نیتروژن (PFP) به‌صورت نمایی کاهش یافت و بیشترین آنها برای عملکرد دانه به ترتیب 47 و 104 کیلوگرم بر کیلوگرم از تیمار N30 به دست آمد. مصرف نیتروژن باعث افزایش معنی‌دار WUE برای تولید عملکرد دانه و بیولوژیک به ترتیب 48 و 56 درصد شد. سهم نیتروژن کودی در تولید عملکرد به طور میانگین 3/16 درصد بیشتر از سهم نیتروژن خاک بود. در مجموع تیمار دو مرحله آبیاری تکمیلی (50 میلی‌متر در پائیز + 30 میلی‌متر در اواخر ساقه رفتن) با مصرف 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص برترین بود.

کلیدواژه‌ها

رگرسیون تکه‌ای؛ سهم نیتروژن خاک در تولید؛ دمای پوشش سبز؛ عملکرد؛ اجزای عملکرد

مراجع