چارچوب گذار به شهری حساس به آب، مروری بر تجربیات و اقدامات استرالیا

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 12، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 35، خرداد 1404، صفحه 136-147   

نوع مقاله: مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v12i1.2409-1362

نویسندگان

رخشید خانعلی‌پور^{* 1}؛ محمد طلعتی²؛ ثمانه توکلی امینیان³؛ سیده سعیده شرافت³؛ فریبا قنبری³

¹گروه برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست و HSE، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³شرکت آب و فاضلاب مشهد، مشهد، ایران

چکیده

افزایش وقوع تنش‌‎های آبی گسترده در قلمرو بین‌المللی، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آب شیرین در دسترس، منجر به ناکارآمدی رویکردهای قدیمی مهندسی‌محور در مدیریت سامانه‌های آب شهری گشته است. بنابراین محرک‌های سیاسی و اجتماعی و مطالبه‌گری‌های محیط‌زیستی، باعث شده است تا سامانه‌های آب شهری به عنوان یک سامانه «اجتماعی-اکولوژیکی» تلقی گردیده و برای مدیریت آن برنامه‌ریزی استراتژیک صورت پذیرد. این الگوی جایگزین، «شهر حساس به آب» نام دارد. دستیابی به رویکرد جدید، نیازمند تغییرات قابل توجهی در ساختارها، فرهنگ، شیوه‌های برنامه‌ریزی، روش‌های مدیریتی و مشارکت گروداران می‌باشد. گذار به شهر حساس به آب شامل شش مرحله می‌باشد. دو عامل مهم و موثر بر فرآیند گذار شامل روایات غالب و عوامل توانمندساز می‌شوند. در نهایت چک لیستی از عوامل موثر بر فرآیند گذار از وضع موجود به شهر حساس به آب تشکیل می‌شود که به مثابه نقشه‌راه عمل می‌کند. به کمک این نقشه‌راه می‌توان ماتریسی ایجاد کرد که پیشرفت گذار را قابل ارزیابی و پایش می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

شهر حساس به آب؛ گذار؛ مدیریت آب شهری؛ تاب‌آوری؛ رویکرد اجتماعی

مراجع

فاضلی، محمد، احمدی، سارا، و پیاده، فرزاد. (1400). شهرهای حساس به آب: ایده و برنامه عمل (مطالعه موردی شهر مشهد). انتشارات ابزار اندیشه. مشهد. ایران.

Ahern, J. (2011). From fail-safe to safe-to-fail: Sustainability and resilience in the new urban world. Landscape and Urban Planning, 100(4), 341–343. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2011.02.021

Brown, R. (2008). Local institutional development and organizational change for advancing sustainable urban water futures. Environmental Management, 41(2), 221–233. https://doi.org/10.1007/s00267-007-9046-6

Brown, R. (2012). Transitioning to the water sensitive city: The socio-technical challenge. In C. Howe, & C. Mitchell (Eds.), Water Sensitive Cities (pp. 29 - 39). IWA Publishing.

Brown, R. R., Keath, N., & Wong, T. H. (2009). Urban water management in cities: Historical, current and future regimes. Water Science & Technology, 59(5), 847–855. https://doi.org/10.2166/wst.2009.029

Brown, R., Rogers, B., & Werbeloff, L. (2016). Moving toward water sensitive cities. Cooperative Research Centre for Water Sensitive Cities: Melbourne, VIC, Australia.

Brugge, R., & Rotmans, J. (2007). Towards transition management of European water resources. Water Resources Management, 21, 249–267. https://doi.org/10.1007/s11269-006-9052-0

Cabañas-Melo, L. S., Santiago, L. E., Hernández-Marín, M., & Pacheco-Martínez, J. (2022). ‘Water sensitive cities’: Planning and evaluation of its theoretical application in a Mexican City with high hydric stress. Sustainability, 14(19), 12246. https://doi.org/10.3390/su141912246

Cooperative Research Centre for Water Sensitive Cities (CRCWSC). (2019). Need help transitioning to a water sensitive city?. Melbourne, Australia.

Dominguez, D., Truffer, B., & Gujer, W. (2011). Tackling uncertainties in infrastructure sectors through strategic planning: The contribution of discursive approaches in the urban water sector. Water Policy, 13(3), 299–316. https://doi.org/10.2166/wp.2010.109

Dominguez, D., Worch, H., Markard, J., Truffer, B., & Gujer, W. (2009). Closing the capability gap: Strategic planning for the infrastructure sector. California Management Review, 51(2), 30–50. https://doi.org/10.2307/41166479

Ferguson, B. C., Brown, R. R., & Deletić, A. (2013a). Diagnosing transformative change in urban water systems: Theories and frameworks. Global Environmental Change, 23(1), 264–280. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2012.07.008

Ferguson, B. C., Frantzeskaki, N., & Brown, R. R. (2013b). A strategic program for transitioning to a water sensitive city. Landscape and Urban Planning, 117, 32–45. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2013.04.016

Fogarty, J., van Bueren, M., & Iftekhar, M. S. (2021). Making waves: Creating water sensitive cities in Australia. Water Research, 202, 117456. https://doi.org/10.1016/j.watres.2021.117456

Furlong, C., Gan, K., & De Silva, S. (2016). Governance of integrated urban water management in Melbourne, Australia. Utilities Policy, 43, 48-58. https://doi.org/10.1016/j.jup.2016.04.008

Hammer, K., Rogers, B., Gunn, A., & Chesterfield, C. (2020). Transitioning to water sensitive cities: Insights from six Australian cities. Cooperative Research Centre for Water Sensitive Cities: Melbourne, VIC, Australia.

Lessard, G. (1998). An adaptive approach to planning and decision-making. Landscape and Urban Planning, 40(1–3), 81–87. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(97)00100-X

Monstadt, J. (2009). Conceptualizing the political ecology of urban infrastructures: Insights from technology and urban studies. Environment and Planning A, 41(8), 1924–1942. https://doi.org/10.1068/a4145

Ding, N., Hamel, P., Cherqui, F., Bertrand-Krajewski, J.-L., & Zhu, Q. (2022). Water sensitive urban design performance in Singapore: Monitoring with low-cost sensors. Singapore International Water Week–SIWW. Singapore.

Pahl-Wostl, C. (2007). Transitions towards adaptive management of water facing climate and global change. Water Resources Management, 21(1), 49–62. https://doi.org/10.1007/s11269-006-9040-4

Radcliffe, J. C. (2019). History of water sensitive urban design/low impact development adoption in Australia and internationally. Journal of Environmental Management, 237, 1–24. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-812843-5.00001-0

Radhakrishnan, M., Pathirana, A., Ashley, R. M., Gersonius, B., & Zevenbergen, C. (2018). Flexible adaptation planning for water sensitive cities. Cities, 72, 87–95. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.01.022

Wollenberg, E., Edmunds, D., & Buck, L. (2000). Using scenarios to make decisions about the future: Anticipatory learning for the adaptive co-management of community forests. Landscape and Urban Planning, 47(1–2), 65–77. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(99)00071-7

Wong, T. H., & Brown, R. R. (2009). The water sensitive city: Principles for practice. Water Science & Technology, 60(3), 673–682. https://doi.org/10.2166/wst.2009.436

Wong, T. H., Rogers, B. C., & Brown, R. R. (2020). Transforming cities through water-sensitive principles and practices. One Earth, 3(4), 436–447. https://doi.org/10.1016/j.oneear.2020.09.012