نقش سبک‌های یادگیری تأملی و تکانشی در درک معنای تلویحی فارسی‌آموزان سطح میانی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 2، دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 40، آبان 1404، صفحه 19-43   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2025.92490.1309

نویسندگان

اکرم بیگم حاجی سیدرضائی¹؛ رضامراد صحرائی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، ادبیات و زبان‌های خارجی، علامه طباطبائی، تهران، ایران.

²استاد زبان‌شناسی، ادبیات و زبان‌های خارجی، علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

درک معنای تلویحی یکی از چالش‌های مهم در زبان‌آموزی است و عوامل مختلفی نظیر تفاوت‌های فردی و به‌طور خاص سبک‌های یادگیری می‌توانند بر آن تأثیرگذار باشند. بااین‌حال، مطالعات کمی به بررسی رابطۀ سبک‌های شناختی و توانش منظورشناختی فارسی‌آموزان پرداخته‌اند. پژوهش پیش رو، با هدف بررسی تأثیر سبک‌های یادگیری تأملی و تکانشی بر درک معنای تلویحی فارسی‌آموزان انجام شده است. بدین منظور، 58 فارسی‌آموز سطح میانی (۱۸ تا 45 سال و 7/51 درصد زن، 3//48 درصد مرد) از مراکز مختلف آزفا، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. داده‌های این پژوهش ابتدا، از طریق آزمون شنیداری درک معنای تلویحی محقق‌ساخته و اعتبارسنجی ‌شده است و سپس از طریق نسخۀ فارسی و اعتبارسنجی‌شدۀ پرسشنامۀ تکانشگری بارت (۱۹۹۵) گردآوری شد. نتایج تحلیل داده‌ها از طریق آزمون تی و تحلیل واریانس در نرم‌افزار جامووی (نسخۀ 2.6.2) نشان داد بین دو گروه دارای سبک‌ یادگیری تأملی و تکانشی از منظر درک معنای تلویحی تفاوت آماری معناداری وجود ندارد. همچنین، متغیر جنسیت و تعامل آن با متغیر سبک یادگیری تأثیر معناداری بر عملکرد فارسی‌آموزان نداشت. یافته‌های این پژوهش نشان داد سبک‌های یادگیری تأملی و تکانشی، برخلاف انتظار، نقش تعیین‌کننده‌ای در درک معنای تلویحی فارسی‌آموزان ایفا نمی‌کنند. این نتایج می‌تواند در طراحی ابزارهای سنجش درک منظورشناختی و تدوین برنامه‌های آموزشی متناسب با نیازهای زبان‌آموزان و متمرکز بر ابعاد منظورشناختی مفید واقع شود.

کلیدواژه‌ها

درک معنای تلویحی؛ سبک تأملی؛ سبک تکانشی؛ سبک یادگیری؛ منظورشناسی زبان میانی

مراجع

افجسته، ن.، کامیابی گل، ع.، و علیزاده، ع. (1400). بررسی رابطۀ اضطراب در مهارت خواندن و سبک‌های یادگیری میان فارسی‌آموزان سطح پیشرفته. نهمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات زبان، ادبیات، فرهنگ و تاریخ.

تهوری، ز.، و سعیدی، ز. (۱۳۹۹). سبک‌های یادگیری و مهارت خواندن  فارسی‌آموزان غیر فارسی زبان سطح پیشرفته. مطالعات آموزش بین‌المللی زبان فارسی، ۶ (۱۱)، ۷۵ ـ ۹۴.

حیدری‌خسرو، پ.، و وکیلی‌فرد، ا. ر. (1400). بررسی ارتباط میان نوع شخصیت فارسی‌آموزان عرب با سبک‌ها و راهبردهای یادگیری زبان. زبان‌شناخت، 12(2)، 151 ـ 178.

خالقی‌زاده، ش.، پهلوان‌نژاد، م. ر.، وکیلی‌فرد، ا. ر.، و کامیابی‌گل، ع. (1399). خودآرمان، خودباید و انگیزه‌های ابزاری، انگیزۀ یکپارچه در میان فارسی‌آموزان غیرایرانی: بررسی موردی زبان‌آموزان چینی و کره‌ای. جستارهای زبانی، ۱۱ (۲)، ۲۸۷ ‑۳۱۴.

زندمقدم، ا. (1399). بررسی نقش بازخورد تصحیحی در ارتقاء توانش منظورشناختی: مطالعۀ فارسی‌آموزان سطح میانی. علم زبان، 7(11)، 297-321.

عادل، س. م. ر.، و اکبری، ف. (1404). مقایسۀ الگوهای تحقق کنش گفتاری عذرخواهی در میان فراگیران روسی و ایرانی زبان انگلیسی به‌عنوان زبان خارجی و گویشوران بومی زبان انگلیسی: یک مطالعۀ بین‌فرهنگی. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 17 (2)، 29-55.

عسگری فورگ، س.، و فاروقی هندوالان، ج.،‌ا. (1399). بررسی رابطۀ سن و جنسیت با شیوۀ بیان کنش گفتار شکایت در زبان فارسی. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 11(4)، 99-125.

غیاثیان، م.، س.، اسلامی راسخ، ز.، وکیلی‌فرد، ا. ر.، صداقت، ا. (1392). راهبردهای بیان تقاضا: مقایسۀ‏ فارسی‏آموزان خارجی با فارسی‌زبانان. پژوهش‌نامۀ آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، 2(2)، 3- 29.

قادری، ب. (۱۳۹۱). بررسی عامل انگیزه و تأثیر آن در پیشرفت زبان‌آموزان غیرفارسی‌زبان (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبائی.

مدرسی‏تهرانی، ی.، تاجعلی، م. (1391). کنش‏ گفتاریِ درخواست: مقایسۀ فارسی‏زبانان و فارسی‏آموزان. پژوهش‌نامۀ آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان، 1(2)، 83-107.

وکیلی‌فرد، ا. ر. (1396). سبک‌های غالب یادگیری ادراکی زبان‌آموزان فارسی در کشورهای غیرفارسی‌زبان. زبان‌شناخت، ۸ (۱)، ۸۳ ـ ۱۰۵.

هدایت، ن. (1394). تأثیر جنسیت در نحوۀ بیان تقاضا: پژوهشی در حوزۀ جامعه‌شناسی زبان، پژوهش زبان و ادب فارسی، 4(4)، 17-41.

Abbasi, Z., Yaghoubinejad, H., & Kelari, F. (2021). Examining individual differences in Persian learners as second language in different levels: Willingness to communicate, social intelligence, and motivation. Language Related Research, 12(4), 755-811.

Afriani, E. P. (2017). The relationship between learning style and listening comprehension achievement of twelfth grade students of SMA Pusri Palembang. Jurnal Pendidikan dan Pengajaran, 4(1), 111-124.

Allott, N. (2018). Conversational implicature. In Oxford research encyclopedia of linguistics. Oxford University Press.http://dx.doi.org/10.1093/acrefore/9780199384655.013.205

Bachman, L. (1990). Fundamental considerations in language testing. Oxford University Press.

Bachman, L. F., & Palmer, A. S. (1996). Language testing in practice: Designing and developing useful language tests. Oxford University Press.

Bagheri Masoudzade, A., & Fatehi Rad, N. (2021). Cognitive styles and sub-skills: A study on the relationship between reflectivity/impulsivity dimension and vocabulary/grammar development among EFL learners. Curriculum Research, 2(4), 1-10.

Beaton, D. E., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. B. (2000). Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine, 25(24), 3186–3191. https://doi.org/10.1097/00007632-200012150-00014

Beiranvand, F., & Mall-Amiri, B. M. A. (2017). The comparative effect of using listening strategies on reflective and impulsive visually impaired learners’ listening comprehension. Journal of English Language Pedagogy and Practice, 11(22), 54–73.
https://doi.org/10.30495/jal.2018.541065

Bouton, L. F. (1992). The interpretation of implicature in English by NNS: Does it come automatically without being explicitly taught? Pragmatics and Language Learning, 3, 53-65. https://doi.org/10.1016/0378-2166(94)90065-5

Brown, H. D. (1973). Affective variables in second language acquisition. Language Learning, 23(2), 231–244. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-1770.1973.tb00658.x

Canale, M., & Swain, M. (1980). Theoretical bases of communicative approaches to second language teaching and testing. Applied Linguistics, 4(1), 1-47. http://dx.doi.org/10.1093/applin/I.1.1

Celce-Murcia, M., Dörnyei, Z., & Thurrell, S. (1995). Communicative competence: A pedagogically motivated model with content specifications. Issues in Applied Linguistics, 6(2), 5-35.    https://doi.org/10.5070/L462005216

Chen, C. (2021). A study on the relationship between reflective-impulsive cognitive styles and oral proficiency of EFL learners. Theory and Practice in Language Studies, 11(7), 836-841. http://dx.doi.org/10.17507/tpls.1107.10

Chomsky, N. (1965). Aspects of the theory of syntax. MIT Press.

Çiftlikli, S., & Demirel, Ö. (2022). The relationships between students’ comprehension of conversational implicatures and their achievement in reading comprehension. Frontiers in Psychology, 13, 977129. http://dx.doi.org/10.3389/fpsyg.2022.977129

Dörnyei, Z. (2005). The psychology of the language learner: Individual differences in second language acquisition. Lawrence Erlbaum Associates, Inc.

Dörnyei, Z., & Skehan, P. (2003). Individual differences in second language learning. In C. J. Doughty & M. H. Long (Eds.), The handbook of second language acquisition (pp. 589-630). Blackwell.

Ehrman, M. E., & Leaver, B. L. (2003). Cognitive styles in the service of language learning. System, 31(3), 393-415. http://dx.doi.org/10.1016/S0346-251X (03)00050‑2

Ellis, D. G. (1994). Codes and pragmatic comprehension. Annals of the International Communication Association, 17(1), 333-343. http://dx.doi.org/10.1080/23808985.1994.11678891

Ellis, R. (2004). Individual differences in second language learning. In A. Davies & C. Elder (Eds.), The handbook of applied linguistics (pp. 525-551). Blackwell. http://dx.doi.org/10.1002/9780470757000.ch21

Fontana, D. (1995). Psychology for teachers. London: Macmillan.

Garcia, P. (2004) Pragmatic Comprehension of High and Low Language Learners. Teaching English as a Secondor Foreign Language. Electronic Journal, 8.

Grice, H. P. (1975). Logic and conversation. In P. Cole (Ed.), Syntax and semantics (Vol. 3, pp. 41-58). Academic Press.

Griffiths, C., and Soruç, A. (2020). Individual differences in language learning: A complex systems theory perspective. Switzerland: Springer nature.

Habibpour, L., & Dobakhti, L. (2022). Exploring Iranian EFL learners’ cognitive styles and their listening comprehension. Journal of Modern Research in English Language Studies, 9(2), 77-97. https://doi.org/10.30479/jmrels.2021.14893.1817

Huang, Y. (2017). Neo-Gricean pragmatics. In Y. Huang (Ed.), The Oxford handbook of pragmatics (pp. 47-78). Oxford University Press. http://dx.doi.org/10.1017/S002222671800018X

Hymes, D. (1972). On communicative competence. In J. B. Pride & J. Holmes (Eds.), Sociolinguistics (pp. 269-293). Penguin.

Imani, S. (2021). The comparative effect of self-assessment and peer assessment on reflective and impulsive EFL learners’ speaking skill. Journal of Foreign Language Teaching and Translation Studies, 6(4), 99–120. https://doi.org/10.22034/efl.2022.325985.1139

Kagan, J. (1966). Reflection-impulsivity: the generality and dynamics of conceptual tempo. Journal of abnormal psychology, 71(1), 17-24.

Kagan, J., Rosman, B. L., Day, D., Albert, J., & Phillips, W. (1964). Information processing in the child: Significance of analytic and reflective attitudes. Psychological Monographs: General and Applied, 78(1), 1‑37. https://doi.org/10.1037/h0093830

Keefe, J. W. (1979). Learning style: An overview. In Student learning styles: Diagnosing and prescribing programs (pp. 1–17). National Association of Secondary School Principals.

Köylü, Y. (2018). Comprehension of conversational implicatures in L2 English. Intercultural Pragmatics, 15(3), 373-408. http://dx.doi.org/10.1515/ip-2018-0011

Levinson, S. C. (1983). Pragmatics. Cambridge University Press.

Malmir, A. (2020). The effect of interactionist vs. interventionist models of dynamic assessment on L2 learners’ pragmatic comprehension accuracy and speed. Issues in Language Teaching, 9(1), 279-320. https://doi.org/10.22054/ilt.2020.53398.515

Marashi, H., & Gholami, M. (2020). Applying cooperative and individual offline planning in speaking classes: A comparison of impulsive and reflective EFL learners. Teaching English as a Second Language Quarterly, 39(3.2), 1–34. https://doi.org/10.22099/jtls.2021.38593.2894

Mehdipour-Kolour, D., & Ali, M. B. (2024). Examining the effects of two cognitive styles (field dependence vs. field independence) on learners’ mobile-assisted vocabulary acquisition. Journal of China Computer-Assisted Language Learning. https://doi.org/10.1515/jccall-2023-0021

Mirzaei, A., Naseri, F., Jafarpour, A., & Eslami, Z. (2021). ZPD-based mediation of L2 learners’ comprehension of implicatures: An educational praxis framework. Lodz Papers in Pragmatics, 17(1–2), 127–152. http://dx.doi.org/10.1515/lpp-2021-0007

Motallebzadeh, K., & Samadi, F. (2017). The effect of using online collaborative tasks on incidental vocabulary learning of impulsive vs. reflective Iranian EFL learners. International Journal of Applied Linguistics and English Literature, 6(6), 127–133. http://dx.doi.org/10.7575/aiac.ijalel.v.6n.6p.127

Mulyadi, D., Rukmini, D., & Yuliasri, I. (2017). The analysis of students' listening proficiency viewed from their different learning styles after getting the strategy instructions. Theory and Practice in Language Studies, 7(12), 1200-1209. http://dx.doi.org/10.17507/tpls.0712.06

Patton, J. H., Stanford, M. S., & Barratt, E. S. (1995). Barratt Impulsiveness Scale-11 (BIS-11) [Database record]. APA PsycTests.

Riding, R., & Cheema, I. (1991). Cognitive styles‑An overview and integration. Educational Psychology, 11(3-4), 193-215. https://doi.org/10.1080/0144341910110301

Riding, R., & Rayner, S. (2013). Cognitive styles and learning strategies: Understanding style differences in learning and behavior. Routledge.

Rose, K., & Kasper, G. (2001). Pragmatics in language teaching. Cambridge University Press.

Salehi, S., & Nosratinia, M. (2022). The interplay between oral communication strategies and willingness to communicate in impulsive and reflective EFL learners. International Journal of Foreign Language Teaching and Research, 10(40), 85-101. https://doi.org/10.30495/jfl.2022.686581

Satori, M. (2022). Effects of field independence, metacognitive knowledge, and vocabulary knowledge on second language listening comprehension. International Journal of Listening, 36(3), 254-267.  https://doi.org/10.1080/10904018.2022.2056037

Shafiee, S., & Khavaran, S. R. (2017). Effects of cooperative learning on vocabulary achievement of reflective/impulsive Iranian EFL learners. International Journal of Foreign Language Teaching and Research, 5(17), 11-24.

Soltani, K., Hadidi, N., & Seifoori, Z. (2015). Iranian EFL learners' reflectivity/impulsivity styles and their metacognitive awareness of reading strategy use across gender. Journal of Education & Assessment, 8(31), 103–124.

Soodmand Afshar, H., & Khasemy, D. (2019). Ambiguity tolerance, learner beliefs, learning styles, and listening comprehension of senior EFL students. Iranian Journal of English for Academic Purposes, 8(4), 102-120. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24763187.2019.8.4.7.3

Taçgın, Z. & Denizli Polat, A. A. (2025). Adapting and validating cognitive and learning style inventories in Turkey: Insights into cultural and educational influences. International Journal of Psychology and Educational Studies, 12(1), 47-65. https://dx.doi.org/10.52380/ijpes.2025.12.1.1388 

Taguchi, N. (2008). Cognition, language contact, and the development of pragmatic comprehension in a study‐abroad context. Language learning, 58(1), 33-71.

Taguchi, N. (2011). The Effect of L2 Proficiency and Study-Abroad Experience on Pragmatic Comprehension. Language Learning, 61(3), 904-939.

Taguchi, N. (2013). Individual differences and development of speech act production. Applied Research on English Language, 2(2), 1-16. https://doi.org/10.22108/are.2013.15467

Tai, H. Y., & Chen, Y. S. (2021). The effects of L2 proficiency on pragmatic comprehension and learner strategies. Education Sciences, 11(4), 174. https://doi.org/10.3390/educsci11040174

Thomas, J. (1995). Meaning in interaction: An introduction to pragmatics. Longman.

Verschueren, J. (1999). Understanding pragmatics. Routledge.

 Xu, W. (2011). Learning styles and their implications in learning and teaching. Theory and Practice in language Studies, 1(4), 413-416.

Yang, L. (2022). Pragmatics in second language learning and teaching: New perspectives. Springer.

Yanjizhaoma, Z., & Hanbin, Z. (2021, June). Relationship between English listening proficiency and cognitive styles under the web-based instructional model. In 2021 2nd International Conference on Artificial Intelligence and Education (ICAIE) (pp. 743-746). IEEE.

Yule, G. (1996). Pragmatics. Oxford University Press.

Zand-Moghadam, A., & Mohandes Samani, F. (2021). Effect of information-gap, reasoning-gap, and opinion-gap tasks on EFL learners’ pragmatic production, metapragmatic awareness, and comprehension of implicature. The Electronic Journal for English as a Second Language, 25(1).

Zhao, Y., & Liu, J. (2019). Screenplays as a pedagogical medium for cultivating EFL learners’ metapragmatic awareness of speech acts in spoken English. In C. Jones (Ed.), Literature, spoken language and speaking skills in second language learning (pp. 118-137). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108641692.007

Zhou, M. (2011). Learning styles and teaching styles in college English teaching. International Education Studies, 4(1), 73-78.