کالبد شکافی عملکرد جمهوری اسلامی ایران در عراق (با تأکید بر شکل‌گیری مقاومت مردم پایه)

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، تیر 1404، صفحه 60-85   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2025.87705.1526

نویسنده

تورج افشون^*

دکتری علوم سیاسی، پژوهشگر مطالعات منطقه ای و کارشناس حوزه عراق، دانشکده و پژوهشکده پیامبر اعظم(ص)، دانشگاه امام حسین علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

حشد شعبی در حال حاضر یکی از مهم‌ترین نیروهای عراقی در عرصه مبارزه با نیروهای تروریستی سلفی – تکفیری داعش به شمار می رود . اکنون حشد شعبی به مثابه یکی ازنهادهای مردمی – قانونی به شمار می رود که طی چند سال گذشته همواره مورد توجه محققان قرار گرفته است. در نوشتار حاضر تلاش می شود که مقاومت مردمی در عراق با تاکید بر شکل گیری حشد شعبی و نقش جمهوری اسلامی ایران در راستای مبارزه با جریان‌های مقاومت ضد تروریستی مورد بررسی قرار ‌گیرد و اهداف تحقق یافته در این خصوص مورد مدّاقه قرار خواهد گرفت.
در راستای شکل گیری حشد شعبی جمهوری اسلامی ایران نیز حمایت های بسیاری به نیروهای عراقی در جغرافیای مقاومت کرد. با این اوصاف، جمهوری اسلامی ایران بر آن شد تا با اتکاء به این استعداد به عنوان بخشی از جریان مقاومت اسلامی، شبکه‌ای از حزب‌الله در جغرافیای عراق را برای مبارزه با تروریسم ایجاد کند.
به طور کلی ، در بررسی عملکرد و نقش جمهوری اسلامی ایران "تامین امنیت ملی با بسط قدرت فراسرزمینی" نیز مشاهده می شود و آن را می‌توان چارچوبی قلمداد کرد که در زمینه سازی برای«شرایط و فضایی که یک ملت طی آن قادر است اهداف و ارزش‌های حیاتی مورد نظر خود را در سطح ملی و فراملی گسترش دهد، یا دست‌کم در برابر تهدیدهای بالقوه و بالفعل داخلی و خارجی آنها را حفظ کند» موثر به شمار آورد. در چارچوب چنین تعریفی، فعالیت‌های نهضتی جمهوری اسلامی ایران را علاوه بر بعد ایدئولوژیک ،باید مبتنی بر «تولید قدرت و افزایش امنیت» در چارچوب شکل دادن به هسته های مقاومت مردمی مورد توجه و تأمل قرار داد.

کلیدواژه‌ها

مقاومت مردمی در عراق؛ جمهوری اسلامی ایران؛ حشد شعبی؛ آمریکا؛ مرجعیت

مراجع

 Abolhassan Shirazi,H ; Taremi, K, The Role of Opposition Groups in Iran-Iraq Relations (1999-2000), Tehran: Islamic Revolution Documents Center, 2005.(In Persian)

 

  Afshoon, T ; Allah Karam A, (Summer 2018) “Comparison of the Security Approach of the United States and the Popular Mobilization Forces in Iraq; Performance and Prospects”, International Relations Studies (International Relations Research Journal), Volume 11, Issue 42, from page 41 to page 72. https://sanad.iau.ir/ar/Article/1066430. (In Persian).

  Afshoon, T, (Summer 2019) “Basic People’s Security (A Case Study of the Popular Mobilization Forces in Iraq)”, Strategic Studies of the Islamic World, Issue 78, from page 5 to 46 .(In Persian)

  Ahmadi Bani, M, Tasnim News Agency, 13 January 2019, “‘Resistance Highway’, Iran, Iraq and Syria’s Innovative Idea to Defeat America’s Economic War Against the Resistance”, available at: https://www.tasnimnews.com/fa/news//2430901. (In Persian)

 

Asadi, A. Akbar (Winter 2007), “America’s Middle East Strategy and Arms Sales”, Quarterly Journal of Regional Studies of the Islamic World, No. 32.

  Azad, A. Hamed, (2016), The Bright Shadow of the Popular Mobilization Forces, Tehran: Institute for Thought-Building Studies. (In Persian)

 

  Barzegar,k, Iran's Foreign Policy in the New Iraq, Tehran, Expediency Discernment Council Strategic Research Center, 2006. (In Persian)

 

 Ezzati, E, An Analysis of the Geopolitics of Iran and Iraq, Tehran: Ministry of Foreign Affairs Studies Office, 2002. (In Persian)

 

Hasanpour, A, Salahi, S& Moradi, M, The international responsibility of governments in dealing with foreign fighters,  Iranian Journal of International Politics, Volume 13, Issue 1 - Serial Number 25,Day 1403: 195-175. (In Persian)

https://doi.org/10.22067/irlip.2024.83588.1416

 

  Interview with Danaeifar,H, July 1, 2010, quoted from: Islamic Republic of Iran News Agency, “Danaeifar: Iran-Iraq Relations Remain at Their Peak”, available at: https://www.irna.ir/news/83839210. (In Persian)

 

  Interview with Mr. Danaeifar, H, The Role and Performance of the Islamic Republic of Iran in Iraq, January 2010 (with summary and excerpt). (In Persian)

 

  Interview with Mr. Hosseini, S. Azim former Consul General of the Islamic Republic of Iran in Erbil, the role and performance of the Islamic Republic of Iran in Iraqi Kurdistan and future scenarios, Sunday, January 7, 2020. (In Persian)

 

  Islamic Republic of Iran News Agency, (February 17, 2018) “Forty Years of Iran-Iraq Relations, From Imposed Enmity to Brotherhood”, available at: https://www.irna.ir/news/83211285. (In Persian)

.

  Islamic Republic of Iran News Agency, 04/13/2019 “Iran and Iraq Emphasize on Expanding Defense and Security Cooperation”, available at: https://www.irna.ir/news/83842576. (In Persian)

 

  Jalali, R ; Majd, M, (Summer 2016) "The New World Order and Its Impact on the Middle East Region Between 1991 and 2000" International Relations Studies (International Relations Research Journal), Volume 9, Issue 34 - Serial Issue 34, Pages 43-64. (In Persian)

 

Manti, A ; HaDian,N, A Look at Iran's Foreign Policy Towards Iraq (1383-1397), Tehran: Talif, first part, 2020. (In Persian)

 

Moshirzadeh, H, (2013), Evolution in the Theories of International Relations, Tehran: Samat, Ch. 8. (In Persian)

 

  Sajjadpour, M. Kazem (2013), "The Role of Legal Mechanisms in Resolving Geopolitical Conflicts: A Case Study of the 1975 Algerian Border and Good-Neighborhood Treaty", Geopolitics Quarterly, Year 5, No. 2. (In Persian)

 

  Sajjadpour, Mohammad Kazem (2004), "Iran and the International Crisis of Iraq: Challenges and Reactions", Foreign Policy Quarterly, Year 18, Winter, No. 4. (In Persian)

 

  Seifzadeh, S. Hossein, Iraq: Structures and Process of Political Tendencies, Islamic Revolution Documents Center, 2000, Part 1. (In Persian)

 

Shokri Moghaddam, A ; Hassanpour, M, (2016), The Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran Towards Iraq (After the Fall of Saddam), Tehran, Raz Nehan. (In Persian)

 

English sources:

 

 Walt, Stephen M. (1987). The Origins of Alliances, Ithaca, NY: Cornell University. 

 

 Walt, Stephen M. (1988) Testing Theories of Alliance Formation: The Case of Southwest Asia, International Organization Vol. 42, No. 2 (Spring, 1988).

 

 Walt, Stephen M. (1990). The Origins of Alliances, Ithaca, NY: Cornell University.