اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان، عدم تحمل بلاتکلیفی و انعطاف پذیری شناختی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر

پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره

مقاله 4، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29، شهریور 1404، صفحه 79-96   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/tpccp.2025.81957.1483

نویسندگان

کبری غنی زاده بالدرلو^{* 1}؛ نعیمه محب²؛ مرضیه علیوندی وفا³؛ معصومه آزموده²

¹دکتری رشته روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی بالینی، دانشکده پزشکی، علوم پزشکی تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³استادیار گروه روان‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

هدف: بررسی اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان، عدم‌­تحمل بلاتکلیفی و انعطاف­‌پذیری روان­شناختی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر بود.
روش: پژوهش حاضر نیمه‌­تجربی بود. جامعه آماری مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر مراجعه کننده به مراکز روانپزشکی ارومیه در سال 1401 بودند. بدین منظور 30 ​​نفر انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه 15 نفره (آزمایش و کنترل) قرار گرفتند. گروه آزمایش از طریق 8 کلاس هفتگی 90 دقیقه ای جلسات روان درمانی شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی (سگال، ویلیامز و تیزدل، 2002) را دریافت نمود. سپس داده ها با پرسشنامه­‌های پس آزمون تنظیم هیجانی شناختی (گارنفسکی، کریج و اسینهوون، 2001)، عدم­تحمل ابهام (باهر و داگاس، 2002) و انعطاف­پذیری شناختی (دنیس و ووندروال، 2010) جمع‌­آوری و با نرم افزار (SPSS V. 28) و آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی باعث اثربخشی مثبت و معنادار بر تنظیم شناختی هیجان، عدم­تحمل بلاتکلیفی و انعطاف­‌پذیری روان­شناختی شده و توسعه و تقویت این سه متغیر در در مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر شد. این اثربخشی در سطح آماری 1 درصد و با اطمینان 99 درصد قابل قبول و معنادار بود (P<0.01).
بحث و نتیجه‌­گیری: به نظر می­رسد که با کمک درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی می­توان باعث کنترل ذهن در مبتلایان دچار اضطراب فراگیر شد و آن‌ها را به زندگی معمول و نرمال در کنار خانواده و جامعه برگرداند.

کلیدواژه‌ها

درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی؛ تنظیم شناختی هیجان؛ عدم‌تحمل بلاتکلیفی؛ انعطاف‌پذیری روان‌شناختی؛ اختلال اضطراب فراگیر

مراجع

(Afshari & Hasani, 2020; Amiri et al., 2019; Bredemeier et al., 2019; Creswell, 2017; Dakani et al., 2021; Darby et al., 2018; Habibzadeh et al., 2021; Hazlett-Stevens, 2022; Huber et al., 2019; Huntley et al., 2022)

Afshari, B., & Hasani, J. (2020). Study of dialectical behavior therapy versus cognitive behavior therapy on emotion regulation and mindfulness in patients with generalized anxiety disorder. Journal of Contemporary Psychotherapy: On the Cutting Edge of Modern Developments in Psychotherapy, 50, 305-312. https://doi.org/10.1007/s10879-020-09461-9

Alves Peixoto, L. S., & Guedes Gondim, S. M. (2020). Mindfulness and emotional regulation: A systematic literature review. SMAD Revista Electronica Salud Mental, Alcohol y Drogas, 16(3).

Amiri, N., Hobbi, M. B., Dehaaqin, V., Aghamiri, M. S., & Mousavi, S. A. (2019). The Impact of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) on the Cognitive Flexibility of Disabled Veterans' Wives. Journal of Military Psychology, 10(39), 51-64. https://www.magiran.com/paper/2086160

Bredemeier, K., McCole, K., Luther, L., Beck, A., & Grant, P. (2019). Reliability and Validity of a Brief Version of the Intolerance of Uncertainty Scale in Outpatients with Psychosis. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 41, 1-14. https://doi.org/10.1007/s10862-018-9714-2

Creswell, J. D. (2017). Mindfulness Interventions. Annual Review of Psychology, 68(1), 491-516. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-042716-051139

Dakani, M., Fakhri, M., & Hasanzadeh, R. (2021). The Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Anxiety Tolerance and Cognitive Flexibility in Patients with Type 2 Diabetes [Research]. Iranian Journal of Diabetes and Lipid Disorders, 21(3), 186-197. http://ijdld.tums.ac.ir/article-1-6064-en.html

Darby, K. P., Castro, L., Wasserman, E. A., & Sloutsky, V. M. (2018). Cognitive flexibility and memory in pigeons, human children, and adults. Cognition, 177, 30-40. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2018.03.015

Habibzadeh, A., Beyki, M., & Porzoor, P. (2021). The Role of Cognitive Emotion Regulation Styles in Predicting students'Mental Health and Academic Performance [Research]. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal(RRJ), 10(7), 105-114. http://frooyesh.ir/article-1-2465-en.html

Hazlett-Stevens, H. (2022). Clinical Significance of Stress, Depression, Anxiety, and Worry Symptom Improvement Following Mindfulness-based Stress Reduction. OBM Integrative and Complementary Medicine, 07(02), 022. https://doi.org/10.21926/obm.icm.2202022

Huber, L., Plötner, M., & Schmitz, J. (2019). Social competence and psychopathology in early childhood: a systematic review. Eur Child Adolesc Psychiatry, 28(4), 443-459. https://doi.org/10.1007/s00787-018-1152-x

Huntley, C., Young, B., Tudur Smith, C., Jha, V., & Fisher, P. (2022). Testing times: the association of intolerance of uncertainty and metacognitive beliefs to test anxiety in college students. BMC Psychol, 10(1), 6. https://doi.org/10.1186/s40359-021-00710-7

Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Third edition. New York : Guilford Press, [2011] ©2011. https://search.library.wisc.edu/catalog/9910110667902121

Külz, A. K., Landmann, S., Cludius, B., Rose, N., Heidenreich, T., Jelinek, L., Alsleben, H., Wahl, K., Philipsen, A., Voderholzer, U., Maier, J. G., & Moritz, S. (2019). Mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) in patients with obsessive-compulsive disorder (OCD) and residual symptoms after cognitive behavioral therapy (CBT): a randomized controlled trial. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci, 269(2), 223-233. https://doi.org/10.1007/s00406-018-0957-4

Mennetrey, C., & Angeard, N. (2018). Cognitive flexibility training in three-year-old children. Cognitive Development, 48, 125-134. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2018.08.004

Mohammadi, M. R., Pourdehghan, P., Mostafavi, S. A., Hooshyari, Z., Ahmadi, N., & Khaleghi, A. (2020). Generalized anxiety disorder: Prevalence, predictors, and comorbidity in children and adolescents. J Anxiety Disord, 73, 102234. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2020.102234

nasiri, f., mahmoodaliloo, m., & bakhshipoor, a. (2015). The Efficacy of Mindfulness-Based Cognitive Therapy in Treating People with Generalized Anxiety Disorder. Research in Clinical Psychology and Counseling, 5(1), 116-133. https://doi.org/10.22067/ijap.v5i1.40703

Nasiri, Z., Ahadi, H., Kalhornia Golkar, M., Teymouri, S., & Khadem Ghaebi, N. (2022). Effect of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Intolerance of Uncertainty in Infertile Women Undergoing In Vitro Fertilization Treatment [Brief Report]. Journal of health research in community, 7(4), 75-80. http://jhc.mazums.ac.ir/article-1-576-en.html

Norman, J., Fu, M., Ekman, I., Björck, L., & Falk, K. (2018). Effects of a mindfulness-based intervention on symptoms and signs in chronic heart failure: A feasibility study. European Journal of Cardiovascular Nursing, 17(1), 54-65. https://doi.org/10.1177/1474515117715843

O’Bryan, E. M., Stevens, K. T., Bimstein, J. G., Jean, A., Mammo, L., & Tolin, D. F. (2022). Intolerance of Uncertainty and Anxiety Symptoms: Examining the Indirect Effect Through Anxiety Sensitivity Among Adults with Anxiety-Related Disorders. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 44(2), 353-363. https://doi.org/10.1007/s10862-021-09912-0

Park, S., Sato, Y., Takita, Y., Tamura, N., Ninomiya, A., Kosugi, T., Sado, M., Nakagawa, A., Takahashi, M., Hayashida, T., & Fujisawa, D. (2020). Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Psychological Distress, Fear of Cancer Recurrence, Fatigue, Spiritual Well-Being, and Quality of Life in Patients With Breast Cancer-A Randomized Controlled Trial. J Pain Symptom Manage, 60(2), 381-389. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2020.02.017

Qiao, L., Xu, M., Luo, X., Zhang, L., Li, H., & Chen, A. (2020). Flexible adjustment of the effective connectivity between the fronto-parietal and visual regions supports cognitive flexibility. NeuroImage, 220, 117158. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2020.117158

Raki, S., & Naderi, F. (2019). Effectiveness Of Mind-Fullness Based Cognitive Therapy On Emotional Cognitive Regulation, Resiliency And Competitive Anxiety In Female Athletes [Research]. Journal of Nursing Education, 6(6), 18-26. https://doi.org/10.21859/ijpn-06063

Rogers, T. A., Daniel, T. A., & Bardeen, J. R. (2022). Health anxiety and attentional control interact to predict uncertainty-related attentional biases. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 74, 101697.

Stratman, J. L., & Youssef-Morgan, C. M. (2019). Can positivity promote safety? Psychological capital development combats cynicism and unsafe behavior. Safety Science, 116, 13-25. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.02.031

Troy, A. S. (2012). Cognitiv Cognitive Reappr e Reappraisal Ability as a Pr aisal Ability as a Protectiv otective Factor: Resilience t or: Resilience to

Stress Across Time and Context (Publication Number 659) [Cognitive Reappraisal Ability as a Protective Factor: Resilience to Stress Across Time and

Context, University of Denver]. University of Denver.