واکاوی دستگاه فعل در گویش حناشوری

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 اردیبهشت 1404   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2025.92719.1313

نویسندگان

سهراب غلامی^{* 1}؛ جلال رحیمیان²؛ فرخ حاجیانی²

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان های باستان ایران، دانشگاه شیراز دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان شیراز

²استاد بخش زبان‌های خارجی و زبانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

حناشور از روستاهای دهستان طسوج بخشِ شنبه و طسوج از شهرستان دشتیِ استان بوشهر است. گویش حناشوری از گونه‌های زبانیِ فارسی استان بوشهر می‌باشد. مصاحبه با گویشوران اصیل، ثبت‌و‌ضبط گفتار و آوانگاری صوت ایشان، به‌جهت تکمیل پیکرۀ زبانیِ پژوهش با روش‌های میدانی و توصیفی– تحلیلی با ابزاری کتابخانه‌ای برای انجام این پژوهش به‌کار گرفته شده‌است و اطلاعات لازم، از همین روش‌ها جمع‌آوری، بررسی و تجزیه و تحلیل شده‌است. در این پژوهش، واکاوی ستگاه فعل، ویژگی‌های اجزای تشکیل دهندۀ آن و تصریف افعال در نمود، وجه و زمان‌های موجود در حناشوری، مورد توجّه قرار گرفته‌است. نتایج پژوهش، نشان می‌دهد که صورت‌های فعلی، از ریشۀ گذشته یا غیرگذشته هستند و همچون فارسی معیار از نظر نوع، به کمکی، واژگانی و غیرشخصی طبقه‌بندی می‌شوند. صرف فعل در زمان گذشته و غیرگذشته است. ساختواژۀ آینده، مطابق با فارسی معیار وجود ندارد و همان فعل مضارع اخباری برای آن بهکار گرفته می‌شود و با توجه به بافت، تمایز میان این دو، مشخّص می‌شود. تمامِ وجوهِ افعالِ خودایستا و ناخودایستای اخباری و غیر اخباری و نمودهای فارسی معیار در حناشوری نیز دیده می‌شوند. برخلاف غالب گویش‌های شهرستان دشتی، ویژگی کنایی در گویش حناشوری دیده نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

دهستان طسوج؛ گویش حناشوری؛ دستگاه فعل؛ طبقه‌بندی فعل؛ تصریف

مراجع