بررسی مهارتهای تفکر انتقادی براساس رویکرد یادگیری ویگوتسکی مطالعه موردی داستان‌های کودک «تغرید النجار»

زبان و ادبیات عربی

دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 37، شهریور 1403، صفحه 36-52   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jallv16.i2.2406-1426

نویسندگان

آزاده قادری^* ؛ علی اصغر یاری اصطهباناتی

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر، استادیار گروه زبان وادبیات عربی

چکیده

از آنجایی که رویکردهای یادگیری شناختی، ازجمله یادگیری اجتماعی ویگوتسکی به مهارت­های تفکر انتقادی توجه دارد، کاربست مبانی روشمند این رویکردها برای نهادینه‌سازی این مهارت‌ها که از ضروریات زندگی انسان معاصر به شمار می‌آید، اثربخشی بسیار زیادی خواهد داشت. پژوهش پیش رو به بررسی داستان‌های کودکانه «تغرید النجار»، – نویسندة معاصر اردنی- می‌پردازد. این مطالعه با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای مدل شش‌گانه مهارت‌های انتقادی «فاسیونه» انجام می‌شود. هدف اصلی این پژوهش تحلیل کنش‌ها، عملکرد و گفتگوهای شخصیت‌ها در این‌گونة ادبی است و همچنین بررسی نحوة آموزش این مهارت‌ها با تأکید بر اصل سکوسازی و نقش تسهیل‌گری بزرگ‌ترها و همسالان ماهرتر در منطقة تقریبی رشد کودک می‌پردازد. نتایج پژوهش بیانگر این مهم است که «تغرید النجار» با کاربست بیان کودکانه در قالب داستان، آن را بسان ابزار میانجی برای رشد تفکر و خصوصاً تقویت تفکر انتقادی برگزیده‌است که در نهایت منجر به کمک در رشد شناختی و اجتماعی مخاطبش می­گردد؛ با توجه به ردة سنی مخاطب، آموزش مهارت خودتنظیمی و تفسیر در ردة اول و دوم قرار دارد، که در راستای تقویت شناخت، هویت بخشی، شکل‌گیری شخصیت، آگاهی بخشی، تولید دانش برای کودک بکار گرفته‌شده‌اند؛ همچنین مهارت استنباط، تحلیل، ارزش‌گذاری و توضیح به ترتیب با تکیه ‌بر دو راهبردِ آموزشیِ عاطفی و شناختی مورد توجه نویسنده بوده‌اند که منجر به ارائة ساحتی تازه از قابلیت‌های متون داستانی گردیده‌است و بیانگر آن است که از نگاه «تغرید النجار» زبان و فرهنگ، ابزارهایی برای افزایش رشد ساختارهای ذهنی کودک هستند.

کلیدواژه‌ها

کودک؛ تفکر؛ یادگیری اجتماعی؛ منطقة تقریبی رشد؛ تغرید النجار

سایر فایل های مرتبط با مقاله

چک + رف مق 3.pdf

مراجع

1. اسلاوین. رابرت ایی.(2006/1385). روانشناسی تربیتی نظریه وکاربست. ترجمه یحیی سید محمدی. چاپ هشتم. تهران: روان.
2. اسمیت، ادوارد و دیگران .(1385).زمینه روانشناسی هیلگارد. چاپ سوم. ترجمه نصرت پورافکاری. تهران: آینده ساز.
3. جبر، احمد فهیم. (2004). تفکر مغایر (تنمیة مهارات التفکیر الناقد والإبداعی لدی الأطفال). فلسطین: مرکز القطان للبحث والتطویر.
4. سلیمان، أمانی. (2019). تقنیات الکتابة القصصیة للطفل. الأردن: الان الناشرون الموزعون.
5. سیف، علی اکبر.(1398). روانشناسی پرورشی نوین. روانشناسی یادگیری وآموزش. چاپ نوزدهم. تهران: دوران.
6. شولتز، دوان. پی وشولتز، سیدنی. الن. (1401). نظریه های شخصیت. مترجم یحیی سید موسوی. چاپ چهل وهفتم، تهران: ویرایش.
7. صلیبی، ژاسنت. (1399). فرهنگ توصیفی روانشناسی تربیتی. تهران: جلد دوم. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى‏.
8. عبد الهاشمی، عبدالرحمن وآخرین. (2009). أدب الأطفال فلسفته وانواع تدریس. الأردن: دار زهران.
9. العتوم، عدنان یوسف والآخرین. (2009). تنمیة مهارات التفکیر نماذج نظریة وتطبیقات عامة. عمان: دار المیسرة للنشر والتوزیع.
10. عبدالسلام، محمد. (2020). التفکیر الناقد دراسة نظریة وتطبیقات عربیة وعالمیة. د.م: مکتبة نور.
11. قاسم، محمود. (2007). موسوعة کتاب الأطفال فی الوطن العربی. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
12. قاضی مرادی، حسن.(1398). درآمدی بر تفکر انتقادی سنجش تفکر انتقادی وغیر انتقادی. تهران: نشر اختران.
13. کوفحی، ابراهیم. (2020). ادب الطفل والناشئة: عمان: دار الخلیج للنشر والتوزیع.
14. النجار، تغرید. (2012). من خبّأ خروف العید؟. الأردن: دارالسلوی للنشر وتوزیع.
15. ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­_______. (2013). ما المانع. الأردن: دارالسلوی للنشر وتوزیع.
16. _______ (2015). الغول. الأردن: دارالسلوی للنشر وتوزیع.
17. _______. (2019). سرّ الفهد المرقّط. الأردن: دارالسلوی للنشر وتوزیع.
18. _______. (2017). مدینة الألوان. الأردن: دارالسلوی للنشر وتوزیع.
19. _______. (2006). ماذا نلعب الآن. الأردن: دارالسلوی للنشر وتوزیع.
20. _______. (2017).مغامرات العجیبة الغریبة. الأردن: دارالسلوی للنشر وتوزیع.
21. ویگوتسکی، لوسیمونوویچ. (1367). تفکر وزبان؛ ترجمه بهروزعزبدفتری. تبریز: نیما.
22. ویگوتسکی، لوسیمونوویچ. (1369). ذهن واجتماع رشد فرایندهای عالی ذهن. ترجمه رویا منجم. تهران: موسسة مطبوعاتی علمی.
23. هابر، جوناثان. (2022). التفکیر النقدی. ترجمه إبراهیم سند أحمد. د.م: .موسسة الهنداوی.
24. حسینی طالمی، زهرا و زینی وند، تورج.(1400). «آموزش اندیشه برای کودکان در ادبیات داستانی معاصر مصر )مطالعة موردی :»تاجربغداد« اثر کامل کیالنی: براساس نظریة لبپمن(». مجله زبان و ادبیات عربی، دوره سیزدهم، شماره2. ص121-104. Doi:10.22067/jallv13.i2.2104-1042
25. لامعی گیو، احمد.(1400). «جنس شخصیّتها و کارکرد تربیتی آنها در داستانهای کودک زکریا تامر (مطالعه موردی: نصائح مهملة(» مجله زبان و ادبیات عربی، دوره سیزدهم، شماره3 . ص97-78.Doi:10.22067/jallv13.i3.87330
26. Matsumoto, David & others.(2009). The Cambridge Dictionary Of Psychology; New York: Cambridge University Press.
27. Richard, Paul & Elder Linda. (2005). A Guide for Educators to Critical ThinkingCompetency standards: principles, performance, Indicators and Outcomes; Dillon, California: Foundation for Critical Thinking.

Facione, Peter. (1996). Critical Thinking: What It Is and Why It Counts; U.S.A: the California Academic Press.