بررسی مقایسه‌ای ارزش زراعی لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) رقم نگین متقاضی تجاری شدن

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 9، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 31، خرداد 1404، صفحه 145-161   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.2025.91502.1103

نویسندگان

بابک درویشی^* ؛ سامان شیدائی؛ محمدرضا جزایری نوش‌آبادی؛ مصطفی شاکری

مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

در این آزمایش، یک رقم لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) نامزد معرفی (نگین) به همراه چهار رقم شاهد (دو رقم رشد محدود سمبل و سپهر و دو رقم رشد نامحدود صالح و کوشا) در سه منطقه مختلف (خمین، اردبیل و اصفهان) و در هر منطقه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به‌مدت دو سال زراعی (1402-1401 و 1401-1400) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گل‌دهی در رقم نگین (3/42 روز) به‌طور معنی­داری زودتر از سایر ارقام اتفاق افتاد (هفت روز زودتر). رسیدگی دانه در رقم نامزد نگین پنج روز زودتر از ارقام شاهد سپهر و سمبل (با متوسط طول دوره رسیدگی 1/82 روز) و 12 روز زودتر از ارقام شاهد کوشا و صالح (با متوسط طول دوره رسیدگی 5/89 روز) صورت گرفت. در هر سه منطقه مورد مطالعه، پس از رقم سمبل با وزن 100 دانه 9/52 گرم، دو رقم سپهر و نگین (نامزد) بالاترین وزن 100 دانه (به‌ترتیب 9/48 گرم و 5/46 گرم) را داشتند. عملکرد دانه در رقم نامزد نگین (8/4235 کیلوگرم در هکتار) به‌طور معنی­داری بیشتر از دو رقم سپهر و سمبل (به‌ترتیب 1/4027 و 8/3446 کیلوگرم در هکتار) بود و در عین حال اختلاف معنی­داری با عملکرد دانه در رقم صالح نداشت. به‌طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که رقم نامزد نگین به‌دلیل زودرس بودن (5 تا 12 روز)، سهولت برداشت به‌دلیل تیپ رشد ایستاده و بازارپسندی بیشتر به‌دلیل تولید دانه­های نسبتاً درشت­ می­تواند همانند ارقام شاهد در مناطقی مشابه مناطق مورد آزمایش به‌عنوان ژرم­پلاسم­ جدید در تولید حبوبات کشور نقش مؤثری ایفا نماید.

کلیدواژه‌ها

تیپ رشد؛ رسیدگی؛ زودرسی؛ وزن 100 دانه

مراجع

Amini, A., Ghanadha, M. R., & Abd-Mishani, C. (2002). Genetic diversity and correlation between different traits in common bean (Phaseolus vulgaris L.). Iranian Journal of Agricultural Sciences, 33, 605-615. (In Persian).

Animal and Plant Agency. (2023). VCU protocols and procedures for testing agricultural crops. Retrieved February, 12, 2023, from https://www.gov.uk/guidance/vcu-protocols-and-procedures-for-testing-agricultural-crops.

Anonymous. (2023). Annual Reports of Beans Research Projects. Agricultural and Natural Resources Research Center of Markazi Province, Arak, Iran. (In Persian).

Awan, F. K., Khurshid, M. Y., Afzal, O., Ahmed, M., & Chaudhry, A. N. (2014). Agro-morphological evaluation of some exotic common bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes under rainfed conditions of Islamabad, Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 46, 259-264.

Bennt, J. P., Adams, M. W., & Burga, C. (1977). Pod yield component variation and inter correlation in Phaseolus vulgaris as affected by planting density. Crop Science, 17, 35-75. https://doi.org/10.2135/cropsci1977.0011183X001700010021x

Cerna, J., & Beaver, J. S. (1990). Inheritance of early maturity of indeterminate dry bean. Crop Science, 30, 1215-1218. https://doi.org/10.2135/cropsci1990.0011183X003000060011x

Darvishi, B., Rezvani, E., Sadeghi, H., Shakeri, M., Nasiri Vatan, H., Kavand, M., Yenkeje Farahani, S., & Sharafizad, M. (2023). Investigating the agronomic value of two new bean cultivars applying for commercialization. Journal of Crop Improvement, 25, 633-649. (In Persian with English Abstract). https://doi.org/10.22059/jci.2022.348230.2742

Fageria, N. K., & Santos, A. B. (2008). Yield physiology of dry bean. Journal of Plant Nutrition, 31, 983-1004. https://doi.org/10.1080/01904160802096815

Farshadfar, A. (1998). Application of quantitative genetics in plant breeding. Faculty of Agriculture. Kermanshah University, Iran. (In Persian).

FAO, Food and Agriculture Organization. (2020). Crops production report from http://faostat.fao.org

Faraji, H., Gholizadeh, S., Owliaiee, H. R., & Azimi Gandomani, M. (2010). Effect of plant density on grain yield of three spotted bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars in Yasouj condition. Iranian Journal of Pulses Research, 1, 43-50. (In Persian). https://doi.org/10.22067/IJPR.V1I1.6338

Ghanbari, A. A. (2012). Physiological responses of common bean genotypes under contrasting moisture regimes. Faculty of Agriculture. Ph.D. Thesis. University of Tabriz, Iran. (In Persian).

Gomez, O. J., Blair, M. W., Frankow-lindberg, B. E., & Gullberg, U. (2004). Molecular and phenotypic diversity of common bean landraces from Nicaragua. Crop Science, 44, 1412-1418. https://doi.org/10.2135/cropsci2004.1412

Goncalves Ceolin, A. C., Goncalves-Vidigal, M. C., SoaresVidigalFilho, P., Vinicius Kvitschalm, M., Gonela, A., & Alberto Scapim, C. (2007). Genetic divergence of the common bean (Phaseolus vulgaris L.) group Carioca using morpho-agronomic traits by multivariate analysis. Hereditas, 144, 1-9. https://doi.org/10.1111/j.2006.0018-0661.01943.x

Gonzalez, A. M., Monteagudo, A. B., Casquero, P. A., De Ron, A. M., & Santalla, M. (2005). Genetic variation and environmental effects on agronomical and commercial quality traits in the main European market classes of dry bean. Field Crop Research, 95, 336-347. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2005.04.004

Harouna, D. V., Venkataramana, P. B., Matemu, A. O., & Ndakidemi, P. A. (2019). Assessment of water absorption capacity and cooking time of wild under-exploited vigna Species towards their domestication. Agronomy, 9, 1-30. https://doi.org/10.3390/agronomy9090509

Hoseinnejad, A., Mehrpouyan, M., & Faramarzi, A. (2015). The use of two mechanized bean cultivation machines in comparison with manual cultivation and their effectiveness in some agricultural characteristics of red bean cultivars. International Conference on Applied Research in Agriculture, Tehran, Iran. (In Persian).

Kamankesh, E., & Shafiee, E. (2018). Practical Guide for Beans Growing. Amoozesh va Tarvij Keshavarzi press, Tehran, Iran. 85 pp. (In Persian).

Liebman, M., Corson, S., Rowe, R. J., & Halteman, W. A. (1995). Dry bean response to nitrogen fertilizer in two tillage and residue management systems. Agronomy Journal, 87, 538-546. https://doi.org/10.2134/agronj1995.00021962008700030024x

Madani, H., Shirzadi, M. H., & Darini, F. (2008). Effect of plant density on yield and yield components of vigna and tepary local beans germplasms in Jiroft, Iran. New findings in Agriculture, 3, 93-104. (In Persian). https://www.magiran.com/p1486767

Raziei, T. (2017). Köppen-Geiger climate classification of Iran and investigation of its changes during 20^th century. Journal of the Earth and Space Physics, 43, 419-439. https://doi.org/10.22059/JESPHYS.2017.58916

Roman, H., Bralewski, T. W., Fiebig, M., & Bocian, S. (2004). Variability of selected characters of 18 local populations of bean (Phaseolus ssp.). Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, Horticulture, 7(1).

Sabokdast, M., & Khyalparast, F. (2008). A study of relationship between grain yield and yield components in common bean cultivars (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural of Resource, 11, 123-134. (In Persian). http://dorl.net/dor/20.1001.1.22518517.1386.11.42.11.0

Safapour, M., Khaghani, S., Amirabadi, M., Teymori, M., & Bezian, M. K. (2009). The effects of water stress on agronomic traits and phenology of white beans. New Findings of Agriculture, 4, 367-378. (In Persian).  

Salehi, F. (2014). The effect of plant density on yield and yield components of red beans new lines. Journal of Agriculture (Research and Development), 103, 22-28. (In Persian). https://doi.org/10.22092/AJ.2015.101200

Schoonhoven, A., & Vosyest, O. (1991). Common Beans: Research for Crop Improvement for the 21^st Century. Kluwer Academic Publication. Dordrecht, Germany.

Seed and Plant Certification and Registration Institute (SPCRI). (2009). Guideline For the conduct of Value for Cultivation and Use of beans. Seed and Plant Certification and Registration Institute (SPCRI). 13 p. (In Persian).

Serene, M. I., Jebaraj, S., & Ganesh, S. K. (2000). Path analysis in cowpea. Research on Crops, 1, 314-316.

Shafaei, S. M., Masoumi, A. A., & Roshan, H. (2016). Analysis of water absorption of bean and chickpea during soaking using Peleg model. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 15, 135-144. https://doi.org/10.1016/j.jssas.2014.08.003

Smykal, P., Vernoud, V., Blair, M. W., Soukup, A., & Thompson, R. D. (2014). The role of the testa during development and in establishment of dormancy of the legume seed. Frontiers in Plant Science, 5, 1–19.  https://doi.org/10.3389/fpls.2014.00351

Turhan, M., Sayer, S., & Gunasekaran, S. (2002). Application of Peleg model to study water absorption in bean and chickpea during soaking. Journal of Food Engineering, 53, 133-159. https://doi.org/10.1016/S0260-8774(01)00152-2

White, J. W., & Singh, S. P. (1991). Source and inheritance of earliness in tropically adapted indeterminate common bean. Euphytica, 55, 15-19. https://doi.org/10.1007/BF00022554