ژئوتوریسم روستایی؛ مسیری برای تحقق پایداری معیشتی (مورد: شهرستان‌های گرمسار و آرادان)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 8، دوره 23، شماره 1 - شماره پیاپی 50، اردیبهشت 1404، صفحه 227-256   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2025.89997.1482

نویسندگان

محمدامین خراسانی^{* 1}؛ خدیجه وکیلی²؛ خاطره حیدری³

¹دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

امروزه صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از صنایع درآمدزا در دنیا و با قابلیت‏های رشد و توسعه و ایجاد اثرات مثبت اقتصادی شناخته می‌شود. گردشگری می‌تواند اثرات مهمی از نظر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و محیط‌زیستی در منطقۀ گردشگرپذیر بگذارد. از طرفی شناخت وضع معیشتی مردم (سرمایه‌های اصلی معیشت یعنی سرمایه‌های طبیعی، انسانی، اقتصادی، اجتماعی و سازمانی) از عوامل مهم در رسیدن به اهداف توسعۀ پایدار روستایی است. ژئوتوریسم به‌عنوان گردشگری محیط زیست یکی از منابع مهم درآمدی و حفظ تنوع زیستی است که یکی از انواع آن ژئوتوریسم است. شهرستان‌های گرمسار و آرادان واقع در استان سمنان به علت شرایط ویژۀ ژئومورفولوژیکی، مناظر طبیعی و معادن نمک، توانایی تبدیل شدن به منطقة ژئوتوریستی را دارند. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای، پیمایش میدانی و ابزار پرسش‌نامه به هدف اصلی این پژوهش که بررسی نقش ژئوتوریسم بر معیشت پایدار زندگی مردم روستایی شهرستان‌های گرمسار و آرادان است، پرداخته است. اثرات ژئوتوریسم روستایی بر سرمایه‌های معیشتی در شهرستان‌های گرمسار و آرادان سنجیده شده و بررسی پرسش‌های مربوط به بعد سرمایه‌های مالی، فیزیکی، طبیعی، اجتماعی، انسانی و نهادی نشان‌دهندۀ آن است که گردشگری در ارتقای سرمایه‌های معیشتی نقش مهمی(هم اثرات مثبت و هم اثرات منفی) ایفا نموده است. در مجموع بعد توسعۀ اجتماعی نسبت به بعد توسعۀ اقتصادی دارای اثرگذاری و میانگین نمره بالاتری بوده است. در این میان به‌ترتیب بعد سرمایۀ اجتماعی،‌ سرمایۀ نهادی، سرمایۀ مالی، سرمایۀ طبیعی، فیزیکی و انسانی دارای بیشترین تا کمترین اثرگذاری بوده‌اند. بنابراین می‌توان گفت که جایگاه هر یک از مؤلفه‌های ابعاد اجتماعی و اقتصادی در سطح مطلوب و نشان‌دهندۀ اثرگذاری ژئوتوریسم بر کیفیت زندگی بهتر و توسعة اجتماعی و اقتصادی خانوارهای روستایی از دیدگاه اهالی روستا بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

گردشگری؛ ژئوتوریسم روستایی؛ سرمایه‌های معیشتی؛ توسعۀ روستایی

مراجع