حکمرانی در پلتفرم‌های دیجیتال جهانی: مطالعه درهم‌تنیدگی حکمرانی شرکتی با حق حاکمیت دولت‌ها

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، تیر 1404، صفحه 32-59   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2025.87314.1514

نویسنده

حسین حسنی^*

استادیار گروه مطالعات فضای مجازی، پژوهشکده ارتباطات، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

هدف این مقاله تحلیل سازوکارهای نظارت بر محتوا به‌مثابه نوعی خودحکم‌رانی در پلتفرم متا و درهم‌تنیده‌شدن آن با حکم‌رانی توسط دولت‌ها است. تعدیل محتوا تحت اصطلاح حکم‌رانی در پلتفرم‌ها سازوکار اصلی شرکت‌های دیجیتالی جهانی برای تنظیم‌گری گفتار و کردار شهروندان در فضای آنلاین و اینترنت است. با توجه به سلطه جهانی پلتفرم‌های دیجیتالی جهانی بر اینترنت، همچنین به دلایل اینکه بخش عمده کردارها، تعاملات و ارتباطات شهروندان در زمینه پلتفرم‌ها روی می‌دهد، به‌ناچار، بسیاری از دولت‌ها مجبور شده‌اند بخشی از اختیارات خود برای اعمال حق حاکمیت را به این شرکت‌ها تفویض کنند. در مقایسه با بی‌عملی بسیاری از دولت‌ها، برخی دولت‌ها تلاش کرده‌اند تا قوانین و مقرراتی را تصویب کنند و سازوکارهایی را برای تعدیل و نیز هم‌سازی با شیوه‌های حکم‌رانی پلتفرم‌های بزرگ ایجاد کنند. اتحادیه اروپا در این زمینه پیشگام است و از طریق تصویب مقررات گوناگون از جمله در زمینه حریم خصوصی می‌کوشد از حق حاکمیت دیجیتال خود حفاظت نماید. برخی کشورها نظیر آلمان نیز این پلتفرم‌ها را ملزم کرده‌اند تا در محدوده قلمروی سرزمینی خود، قوانین این کشورها را در شرایط ارائه خدمت خود به‌مثابه اسناد راهنما بگنجانند. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد، تسهیم پلتفرم‌های جهانی در امر حاکمیت، اجتناب‌ناپذیر شده است و تلفیق حکم‌رانی شرکتی و حکم‌رانی دولت‌های ملی نوعی حکم‌رانی اشتراکی را ایجاد کرده است. این حکم‌رانی اشتراکی ضمن اذعان به تحولات فناورانه-سیاسی جدید، پلتفرم‌ها را ملزم می‌کند تا مقررات ملی در یک قلمرو سرزمینی به اجرا بگذارند که نتیجه آن حفاظت از حقوق شهروندان و بازیابی حق حاکمیت دولت‌ها در وضعیت پلتفرمی‌شدن سیاست است.

کلیدواژه‌ها

حق حاکمیت؛ حکمرانی در پلتفرم‌ها؛ تعدیل محتوا؛ حق حاکمیت دیجیتال؛ متا

مراجع

Bradford, A. (2023). Digital empires: The global battle to regulate technology. Oxford: Oxford University Press.

Brubaker, R. (2023). Hyperconnectivity and its discontents. Cambridge: Polity.

Bucher, T. (2021). Facebook. Cambridge: Polity.

De Streel, A., et al. (2020). Online platforms' moderation of illegal content online: Law, practices and options for reform. Luxembourg: European Parliament. Retrieved from https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2020/652718/IPOL_STU(2020)652718_EN.pdf

Dixon, S. (2022). Most popular social networks worldwide as of January 2022, ranked by number of monthly active users. Statista. Retrieved from https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of-users/

Facebook Community Standards. (2022). Facebook community standards. Retrieved from https://transparency.fb.com/policies/community-standards/

Facebook Transparency Center. (2022). How enforcement technology works. Retrieved from https://transparency.fb.com/enforcement/detecting-violations/how-enforcement-technology-works/

Facebook Transparency Center. (2022). Transparency Center. Retrieved from https://transparency.fb.com/

Facebook. (2022). Terms of service. Retrieved from https://www.facebook.com/legal/terms

Fleming, S. (2021). What is digital sovereignty and why is Europe so interested in it? World Economic Forum. Retrieved from https://www.weforum.org/agenda/2021/03/europe-digital-sovereignty/

Flew, T. (2021). Regulating platforms. Cambridge & Medford: Polity Press.

Gillespie, T. (2018a). Regulation of and regulation by platforms. In J. Burgess, A. Marwick, & T. Poell (Eds.), The Sage handbook of social media (pp. 254–271). London: Sage.

Gillespie, T. (2018b). Custodians of the internet: Platforms, content moderation, and the hidden decisions that shape social media. New Haven and London: Yale University Press.

Gillespie, T., & Aufderheide, P. (2020). Introduction. In T. Gillespie et al. (Eds.), Expanding the debate about content moderation: Scholarly research agendas for the coming policy debates. Internet Policy Review, 9(4). https://doi.org/10.14763/2020.4.1512

Klinger, U., Kreiss, D., & Mutsvairo, B. (2024). Platforms, power, and politics: An introduction to political communication in the digital age. Cambridge: Polity.

Kurbalija, J. (2016). An introduction to internet governance. Geneva: DiploFoundation.

Napoli, Ph. M. (2019). Media regulation in the disinformation age. New York: Columbia University Press.

OECD. (2007). Participative web and user-created content: Web 2.0, wikis and social networking. Retrieved from https://www.oecd.org/sti/38393115.pdf

Pallero, J. (2019). Protecting free expression in the era of online content moderation. Access Now. Retrieved from https://www.accessnow.org/

Poell, T., Nieborg, D., & Duffy, B. E. (2022). Platforms and cultural production. Cambridge: Polity Press.

Pohle, J., & Thiel, T. (2020). Digital sovereignty. Internet Policy Review, 9(4). https://doi.org/10.14763/2020.4.1532

Roberts, S. T. (2017). Content moderation. In L. A. Schintler & C. L. McNeely (Eds.), Encyclopedia of big data (pp. 1–5). Switzerland: Springer International Publishing.

Ruckenstein, M., & Turunen, L. L. M. (2020). Re-humanizing the platform: Content moderators and the logic of care. New Media & Society, 22(6), 1026–1042. https://doi.org/10.1177/1461444819875990

Singh, S. (2019). Everything in moderation: An analysis of how internet platforms are using artificial intelligence to moderate user-generated content. Open Technology Institute. Retrieved from https://www.newamerica.org/oti/reports/everything-moderation-analysis-how-internet-platforms-are-using-artificial-intelligence-moderate-user-generated-content/the-limitations-of-automated-tools-in-content-moderation

Sinnreich, A. (2020). Moderation, community, and democracy: Democracy cannot survive algorithmic content moderation. In T. Gillespie et al. (Eds.), Expanding the debate about content moderation: Scholarly research agendas for the coming policy debates. Internet Policy Review, 9(4). https://doi.org/10.14763/2020.4.1512

Springate-Baginski, O., & Soussan, J. (2002). A methodology for policy process analysis: Livelihood-policy relationships in South Asia (Working Paper No. 9). Department for International Development (DFID).

Tan, C. (2018). Regulating content on social media: Copyright, terms of service and technological features. London: UCL Press.

Van Dijck, J. (2017). The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media (H. Hassani, Trans.). Tehran: Soore Mehr. (Original work published 2013)  (in Persian)

 Van Dijck, J., Poell, T., & de Waal, M. (2021). The Platform Society (H. Hassani, Trans.). Tehran: Soore University Press. (Original work published 2018) (in Persian)

Wyrwoll, C. (2014). Social media fundamentals, models, and ranking of user-generated content. Hamburg: Springer.