مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد همراه با مواجهه، با طرح‌واره درمانی همراه با مواجهه، بر افسردگی، اضطراب و استرس بیماران مبتلا به اختلال وسواس-جبری

پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره

مقاله 1، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29، شهریور 1404، صفحه 5-24   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/tpccp.2025.92212.1764

نویسندگان

مهناز قطره سامانی¹؛ محمود نجفی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

²دانشیار، گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

هدف: افراد مبتلا به اختلال وسواس-جبری به‌مرورزمان درگیر اضطراب، استرس و افسردگی می‌شوند که خود می‌تواند مانع از پیشرفت درمان باشد. بر این مبنا پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد همراه با مواجهه با طرح‌واره درمانی همراه با مواجهه بر اضطراب، استرس و افسردگی بیماران مبتلا به اختلال وسواس-جبری به انجام رسید.
 روش: روش پژوهش به‌صورت نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه بیماران مبتلا به اختلال وسواس-جبری در سال 1402 در اصفهان بود. شصت نفر با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه (در هر گروه 20 نفر) گمارش تصادفی شدند. گروه‌های آزمایش هشت جلسه 60 دقیقه‌ای درمان مبتنی بر پذیرش همراه با مواجهه و طرح‌واره درمانی همراه با مواجهه دریافت کردند. در این پژوهش از پرسشنامه اضطراب، استرس و افسردگی لاوبوند (1995) استفاده شد. فرضیه‌ها از طریق تحلیل کوواریانس چند متغیره ارزیابی شدند.
یافته‌ها: یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد که اثربخشی هر دو درمان بر اضطراب، استرس و افسردگی به‌طور جداگانه، در مقایسه با گروه کنترل معنا دار است (001/0>p). بر اساس یافته‌های پژوهش طرح‌واره درمانی همراه با مواجهه تأثیر بیشتر بر کاهش اضطراب و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد همراه با مواجهه تأثیر بیشتر بر کاهش استرس شرکت‌کنندگان داشته است؛ و تأثیر هر دو درمان بر افسردگی یکسان است. این نتایج بر اهمیت انتخاب درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواس-جبری تأکید دارد و به بهبود راهبردهای درمانی کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها

استرس؛ افسردگی؛ اضطراب؛ درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد؛ طرح‌واره درمانی؛ وسواس-جبری

مراجع

Ansari, S., Asgari, P., Makvandi, B., Heidari, A., & Seraj Khorrami, N. (2020). Effectiveness of schema therapy in psychological distress, body image, and eating disorder beliefs in patients with anorexia nervosa. Avicenna Journal of Neuro Psycho Physiology, 7(3), 184-189. https://doi.org/10.32592/ajnpp.2020.7.3.107

Basile, B., Tenore, K., & Mancini, F. (2018). Investigating schema therapy constructs in individuals with depression. Journal of Psychology & Clinical Psychiatry, 9(2), 214-221. https://doi.org/10.15406/jpcpy.2018.09.00524.

Bohlmeijer, E. T., Fledderus, M., Rokx, T., & Pieterse, M. E. (2011). Efficacy of an early intervention based on acceptance and commitment therapy for adults with depressive symptomatology: Evaluation in a randomized controlled trial. Behaviour research and therapy, 49(1), 62-67. https://doi.org/10.1016/j.brat.2010.10.003.

Brinkborg, H., Michanek, J., Hesser, H., & Berglund, G. (2011). Acceptance and commitment therapy for the treatment of stress among social workers: A randomized controlled trial. Behaviour research and therapy, 49(6-7), 389-398. https://doi.org/10.1016/j.brat.2011.03.009.

Child, S. T., & Lawton, L. E. (2020). Personal networks and associations with psychological distress among young and older adults. Social Science & Medicine, 246, 112714. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2019.112714

Eghdampanah foumani, m. L., Asadi Mojreh S, & B., a. (2024). Comparison of the Effectiveness of Cognitive Hypnotherapy and Schema Therapy on Difficulty in Emotion Regulation in Substance-Dependent Individuals. Journal of Research on Addiction, 18(72), 145-168, Article (In Persian). https://doi.org/10.61186/etiadpajohi.18.72.7.

Han, A., & Kim, T. H. (2022). Efficacy of internet-based acceptance and commitment therapy for depressive symptoms, anxiety, stress, psychological distress, and quality of life: Systematic review and meta-analysis. Journal of Medical Internet Research, 24(12), e39727. https://doi.org/10.2196/39727

Jones, P. J., Mair, P., Riemann, B. C., Mugno, B. L., & McNally, R. J. (2018). A network perspective on comorbid depression in adolescents with obsessive-compulsive disorder. Journal of anxiety disorders, 53, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2017.09.008.

Lee, E. B., Ong, C. W., An, W., & Twohig, M. P. (2018). Acceptance and commitment therapy for a case of scrupulosity-related obsessive-compulsive disorder. Bulletin of the Menninger Clinic, 82(4), 407-423. https://doi.org/10.1521/bumc.2018.82.4.407

Levin, M. E., MacLane, C., Daflos, S., Seeley, J. R., Hayes, S. C., Biglan, A., & Pistorello, J. (2014). Examining psychological inflexibility as a transdiagnostic process across psychological disorders. Journal of Contextual Behavioral Science, 3(3), 155-163. https://doi.org/10.1177/0145445515603707

Lovibond, P. F., & Lovibond, S. H. (1995). The structure of negative emotional states: Comparison of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) with the Beck Depression and Anxiety Inventories. Behaviour research and therapy, 33(3), 335-343. https://doi.org/10.1016/0005-7967(94)00075-u

Moritz, S., & Jaeger, A. (2018). Decreased memory confidence in obsessive–compulsive disorder for scenarios high and low on responsibility: is low still too high? European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 268, 291-299. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s00406-017-0783-0

Ong, C. W., Blakey, S. M., Smith, B. M., Morrison, K. L., Bluett, E. J., Abramowitz, J. S., & Twohig, M. P. (2020). Moderators and processes of change in traditional exposure and response prevention (ERP) versus acceptance and commitment therapy-informed ERP for obsessive-compulsive disorder. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 24, 100499. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2019.100499

Peeters, N., Stappenbelt, S., Burk, W. J., van Passel, B., & Krans, J. (2021). Schema therapy with exposure and response prevention for the treatment of chronic anxiety with comorbid personality disorder. British Journal of Clinical Psychology, 60(1), 68-76. https://doi.org/https://doi.org/10.1111/bjc.12271

Petersen, J., Ona, P. Z., Blythe, M., Möller, C. M., & Twohig, M. (2022). Intensive outpatient acceptance and commitment therapy with exposure and response prevention for adolescents. Journal of Contextual Behavioral Science, 23, 75-84. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2021.12.004

Priemer, M., Talbot, F., & French, D. J. (2015). Impact of self-help schema therapy on psychological distress and early maladaptive schemas: A randomised controlled trial. Behaviour Change, 32(1), 59-73. https://doi.org/10.1017/bec.2014.30

Remmerswaal, K. C., Cnossen, T. E., van Balkom, A. J., & Batelaan, N. M. (2023). Schema therapy with cognitive behaviour day-treatment in patients with treatment-resistant anxiety disorders and obsessive-compulsive disorder: an uncontrolled pilot study. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 51(2), 174-179. https://doi.org/https://doi.org/10.1017/S1352465822000625

Renner, F., DeRubeis, R., Arntz, A., Peeters, F., Lobbestael, J., & Huibers, M. J. (2018). Exploring mechanisms of change in schema therapy for chronic depression. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 58, 97-105. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2017.10.002.

Russell, E. J., Fawcett, J. M., & Mazmanian, D. (2013). Risk of obsessive-compulsive disorder in pregnant and postpartum women: a meta-analysis. The Journal of clinical psychiatry, 74(4), 18438. https://doi.org/10.4088/JCP.12r07917.

Samani, S., & Joukar, B. (2007). A study on the reliability and validity of the short form of the depression anxiety stress scale (DASS-21). Social Science and Humanties of Shiraz University, 26(52), 65-77, Article (In Persian). https://www.sid.ir/paper/391033/fa

Sharma, P., Rosário, M. C., Ferrão, Y. A., Albertella, L., Miguel, E. C., & Fontenelle, L. F. (2021). The impact of generalized anxiety disorder in obsessive-compulsive disorder patients. Psychiatry Research, 300, 113898. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.psychres.2021.113898

Sousa-Lima, J., Moreira, P. S., Raposo-Lima, C., Sousa, N., & Morgado, P. (2019). Relationship between obsessive compulsive disorder and cortisol: Systematic review and meta-analysis. European Neuropsychopharmacology, 29(11), 1185-1198. https://doi.org/10.1016/j.euroneuro.2019.09.001

Stein, D. J., Costa, D. L., Lochner, C., Miguel, E. C., Reddy, Y. J., Shavitt, R. G., van den Heuvel, O. A., & Simpson, H. B. (2019). Obsessive–compulsive disorder. Nature reviews Disease primers, 5(1), 52. https://doi.org/10.1038/s41572-019-0102-3.

Sun, J., Li, Z., Buys, N., & Storch, E. A. (2015). Correlates of comorbid depression, anxiety and helplessness with obsessive–compulsive disorder in Chinese adolescents. Journal of Affective Disorders, 174, 31-37. https://doi.org/10.1016/j.jad.2014.11.004

Thiel, N., Jacob, G. A., Tuschen-Caffier, B., Herbst, N., Kuelz, A. K., Hertenstein, E., Nissen, C., & Voderholzer, U. (2016). Schema therapy augmented exposure and response prevention in patients with obsessive–compulsive disorder: Feasibility and efficacy of a pilot study. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 52, 59-67. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2016.03.006

Thiel, N., Tuschen-Caffier, B., Herbst, N., Külz, A. K., Nissen, C., Hertenstein, E., Gross, E., & Voderholzer, U. (2014). The prediction of treatment outcomes by early maladaptive schemas and schema modes in obsessive-compulsive disorder. BMC psychiatry, 14, 1-13. https://doi.org/10.1186/s12888-014-0362-0

Twohig, M. P., & Levin, M. E. (2017). Acceptance and commitment therapy as a treatment for anxiety and depression: a review. Psychiatric clinics, 40(4), 751-770. https://doi.org/10.1016/j.psc.2017.08.009

Twohig, M. P., Vilardaga, J. C. P., Levin, M. E., & Hayes, S. C. (2015). Changes in psychological flexibility during acceptance and commitment therapy for obsessive compulsive disorder. Journal of Contextual Behavioral Science, 4(3), 196-202. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2015.07.001.