الهیات سیاسی تربیت: برنامه ای پژوهشی برای تعلیم و تربیت در ایران

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 2، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29، تیر 1404، صفحه 33-57   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fedu.2025.90337.1378

نویسنده

مرتضی نقره ای^*

استادیار گروه مطالعات برنامه درسی و آموزش، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

نوشتار حاضر برنامه پژوهشی‌ای را برای بازفهمی و بازسازی مسئله تعلیم‌وتربیت در ایران ارائه می‌کند. بدین منظور، تلاش شد در قالب یک جستار نظرورزانه طرحی از مسئله تعلیم‌وتربیت ایران و مسیر حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب ناظر به محورها و مضامین اساسی این برنامه پژوهشی عرضه گردد. این برنامه پژوهشی با نام الهیات سیاسی تربیت، دو پیش فرض بنیادین دارد. پیش فرض اول، که ناظر به اصلاح انگاره صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت نبست به غرب است، «غرب شناسی الهیات سیاسی تربیت» نام دارد. این پیش فرض مشخصاً به پروژه مطالعات نقد سکولاریزاسیون اشاره دارد و «وجود ریشه های الهیاتی برای مدرنیته» را برملا می سازد و زمینه ای برای تبارشناسی الهیاتی غرب مدرن، به ویژه تعلیم و تربیت سکولار غربی است. پیش فرض اول، کمک می کند تا غرب و تعلیم و تربیت غربی را با روایتی الهیاتی بازشناسی کنیم و این رکن غرب شناسی در برنامه پژوهشی این نوشتار است. پیش فرض دوم، «خودشناسی الهیات سیاسی تربیت» نام دارد که بیانگر ضرورت تلاش برای درک وضع تاریخی و اجتماعی و تعلیم وتربیت در ایران از منظری بیرون از افق تاریخی مدرنیته است. این افق تاریخی، که باید برآمده از حکمت ایرانی – اسلامی باشد و طرح کلی آن در این نوشتار عرضه شده، جهان ایرانی نام دارد. جهان ایرانی، رکن خودشناسی در الهیات سیاسی تربیت به مثابه یک برنامه پژوهشی است. براین اساس، نوشتار حاضر به نوعی ضرورت و امکان بازسازی نظریه و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران را مطرح می سازد.

کلیدواژه‌ها

الهیات سیاسی تربیت؛ سکولاریزاسیون؛ تبارشناسی الهیاتی؛ افق تاریخی؛ جهان ایرانی

مراجع

Autio, Tero. (2009). From Gnosticism to globalization: Rationality, trans-Atlantic curriculum discourse, and the problem of instrumentalism. In Bernadette Baker (Ed.), New curriculum history (pp. 69-95). Leiden, The Netherlands: Brill.

Badamchi, Mohammad Hossein. (2022). Dār al-Funūn: The Polytechnique forefather of Iranian university. Journal for the History of Science, 20(1), 1-24. doi:10.22059/jihs.2022.343782.371685

Blumenberg, Hans. (1985). The legitimacy of the modern age. Massachusetts: MIT press.

Fadaei-Mehrabani, Mehdi. (2012). Standing on the other side of death: Carbone's responses to Heidegger from the perspective of Shia philosophy. Tehran: Nashre Ney.

Fazli, Nematullah. (2022). School issue. Tehran: Hoshe Nab.

Ghiloni, Aaron J. (2010). Theology as Education: John Dewey in Dialogue with Christian Doctrine. (PhD Thesis), The University of Queensland, Queensland. Retrieved from https://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:218521

Gillespie, Michael Allen. (2019). The theological origins of modernity (Zaniar Ebrahimi, Trans.). Tehran: Pegahe Rozgare No.

Gilson, Etienne. (2007). Being and some philosophers (Hamid Talebzadeh; & Mohammad Reza Shamshiri, Trans.). Tehran: Hekmat.

Hamilton, David. (2002). History of curriculum (Mustafa Sharif, Trans.). In Mahmoud Mehromhammadi (Ed.), Curriculum: viewpoints, approaches and perspectives. Mashhad: Beh Nashr.

Hashemi, Morteza. (2017). Theism and atheism in a post-secular age. London: Palgrave Macmillan Cham.

Heideger, Martin. (1994). The Question Concerning Technology. Organon, 1(1), 1-30.

Hemmati, Homayoon. (2015). Understanding the Science of Theology. Qom: Adian va mazaheb.

JavadTahayee. (2021). The 1979 Revolution and the Development of Iranian Philosophy of History. Tahran: Sooreh Mehr Publications.

Joodi, Behnam, Tavasoli-Roknabadi, Majid, Abniki, Hassan, & Nazari, AliAshraf. (2018). Theoretical quarrel by Karl Löwith and Hans Blumenberg: The Modern Age as 'Secularization of Eschatology' or 'Secularization by Eschatology'. Qarbshenasi-ye Bonyadi, 9(2), 25-50.

Kachuyan, Hussain. (2020). Modernism and Western studies: opposite truths. Tehran: Amirkabir.

Leopando, Irwin Ramirez. (2011). A pedagogy of faith: The theological dimension of Paulo Freire's educational theory and practice. New York: City University of New York.

Lowith, Karl. (2021). Meaning in history; the theological implications of the philosophy of history (Saeed Haji-Naseri; & Zaniar Ebrahimi, Trans.). Tehran: Sherkat Entesharate Elmi-Farhangi.

Milbank, John. (2017). Theology and social theory : beyond secular reason (Shahnaz Mesmiparast; & Shahrzad Ganoni, Trans. Second ed.). Tehran: Nashre Tarjomaan Eloom Ensani.

Musapour, Nematullah. (2023). History of curriculum planning in Iran. Tehran: HamRokh Negasht.

Noghrei, Morteza, & Amin Khandaghi, Maghsoud. (2023). Is God present here? Question about theology in the field of curriculum studies. Journal of Curriculum Studies, 18(70), 1-40.

Noghrei, Morteza, & Aminkhandaghi, Maghsoud. (2024). Curriculum Theology: Definitions and Typology. Science and Religion Studies, 14(2), -. doi:10.30465/srs.2024.48109.2124

Schmitt, Carl. (2006). Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty (George Schwab, Trans. 1 ed.): University of Chicago Press.

Spencer, Herbert. (1884). What knowledge is of most worth. New York: JB Alden.

Tabatabai, Seyyed Javad (2017). The history of new political thought in Europe: from its infancy to the French revolution 1500-1789 (first book) old and new conflict in theology and politics (volume 1). Tehran: Minoye Kherad.

Towfiq, Ebrahim, Yousefi, Seyed Mehdi, & Heydari, Arash. (2020). The Issue of Science and Humanities in the Darul-Funun of the Nasseri Era. Tehran: Institute for Cultural and Social Studies.

Vadén, Tere. (2021). Heidegger, Žižek and revolution (Ali Rasouli, Trans.). Tehran: Hezare Sevom Andisheh.

Voegelin, Eric. (2021). The new science of politics, an introduction (Mohammad Sabouri, Trans.). Tehran: Bongah Tarjome va Nashr Parseh.

Karimkhane zand, Mostafa. (2012). The emergence of a new school in Iran. Tehran, Tehran.