بررسی جغرافیای سیاسی عربستان سعودی با تاکید بر شکاف‌های داخلی

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 26 فروردین 1404

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2025.90400.1315

نویسندگان

محمدرضا جوفار¹؛ علیرضا محرابی^{* 2}؛ حمیدرضا محمدی²

¹دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانشیار جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

عربستان سعودی به‌عنوان کشوری تازه تاسیس و برخاسته از نظام قبیله‌ای-مذهبی به علت وجود جامعه نیمه سنتی-نیمه مدرن باعث شده زندگی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مردم این کشور با چالش‌ها و نارضایتی‌هایی همراه گردد. تاسیس این کشور به سال 1932 بر می‌گردد و این سابقه کوتاه، تنوع قومی، نژادی، مذهبی، ایدئولوژی و امثال آن موجب پیدایش چالش‌هایی در این کشور شده است. این چالش‌ها برخاسته از شکاف‌های جغرافیای سیاسی پادشاهی سعودی است و شناخت آن موجب دقت در تحلیل‌ها و کمک به تحقیقاتی است که آینده پژوهی این کشور را بررسی می‌نمایند. عربستان سعودی علاوه بر هم‌مرزی دریایی با ایران، از نظر ایدئولوژیک و تأثیرگذاری در جهان اسلام اهمیت ویژه‌ای دارد. وجود دو شهر مقدس مکه و مدینه، حضور زائران ایرانی، و رقابت با جمهوری اسلامی ایران برای رهبری جهان اسلام، جایگاه خاصی به این کشور می‌بخشد. از این رو این پژوهش با هدف بررسی شکاف‌های جغرافیای سیاسی عربستان سعودی، به بررسی جریان‌های داخلی و جغرافیای سیاسی این کشور پرداخته است. پژوهش حاضر کاربردی و روش آن کیفی و از نوع توصیفی-تحلیلی است. گردآوری داده‌ها اسنادی-کتابخانه‌ای است. پژوهش به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش است که «شکاف‌های جغرافیای سیاسی عربستان سعودی چیست». در نهایت این پژوهش، عربستان سعودی را دارای شکاف‌های مذهبی، قومی-قبیله‌ای، اقتصادی و سیاسی می‌داند. به نظر می‌رسد در صورت عدم مدیریت صحیح این شکاف‌ها، دولت با تنش‌های داخلی میان شیعیان و اهل تسنن، نخبگان، قبایل، سنت‌گرایان و اصلاح‌طلبان و همچنین جوانان مواجه خواهد شد. این شکاف‌ها ظرفیت آن را دارند که بقاء آل‌سعود را تهدید نمایند.

کلیدواژه‌ها

جغرافیای سیاسی؛ عربستان سعودی؛ شکاف داخلی؛ جامعه؛ چالش

مراجع