تحلیل کیفیت محیط محله های مسکونی با رویکرد روان شناسی مثبت (گرا، نگر) (مورد مطالعه: محله بافت قدیم جعفریه شهر زنجان)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 اردیبهشت 1404   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2025.90204.1468

نویسندگان

شهرام محمدی¹؛ مهین نسترن^{* 2}؛ همایون نورائی³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی ،دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان،ایران

²دانشیار گروه شهرسازی ، دانشکده معماری و شهرسازی ،دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان،ایران

³دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

نظر به افزایش روزافزون اهمیت مطالعات کیفیت محیط شهری، موضوع کیفیت روان شناختی شهر نیز بیش از پیش مورد توجه قرار یافته است. در این بین روان شناسی مثبت به عنوان شاخه ای جدید از علم روان شناسی، امکان تحلیل جدیدتری را با توجه به شرایط و مسائل کنونی شهرهای کشورمان در اختیار می گذارد. بر این اساس هدف مطالعه حاضر بهبود وضعیت کیفیت محیط کالبدی و عملکردی محله بافت قدیم جعفریه شهر زنجان با رویکرد روان شناسی مثبت می باشد. پژوهش حاضر در زمره پژوهش های اکتشافی- تحلیلی قرار می گیرد. رویکرد پژوهش ترکیبی بوده و از نظر کاربست نتایج می توان آن را در زمره پژوهش های کاربردی به شمار آورد. گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای و روش های میدانی انجام گردیده است. گردآوری و ارزیابی داده های مرتبط با کیفیت محیط، از طریق پرسشنامه محقق ساخته بوده و جهت ارزیابی وضعیت بهزیستی روان شناختی ساکنان از پرسشنامه 54 سوالی ریف استفاده شده است. نمونه آماری مورد مطالعه شامل 90 پلاک مسکونی می باشد که به صورت سیستماتیک و با مراجعه به درب منازل مورد پرسش گری قرار یافته اند. جهت تجزیه و تحلیل شاخص های اثرمحور از مدل سازی معادلات ساختاری و از نرم افزار Smart PLS سوده برده شده است. داده های مشاهده کارشناسی نیز با استفاده از روش تحلیل کیفی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده نشان می دهند که سازه بهزیستی روان شناختی در محله بافت قدیم جعفریه به میزان 241/0 توسط شاخص های اثرمحور کیفیت محیط کالبدی و عملکردی تبیین می گردد. همچنین شاخص های مشاهده کارشناسی نیز از طریق مولفه های معابر، کاربری زمین و دید و منظر روابط موثر معناداری را با برخی از زیرمقیاس های سازه بهزیستی روان شناختی برقرار می نمایند.

کلیدواژه‌ها

بافت قدیم؛ کیفیت محیط؛ روان شناسی مثبت؛ بهزیستی روان شناختی؛ شهر زنجان

مراجع